از فطرس ایرانی تا‌ اف ۲۲ آمریکایی؛ هواگردهایی برای نبردهای احتمالی آینده

هواپیماهای پیشرفته‌ی امروزی ما را به یاد کتاب‌های علمی-تخیلی می‌اندازند. پهپادهایی که در کف دست جای می‌گیرند و هواپیماهایی با طول بال ۳۵ متر که قادر به حمل ماهواره‌ها هستند، در آینده‌ای نه‌چندان دور به واقعیت بدل خواهند شد. در همین حال، فناوری‌های ساخت پهپاد و جنگنده‌های پیشرفته پا را از مرزهای ایالات متحده و اروپا فراتر گذاشته و در حال حاضر کشورهایی مانند چین، روسیه و ایران هم دارای فناوری‌های پیشرفته‌ای در این زمینه هستند. با هم نگاهی به تعدادی از هواگردهای چند سال اخیر و چند سال آینده می‌اندازیم؛ هواگردهایی که در آسمان نبردهای احتمالی آینده، پرواز می‌کنند.

اف-۳۵ لایتنینگ ۲

جنگنده‌ی اف-۳۵ تا به حال ۱/۵ تریلیون دلار هزینه برای ایالات متحده به همراه داشته، اما قرار است ترسناک‌ترین هواپیمای نظامی ساخته‌شده به دست بشر باشد. این هواپیما را می‌توان برای نبردهای نزدیک، پشتیبانی و بمباران هوایی به کار برد و قابلیت‌های پنهان‌کاری، قدرت مانور بسیار زیاد و توانایی‌اش در بلند شدن و فرود آمدن روی ناوهای هواپیمابر را هم نباید فراموش کرد. با این حال، این هواپیما هنوز راه زیادی در پیش دارد و مشکلات فنی در همه‌ی قسمت‌های آن، از نرم‌افزار گرفته تا موتورش، علاوه بر طولانی‌تر کردن فرآیند ساخت، موجب سرسام‌آور شدن هزینه‌هایش هم شده است. البته این پایان ماجرا نیست، این هواپیما در پشتیبانی هوایی نزدیک هم عالیست و می‌تواند جایگزین گزینه‌های موجود مثل A10 شود. با همه‌ی این اوصاف، بیش از ۱۷۰۰ فروند از این هواپیما به سفارش ایالات متحده در حال ساخت است. چه دوست داشته باشیم چه نداشته باشیم، اف-۳۵ تا سال‌های سال پرچم‌دار هواپیماهای جنگی ایالات متحده خواهد بود.

اف-۲۲ رپتور

پدر اف-۳۵ لایتنینگ ۲ یک هواپیمای تک‌سرنشین دوموتوره است به نام اف-۲۲ رپتور، پیشرفته‌ترین جت جنگی حال حاضر دنیا. به لطف یک قانون فدرال که صادرات اف-۲۲ به دیگر کشورها را منع می‌کند، این جت را تنها می‌توان در ناوگان نیروی هوایی ایالات متحده پیدا کرد. «لاکهید مارتین» تا ماه می سال ۲۰۱۲، ۱۹۵ فروند از این هواپیما را ساخت و تحویل نیروی هوایی ایالات متحده داد. اما علی‌رغم هزینه‌ی بالای ساخت این جت و قابلیت‌های پیشرفته‌ی آن، اف-۲۲ تا اواخر سال ۲۰۱۴، که در فاز آغازین عملیات بمباران مواضع داعش به کار گرفته شد، رنگ هیچ عملیاتی را به خود ندیده بود.

سوخوی پک‌فا

سوخوی پک فای روسی، که با نام سوخوی تی-۵۰ هم شناخته می‌شود، نسل پنجم جنگنده‌های روسیه و پاسخی است به اف-۳۵ ایالات متحده. با این که تی-۵۰ هنوز در حال سپری کردن مراحل آزمایشی است، اما روس‌ها بر این باورند که جنگنده‌ی آن‌ها در نهایت می‌تواند در معیارهای کلیدی مانند سرعت و قدرت مانور از اف-۳۵ پیشی بگیرد. با این حال، به نظر نمی‌رسد که تی-۵۰ از حیث قابلیت‌های پنهان‌کاری در حد اف-۳۵ یا اف-۲۲ باشد. روسیه قصد دارد تی-۵۰ را تا سال ۲۰۱۶ وارد فاز عملیاتی کند. پس از تمام شدن مراحل ساخت این هواپیما، می‌توان از آن برای ساخت مدل‌های دیگری که مخصوص صادرات هستند استفاده کرد. در همین لحظه، روسیه و هند در حال هم‌کاری برای ساخت یک مدل خاص از تی-۵۰ هستند و کشوری مثل ایران هم می‌تواند کاندیدای احتمالی برای خرید این هواپیما باشد.

چنگدو جی-۲۰

چنگدو جی-۲۰ دومین جنگنده‌ی نسل پنجم چینی‌ها است و می‌تواند قواعد را در آسیای شرقی تغییر دهد. جی-۲۰ شباهت زیادی به اف-۳۵ دارد. این احتمالا به دلیل مهندسی معکوس چینی‌ها و سرقت بخش زیادی از داده‌های اف-۳۵ است. پس از پایان مراحل ساخت‌، جی-۲۰ علاوه بر برخورداری از قابلیت پنهان‌کاری، می‌تواند در حال پرواز بر مرز هوایی چین، هدف‌هایی در ژاپن، فیلیپین و ویتنام را منهدم کند. تا ماه ژانویه‌ی امسال، چین شش نمونه‌ی عملیاتی از این هواپیما را ساخته و نمونه‌های جدید هم با سرعت زیادی در حال تکمیل شدن هستند. پیش‌بینی می‌شود که نمونه‌ی نهایی این هواپیما زمانی در سال ۲۰۱۸ آماده‌ی نبرد باشد.

یوروفایتر تایفون

یوروفایتر تایفون یک جنگنده‌ی دوموتوره‌ی چندمنظوره و هواپیمای جنگی اصلی اتحادیه‌ی اروپا و ناتو است. تایفون بزرگ‌ترین برنامه‌ی نظامی اروپا است که آغازکننده‌اش چهار کشور مهم اروپایی یعنی آلمان، اسپانیا، ایتالیا و بریتانیا بودند. در سال ۲۰۱۱، یوروفایتر در جریان انقلاب لیبی، برای اولین بار در یک عملیات نظامی به کار گرفته شد تا از پرواز هواپیماهای لیبیایی بر فراز آسمان آن کشور جلوگیری کند. در حال حاضر ۴۰۲ جت یوروفایتر ساخته شده و به خدمت نیروهای هوایی اتریش، ایتالیا، آلمان، اسپانیا، بریتانیا، عمان و عربستان سعودی در آمده‌اند. یوروفایتر را هم‌چنین نسخه‌ی اروپایی گران‌قیمت‌ترین سلاح آمریکایی‌ها، یعنی اف-۳۵ لایتنینگ ۲ می‌نامند.

ام‌اچ-ایکس سایلنت هاوک

برنامه‌ی سری ارتش ایالات متحده، یعنی ام‌اچ-ایکس سایلنت هاوک، تنها زمانی برملا شد که یکی از این هلیکوپترها در جریان عملیات یگان ویژه‌ی ایالات متحده در ۱ می ۲۰۱۱ در ابوت‌آباد پاکستان که به کشته شدن اسامه بن‌لادن انجامید سقوط کرد. اما هنوز مشخص نیست که «سازمان امنیت عملیات ارتش ایالات متحده» چه زمانی این برنامه‌ی فوق‌سری را آغاز کرده یا این‌که چند فروند از این هلیکوپترهای پنهان‌کار در حال حاضر در عملیات‌ها به کار گرفته می‌شوند. با اینکه سایلنت هاوک به نظر مدل ارتقایافته‌ی هلیکوپتر معروف آمریکایی‌ها یعنی «یواچ-۶۰ بلک هاوک» می‌آید، اما هم‌چنان هیچ اطلاعات طبقه‌بندی‌نشده‌ای در مورد این برنامه‌ی سری وجود ندارد.

ایکس ۴۷-بی

ایکس ۴۷-بی نیروی دریایی ایالات متحده یک هواپیمای بی‌سرنشین در ابعاد یک جنگنده است که می‌تواند قواعد نبردهای هوایی را تغییر دهد. سوخت‌گیری در حال پرواز، چرخش‌های ۳۶۰ درجه و شلیک به دشمن از جمله قابلیت‌های این پهپاد ساخت کمپانی «نورثروپ-گرومن» است. این هواپیما اولین سوخت‌گیری در حال پرواز کاملا خودکار را در تاریخ هوانوردی به انجام رسانده و توانایی بلند شدن و فرود آمدن روی هر ناو هواپیمابری را داراست. ایکس-۴۷بی با سرعتی معادل نصف سرعت صوت حرکت می‌کند، طول بال‌هایش ۱۹ متر است و بردی به اندازه‌ی ۳۸۶۰ کیلومتر دارد.

ایکس ۳۷-بی

پهپاد فضایی سری نیروی هوایی ایالات متحده در ماه اکتبر امسال پس از یک ماموریت دوساله به زمین بازگشت. کسی نمی‌داند که ایکس ۳۷-بی دقیقا آن بالا چه‌کار می‌کرده اما این پهپاد در ۲۰ ماه می برای یک ماموریت طولانی‌مدت دیگر دوباره به مدار زمین فرستاده شد. ایکس ۳۷-بی در حقیقت یک نوع ماهواره با قابلیت استفاده‌ی مجدد است که نیروی هوایی ایالات متحده می‌تواند آن را هدایت کرده و به اراده‌ی خود آن را به زمین بازگرداند. توانایی نصب تجهیزات خاص بر روی یک ماهواره برای ماموریت‌های خاص انعطاف‌پذیری منحصربه‌فردی را در مدار زمین به ایالات متحده بخشیده. مدت‌زمان طولانی ماندن در مدار زمین و قابلیت استفاده‌ی مجدد آن توانایی مهندسان آمریکایی را به رخ می‌کشد.

پهپادهای ایرانی

ایران تقریبا تمام سی سال گذشته را تحت تحریم غرب بوده و نمی‌توانسته از تسلیحات جدید آمریکایی یا اروپایی استفاده کند. البته شرایط در حال تغییر است. امضای توافق‌نامه‌ی هسته‌ای بین ایران و غرب موجب برداشته شدن تمام محدودیت‌های بین‌المللی واردات تسلیحات طی یک دهه‌ی آینده می‌شود. اما این سال‌های تحریم باعث شدند ایران خود دست‌به‌کار شده و به دنبال خودکفا شدن در فناوری‌های نظامی باشد. در سال ۲۰۱۳، ایران از یک پهپاد مسلح به نام فطرس رونمایی کرد که شباهت انکارناپذیری به ریپر ایالات متحده داشت. هنوز مشخص نیست که آیا «فطرس» وارد فاز عملیاتی شده یا خیر، اما در حال حاضر ایران، به همراه حزب‌الله لبنان، در حال استفاده از یک پهپاد جاسوسی ساخت ایران به نام «ابابیل ۳» هستند. دلیل خاص بودن پهپادهای ایرانی فناوری خارق‌العاده‌ی آن‌ها نیست، بلکه پیامی است که منتشر می‌کنند. این‌که حتی کشورهایی که تحت فشارهای سخت‌گیرانه‌ی بین‌المللی هستند هم می‌توانند با کمی صبر و حوصله و کسب دانش و فناوری، پهپاد مختص به خود را بسازند. فطرس و ابابیل ۳ نویدبخش دورانی هستند که در آن دیگر ساخت پهپادهای پیشرفته در انحصار ایالات متحده و اروپا نیست.

منبع: Business Insider