بهترین مقاله‌های دانش در هفتهای که گذشت (۲۶ آذر ۹۴)
پنجشنبه‌ی هفته‌ی گذشته تعطیل بود و در نتیجه مقاله‌های دو هفته‌ی گذشته را مرور می‌کنیم. مقاله‌هایی که دو تا از آن‌ها تحت تاثیر بارش شهابی و کنفرانس تغییر اقلیم پاریس درباره‌ی همین دو موضوع بودند. در ضمن مقاله‌ی خوبی هم درباره‌ی رآکتور همجوشی هسته‌ای جدیدی که آلمانی‌ها ساخته‌اند، نوشتیم. با بهترین مقاله‌های دانش در دو هفته‌ی گذشته همراه باشید.
درباره‌ی رآکتور همجوشی هسته‌ای که آلمانی‌ها ساختند
روز پنجشنبه ۱۹ آذر، ماشین عظیم یک میلیارد یورویی که آلمانی‌ها برای ۲۰ سال روی آن کار می‌کردند، به کار افتاد. این ماشین نوعی رآکتور همجوشی هسته‌ای (گداخت هسته ای) به نام «استلاریتور» (Stellarator) است؛ ماشینی که آلمانی‌ها اسمش را «وندلشتاین ۷ ایکس» (Wendelstein 7-X) گذاشته‌اند. در آغاز، دانشمندان به مدت دو ماه این ماشین را با گاز هلیوم پر می‌کنند. هلیوم یک گاز بی‌اثر است و پژوهشگران با استفاده از آن می‌خواهند مطمئن شوند که می‌توانند به طور موثر، این گاز را کنترل کنند و دمای آن را بالا ببرند. در پایان ماه ژانویه‌ی سال بعد، آزمایش‌ها با گاز هیدروژن آغاز می‌شود. بدین ترتیب دانشمندان می‌توانند با همجوشی ایزوتوپ‌های هیدروژن، به منبعی قابل اعتماد برای استحصال انرژی پاکیزه و بی انتها دست یابند. در ادامه بیشتر درباره‌ی این ماشین توضیح می‌دهیم. مقاله‌ی رآکتور همجوشی هسته‌ای آلمانی‌ها را بخوانید.
چگونه هیجان‌انگیزترین بارش شهابی سال را تماشا کنیم؟
هر سال حوالی شب‌های ۲۲ و ۲۳ آذر، بارش شهابی جوزایی به اوج می‌رسد. جوزایی یکی از بهترین بارش‌های سال و پر از شهاب‌های بسیار پر نور رنگارنگ است. برای تماشای بارش شهابی، نیاز به تلسکوپ یا هیچ ابزار خاص دیگری ندارید. کافیست دو چشم سالم داشته باشید و از شهرهای بزرگ دور شوید تا به جایی برسید که آسمان تاریک، تمیز و پرستاره‌ای دارد. مثلا روستاهای دور از شهرهای بزرگ یا کویرهای گردشگری ایران، مکان‌های مناسبی هستند. برای تماشای بارش شهابی جوزایی، بعد از غروب آفتاب و زمانی که آسمان کاملا تاریک شده، روی یک زمین امن و مطمئن، درون کیسه خواب فرو روید و فقط به آسمان بنگرید. هرچه به نیمه‌های شب نزدیک‌تر می‌شوید، می‌توانید شهاب‌های بیشتری ببینید. مقاله‌ی راهنمای تماشای بارش شهابی جوزایی که هفته‌ی پیش رخ داد را بخوانید.
تیزبین‌ترین چشم‌های روی زمین
چشم انسان بی‌شک یکی از متکامل‌ترین‌ها در نوع خود است. ما انسان‌ها نه‌تنها لکه‌های کوچک گرد و غبار بلکه حتی کوه‌های عظیم را در نزدیکی یا حتی دورتر از خود با وضوح رنگی کامل می‌بینیم. مغز بی‌بدیل ما کمک می‌کند تا جابجایی‌ها را در اطراف خود تشخیص دهیم، کسانی را که می‌شناسیم یا حتی سال‌ها قبل دیده‌ایم، به سرعت یا پس از اندکی تعمق بخاطر بیاوریم. یکی از خارق‌العاده‌ترین شعبده‌های چشمان ما که اغلب هم به آن توجه نمی‌کنیم، این است که وقتی از یک محیط پر نور وارد یک محیط با نور به نسبت کمتر می‌شویم و سطح نور به شدت کاهش پیدا می‌کند، چشمان ما به سرعت خودشان را با محیط جدید منطبق می‌کنند. این مثال شاید یکی از بهترین مثال‌هایی است که توان بی‌نظیر و مثال‌زدنی چشمان ما را به رخ سایر رقیبان می‌کشد. اما فراموش نکنید که گونه‌های جانوری دیگری هم هستند که حتی بهتر از ما در نور ضعیف می‌توانند ببینند. مقاله‌ی تیزبین‌ترین چشم‌های روی زمین را بخوانید.
جنگ سرد شرکت‌های خصوصی؛ چه کسی مسابقه‌ی فضایی را برده است؟
هفته‌ی پیش شرکت فضایی «بلو اوریجینز» (Blue Origins) متعلق به «جف بزوس» (Jeff Bezos) مالک فروشگاه اینترنتی آمازون، با انتشار یک خبر و کلیپ ویدیویی همه را غافلگیر کرد. آن‌ها توانسته‌اند موشکی به فضا بفرستند و آن را سالم روی زمین بنشانند. دقیقا کاری که خیلی وقت است شرکت «اسپیس ایکس» (SpaceX) متعلق به «ایلان ماسک» (Elon Musk) می‌خواهد انجام بدهد و تا به حال در آن ناکام مانده است. بلو اوریجینز یک موفقیت تاریخی بدست آورده و کل این اتفاق، ما را به نوعی یاد رقابت فضایی آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی در اوج جنگ سرد انداخته است. زمانی که شوروی توانست با موفقیت یک انسان را در مدار زمین قرار دهد و آمریکایی‌ها را در بهت و حیرت فرو برد. آن زمان، «جان اف کندی» بازی را به «نیکیتا خروشچف» باخت. ولی حالا این سوال را می‌پرسیم، آیا واقعا ایلان ماسک بازی را به جف بزوس باخته است؟ مقاله‌ی جنگ سرد شرکت‌های خصوصی را بخوانید.
چرا ۲ درجه اهمیت دارد؟
طبق گفته‌ی «مجمع ملی تغییرات آب و هوایی» (IPCC) گرمایش جهانی بیش از دو درجه‌ی سانتی‌گراد، اثرات منفی زیادی روی شرایط زمین خواهد داشت. اثراتی مثل سیل و طوفان‌های شدید یا خشکسالی‌های بلند مدت. در کنفرانس سال ۲۰۰۹ کپنهاگ، کشورها از عزم خود برای محدود کردن افزایش دما به دو درجه‌ی سانتی‌گراد تا سال ۲۱۰۰ خبر دادند. برای رسیدن به این هدف، کارشناسان می‌گویند که تا سال ۲۰۵۰، انتشار گازهای گلخانه‌ای باید بین ۴۰ تا ۷۰ درصد کم شود و تا پایان قرن باید کاملا به انتشار این گازها خاتمه داد. مقاله‌ی چرا ۲ درجه اهمیت دارد را بخوانید.
کدام کشورها بیشتر از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده می‌کنند؟
به لطف برگزاری کنفرانس پاریس، مسائل زیست محیطی، هرچند برای مدتی کوتاه توانسته‌اند به صدر اخبار راه یابند. به همین مناسبت در این نوشتار به معرفی رکوردداران بهره‌برداری سرانه از انرژی‌های تجدیدپذیر می‌پردازیم. استفاده از عبارت «بهره‌برداری سرانه» به این نکته اشاره دارد که ما به دنبال معرفی کشورهایی با بیشترین ظرفیت تولید انرژی‌های تجدید پذیر نیستیم؛ بلکه به دنبال معرفی کشورهایی هستیم که در سبد انرژی مصرفی آن‌ها بالاترین درصد متعلق به انرژی های تجدیدپذیر است. بطور مثال بنابر گزارش سالانه‌ی رن ۲۱ بیشترین ظرفیت تولید الکتریسیته از انرژی‌های تجدیدپذیر به ترتیب متعلق به کشور های چین، ایالات متحده، برزیل، آلمان و کانادا است. با این وجود، درصدی که انرژی‌های تجدیدپذیر در این کشورها به خود اختصاص می‌دهند، پایین‌تر از کشورهایی است که در این نوشتار به آن‌ها اشاره می‌کنیم. در همین رابطه به معرفی کشورها و دستاوردهای آن‌ها برحسب رتبه‌ی کسب شده توسط آن‌ها خواهیم پرداخت. در انتها نیز جایگاه ایران را به لحاظ استفاده از انرژی های تجدید پذیر در مقایسه با سایر کشورها بررسی خواهیم نمود. مقاله‌ی کدام کشورها بیشتر از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده می‌کنند را بخوانید.
عالی بود مرسی