گوشی، تلفن هوشمند یا اسمارتفون؛ کدام درست است؟
زبان آن‌چیزی است که مردم با آن فکر می‌کنند، حرف می‌زنند یا می‌نویسند؛ نه آنچه که «باید» با آن فکر کنند و حرف بزنند و بنویسند. این روزها اکثر مردم، اعم از اهل کوچه و بازار، گیک‌های دون‌پایه، خوره‌های تمام‌قد تکنولوژی و فعالان رسانه، به اسمارتفون میگویند «گوشی» یا «گوشی هوشمند». من استفاده از این کلمات را نادرست می‌دانم. اما چرا خودم هم از آن‌ها استفاده می‌کنم؟ در ادامه دلیلم را بیان می‌کنم.
طی ۹ سال گذشته و حدودا با معرفی اولین آیفون، واژه‌ی انگلیسی ‘Smartphone’ بیش از هر وقت دیگری سر زبانها افتاد. «اسمارتفون» در واقع یک «فرم فکتور» جدید بود که به ویترین گجت‌های مصرفی اضافه شد. با این‌که این واژه جسته‌و‌گریخته سالها بود که استفاده می‌شد، تقریبا از حول‌وحوش زمان نسل اول آیفون نقش پررنگ‌تری در ادبیات رسانه‌ها گرفت. اکثر روزنامه‌نگاران انگلیسی‌زبان به‌طور گسترده واژه‌ی اسمارتفون را جا انداختند. این موج خیلی زود به ایران رسید. ما که هنوز در حل معمای «تلفن همراه، گوشی یا موبایل» بودیم، باید معادلی هم برای اسمارتفون پیدا می‌کردیم.
من هم به توصیه‌ی همکاران باتجربه‌ترم و همچنین تحت تاثیر ژورنالیست‌های فرنگی همیشه به استفاده از واژه‌ی اسمارتفون یا نهایتا ترجمه‌ی فارسی‌اش یعنی «تلفن هوشمند» گرایش داشتم. اما چرا؟ اسمارتفون زیرمجموعه‌ای از فرم فکتور «صفحات لمسی الکترونیکی» (Touchscreen/slate) و آن‌هم زیرمجموعه‌ای از فرم فکتور «بلوک مکعب‌مستطیل» (Bar) است. من هم با سخت‌گیری به خودم و دیگران همواره تاکید می‌کردم که «اسمارتفون، اسمارتفون است؛ در بدترین حالت باید بگوییم و بنویسیم تلفن هوشمند یا نهایتا تلفن.» به قول «برتراند راسل» عزیز، «من هیچوقت برای عقایدم نمی‌میرم، چون شاید در اشتباه باشم.» حالا من هم نظرم عوض شده است. چرا؟
گوشی، تلفن هوشمند یا اسمارتفون؛ کدام واژه درست است؟پاسخ: هرچه اکثریت بگویند. زبان‌شناسی توصیفی این را به ما می‌گوید. دست‌کم در مورد زبان، رای رای اکثریت است.
از دید زبان‌شناسی توصیف‌گرایانه، زبان آن‌چیزی است که مردم به آن تکلم دارند؛ بایدی در استفاده از کلمات و ساختارهای زبانی نیست. آیا وقتی اکثریت مردم به اسمارتفون میگویند گوشی، من باید همچنان بر طبل «تلفن هوشمند»م بکوبم؟ درست است که گوشی مرا یاد گوشی تلفن پاناسونیک خانه‌مان می‌اندازد، اما توجیهات تجویزگرایانه‌ی من در این دوران هجوم واژه‌های غریبه چه فایده‌ای دارد؟ وقتی کارشناس SEO می‌گوید «مردم کلمه‌ی گوشی را بیشتر سرچ می‌کنند»، تاکید من بر درستی یا نادرستی یک واژه چه سودی دارد. حتی فرهنگستان‌های زبان هم نمی‌توانند در برابر جریان سیال زبان حکم صادر کنند، چه رسد به من!
من هم از این به بعد شاید به اسمارتفون بگویم گوشی. اما با نگارش «گالاکسی»، تلفظ «آندروید» با آیِ باکلاه و عبارت «اپل خریدم» چه کنم؟
مردم بیشتر لفظ موبایل یا گوشی موبایل یا حتی تلفن همراه رو بکار می برند.
و گوشی خالی در رده های بعدیه.
“هونور” یادت رفت!
“Honor”
????????
کلا ملت ما حال میکنن ! آندروید ، اپل خریدم ، گالاکسی یه طرف . ولی زور داره که یارو مهندس نرم افزار باشه تو ایران براش دست و پا بشکونن بعد ب اجکس ایجکس 😐
بنظر من هر قدر از فرهنگ گذشتمون صحبت کنیم تا وقتی که یاد نگیریم حداقل اسم چیز ها رو درست بگیم هیچی نیستیم
هم دید با نویسنده. درد ما اینه واژه ای مانند supernatural رو ماوراالطبیعه ترجمه میکنیم وبرای ی سری از واژه ها ک نیاز ب ترجمه ندارن دنبال جایگزین میگردیم. نمونش همین اسمارت فون یا کامپیوتر و موبایل ک چند سال گذشته درگیرش بودیم
تو فرانسه به کامپیوتر میگن اوردیناتور یا خیلی از انگلیسی زبانها به گوشی موبایل میگن cellphone جالبه که اونها مثل شما فکر نمیکنن و نمیگن نباید چیزی رو ترجمه کرد راستی شما حاضری بجای هواپیما بگی ایرپلان یا مثلا طیاره؟؟؟
بله این دعوای بین زبان شناسان دیسکریپتیو و پرسکریپتیو تمومی نداره. اما منم معتقدم زبان دست مردمه و اون ها هستند که جا به جاش میکنن و تغییرش میدن. هیچ سازمانی به ما یاد نداد بگیم “خفن” پپس فرهنگسانم نمیتونه آنچنان تاثیر گذار باشه تو لفظ عامه مردم. حالا بگذریم از افعال خیلی خیلی غیر رسمی تر مثل “زنگیدن” (به علی بزنگ) که چه بخواهیم و نخواهیم جزئی از زبان ما شده اند.
از این حرفا گذشته جمله آخر مقاله بی نظیر بود. کلی خندیدم. 🙂
اینا همه یه طرف،هاوایی و هوایی هم یه طرف D:
درود
بد نیست تلگرام و اینستاگرام را هم به لیستت اضافه کنی!
راستی بابت عزیز داشتن آقای راسل هم باید ازت تشکر کنم!
جالب بود.
به نظر من گوشی فقط اسمارتفون!
ازین تلفن هوشمند فک نکنم بخاری بلند بشه 😐
موبایل هم که دیگه قدیمی شد:))))))
اگه قرار به اکثریت باشه , یه عده زیادی به آهنگ های امیر تتلو(!) گوش میدن , شلوارشون رو پایین ترین حد ممکن نگه میدارن و لباس زیرشون رو بیرون میندازن , یه عده زیادی هم به قول شما به آیفون میگن اپل , Smart Phone بهترین کلمه از نظر منه و هیچوقت هم از کلمه دیگه ای استفاده نمیکنم , برای انجام ندادن و نگفتن یه سری از کار ها و حرف ها بهترین چیز نگاه کردن به اکثریت مردم هست , خیلی از مردم بد رانندگی میکنن نباید باعث بشه که منم بد رانندگی کنم , اگه چنین باوری وجود داشت که اکثریت همیشه به معنای درست بودن نیستش شاید وضعمون از اینی که هست بهتر بود, چه در زبان چه در هر چیز دیگه ای.
اگه به مقاله دقت میکردین نوشته شده در” زبان” اینگونه است که حرف حرف اکثریت است،و کاملا درست است .در دیگر موارد من حرف شمارو قبول دارم یعنی اکثریت به معنای درست بودن نیست ولی درحال راه رفتن تو خیابون به دوستت بگی اسمارت فوت رو بده یه زنگ بزنم خیلی….
در نظر اعلب مردم “گوشی تلفن” مفهوم گسترده تری داره و گوشی هوشمند ( یا اسمارت فون) زیر مجموعه اون محسوب میشه که درست هم بنظر میاد ، پس ایرادی هم نیست اگر فردی به تلفن هوشمند بگه گوشی .
“اپل خریدم” نه از نظر دستوری و نه از نظر معنایی ایرادی نداره . به عنوان مثال جواب این سواله: کدوم برند تلفن هوشمند رو خریدی ؟
اپلی که در واقع بعنوان برند تولید کننده تلفن هوشمند می شناسیم هم خریدنیه!
اگر منظورتون اینه که عده ایی بجای ” آیفون خریدم” می گویند اپل خریدم ، بازم هم ایرادی نیست . اگر شنوده از تولیدات اپل اگاه باشه که هیچ، اگر نباشه سوالات جدیدی براش پیش می آد که اپل چیه ؟ یا کدوم محصول اپل؟! آیفون اپله ، اپل خریدن شامل آیفون هم میشه . این جمله فقط آگاهی کافی رو به شنوده نمی ده .
اما سالها پیش می دیدم عده ای می گقتند GLX خریدم!!!! در واقع منظورشان Peugeot 405 GLX بود . و این ایراد بود .
چون GLX که پژو نیست !
کل مقاله یه طرف…
اون جمله ی آخر یه طرف
ینی حرف دلمونو زدی
درمورد تصویر بگم میمون ها را باید بر عکس میذاشتید چون اینقدر سرمون تو گوشی رفته همه قوز کردیم قبلا صاف بودیم داریم عقب گرد میریم