ثبت تصویری حیرت‌انگیز از محل تولد یک سیاره
اخترشناسان با استفاده از «تلسکوپ بسیار بزرگ» (VLT) رصدخانه جنوبی اروپا (ESO) منظره‌ای حیرت‌انگیز از قرص غبار و گاز پیرامون یک ستاره ثبت کردند. جایی که نشانه‌هایی از تولد یک سیاره در آن دیده می‌شود.
در این تصویر قرص گاز و غبار پیرامون ستاره AB-ارابه‌ران با جزئیاتی کم‌نظیر ثبت شده است. ساختار مارپیچی دیسک اطراف این ستاره نشان می‌دهد که احتمالا یک سیاره به دور این ستاره در حال شکل‌گیری است.
تا کنون کشف بیش از چهار هزار سیاره فراخورشیدی تایید شده است. اما اطلاعات اخترشناسان از فرآیند شکل‌گیری این سیارات اندک است. رصدهای جدید تلسکوپ بسیار بزرگ به اخترشناسان کمک می‌کند تا این فرآیند را با دقت بیشتری مطالعه کنند.
به گفته Anthony Boccaletti، سرپرست این گروه پژوهشی، «برای ثبت لحظه شکل‌گیری سیارات باید سامانه‌های بسیار جوان را رصد کرد». اما تا کنون رصد دقیق این سامانه‌ها و تفکیک جزئیات قرص گاز و غبار پیرامون آن‌ها ممکن نبود.
در رصدهای جدید تلسکوپ بسیار بزرگ اما بالاخره نمایی واضح و دقیق از سامانه جوان AB-ارابه‌ران ثبت شد. این ستاره ۵۲۰ سال نوری از زمین فاصله دارد. ساختارهای مارپیچی در دیسک پیرامون این ستاره نشانه‌ای از سیارات در حال شکل‌گیری است. در فرآیند شکل‌گیری این سیارات اختلالاتی موجی‌شکل در دیسک ایجاد می‌شود که شبیه به موج حاصل از حرکت یک قایق در یک دریاچه است. تاب‌خوردگی درخشان زرد رنگی که نزدیک به مرکز تصویر دیده می‌شود یکی از این نواحی است که اخترشناسان احتمال می‌دهند محل تولد یک سیاره جدید است. وجود چنین پیچ‌خوردگی در قرص پیرامون این ستاره در برخی از مدل‌های نظری شکل‌گیری سیارات نیز پیش‌بینی شده بود. فاصله این ناحیه از ستاره AB-ارابه‌ران تقریبا معادل فاصله سیاره نپتون از خورشید است.
تصویر سمت راست نمایی دقیق‌تر از قرص گاز و غبار پیرامون ستاره AB-ارابه‌ران است. پیچ‌خوردگی که با دایره سفید مشخص شده احتمالا محل تولد یک سیاره جدید است. دایره آبی پایین تصویر مقیاسی از مدار نپتون به دور خورشید است.
Credit: ESO/Boccaletti et al.
پیش از این اخترشناسان با کمک آرایه آلما در طیف رادیویی این ستاره و قرص پیرامون آن را رصد کرده بودند. سپس در سال ۲۰۱۹ و اوایل سال ۲۰۲۰ گروهی از اخترشناسان با ابزار SPHERE تلسکوپ VLT این ستاره را رصد کردند و توانستند تصویری واضح‌تر را از دیسک اطراف آن ثبت کنند. این عکس عمیق‌ترین تصویری است که تا کنون از سامانه AB-ارابه‌ران ثبت شده است.
این در حالی است که رصدخانه جنوبی اروپا در حال ساخت یک تلسکوپ ۳۹ متری با نام «تلسکوپ فوق‌العاده بزرگ» (ELT) است. با افتتاح این تلسکوپ در اواسط دهه ۲۰۲۰ می‌توان حتی نماهای دقیق‌تر و عمیق‌تری را از فرآیند شکل‌گیری سیارات به دور ستاره‌های جوان ثبت کرد.
عکس کاور: تصویر تلسکوپ بسیار بزرگ از قرص گاز و غبار پیرامون ستاره AB-ارابه‌ران.
Credit: ESO/Boccaletti et al
منبع: ESO
اینکه فتوشاپه کاملا مشخصه