کاوشگر چانگ‌ای ۵ چین برای نمونه‌برداری با موفقیت بر سطح ماه فرود آمد

چین در مأموریت تازه‌ی خود با نام چانگ‌ای ۵ بار دیگر توانست بر سطح ماه فرود بیاید اما این بار سوغاتی‌هایی را هم از این سفر به زمین خواهد آورد.

طبق گزارش رسانه‌های دولتی چین، فضاپیمای «چانگ‌ای ۵» (Chang’e 5) که نخستین مأموریت بازگشت نمونه‌ی چین به‌شمار می‌رود، ساعاتی پیش با موفقیت بر سطح ماه نشست. اگرچه جزئیات مربوط به فرود بلافاصله از سوی اداره‌ی فضایی ملی چین دردسترس قرار نگرفت، اما کانال خبری دولتی CGTN در بیانیه‌ای با یک جمله از موفقیت‌آمیز بودن این فرود خبر داد.

رسیدن به ماه

با رسیدن چانگ‌ای ۵ به مدار ماه و جدا شدن ماه‌نشین و صعودگر این کاوشگر، انتظار می‌رفت که فرود چانگ‌ای ۵ در ساعت ۱۰:۱۳ منطقه‌ی زمانی شرقی (۱۸:۴۳ به وقت تهران) در نزدیکی کوه «مانز رامکر» (Mons Rümker) که در منطقه‌ی «اقیانوس طوفان‌ها» (Oceanus Procellarum) ماه قرار دارد انجام شود.

در فرود امروز دو بخش سطح‌نشین و صعودگر از چهار بخش اصلی این مأموریت که در مجموع ۸۲۰۰ کیلوگرم جرم دارند، بر سطح ماه نشستند. اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، این ماه‌نشین چند روز آینده را توسط ابزارهای نمونه‌برداری خود صرف جمع‌آوری حدود ۲ کیلوگرم ماده از سطح ماه و زیرسطح آن تا عمق ۲ متری خواهد کرد.

پس از جمع‌آوری و بسته‌بندی، نمونه‌ها در صعودگر قرار می‌گیرند تا برای ملاقات دوباره با مدارگرد چانگ‌ای ۵ به مدار ماه برود. سپس این نمونه‌ها در وسیله‌ی بازگشت قرار می‌گیرد تا در اواسط دسامبر (اواخر آذر) آن‌ها را به زمین برساند.

یک مأموریت تاریخی

رویداد بازگردانی نمونه از سطح ماه از این جهت یک عملیات تاریخی محسوب می‌شود که پس از سال ۱۹۷۶ که مأموریت اتحاد جماهیر شوروی با نام «لونا ۲۴» ۱۷۰ گرم ماده‌ی ماه را به زمین آورد، تا امروز که توسط چین صورت می‌گیرد، مأموریت دیگری در این زمینه انجام نشده بود.

چانگ‌ای ۵ در ۲۳ نوامبر (۴ آذر) از چین به فضا پرتاب شد و در حالی که ردیابی آن طی همکاری با آژانس فضایی اروپا (ESA) انجام می‌شود در روز ۲۸ نوامبر (۸ آذر) به مدار ماه رسید. این فضاپیما برای تأمین نیروی خود به انرژی خورشیدی متکی است و بنابراین باید حداکثر طی ۲ هفته که در حقیقت یک روز ماه با حضور خورشید محسوب می‌شود، کار خود را در ماه به پایان برساند و راهی زمین شود.

این مأموریت تازه‌ترین مأموریت چین تحت برنامه‌ی کاوش رباتیک ماه «چانگ‌ای» (Chang’e) است که به نام یک الهه‌ی ماه نامگذاری شده است. مدارگرد چانگ‌ای ۱ و چانگ‌ای ۲ ۲ به ترتیب در سال ۲۰۰۷ و ۲۰۱۰ به فضا پرتاب شدند و چانگ‌ای ۳ هم در دسامبر ۲۰۱۳ یک مجموعه‌ی ماه‌نشین و ماه‌نورد را در ماه فرود آورد.

سطح‌نشین چانگ‌ای ۴ هم به همراه ماه‌نورد یوتو ۲ سال ۲۰۱۹ بر سطح ماه نشست. اکنون مأموریت چانگ‌ای ۵ درحالی گام بر ماه گذاشته که دو مأموریت قبلی هم‌چنان عملیاتی هستند. این مأموریت تازه هم حتی پس از فرستادن نمونه به زمین فعالیت اکتشافی خود را ادامه خواهد داد.

اگرچه عمر عملیاتی چانگ‌ای ۵ کوتاه خواهد بود، اما این مأموریت اثری طولانی‌مدت خواهد داشت. زیرا دانشمندان به بررسی نمونه‌های ماه می‌پردازند. همان‌طور که دانشمندان هنوز هم در حال مطالعه‌ی ۳۸۲ کیلوگرم ماده‌ای هستند که توسط مأموریت‌های آپولو ناسا و طی سال‌های ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۲ میلادی به زمین آورده شده است.

بررسی نمونه‌ها

برخی از نمونه‌های آورده شده طی مأموریت‌های آپولو هم از اقیانوس طوفان‌ها در ماه هستند. دشت آتشفشانی عظیمی که آپولو ۱۲ در اواخر سال ۱۹۶۹ کشف کرد. در حالی که قدمت تمام نمونه‌های جمع‌آوری شده توسط فضانوردان آپولو بیش از ۳ میلیارد سال است، سنگ‌های منطقه‌ی مانز رامکر ۱٫۲ میلیارد سال پیش تشکیل شده‌اند.

نهاد عیر انتفاعی «انجمن سیاره‌ای» (Planetary Society) در توصیف این مأموریت تأکید کرد: «نمونه‌های جمع‌آوری شده توسط چانگ‌ای ۵ به دانشمندان کمک خواهد کرد تا بفهمند که در سال‌های نزدیک‌تر تاریخچه‌ی ماه چه روی داده و همچنین زمین و منظومه‌ی شمسی چگونه تکامل یافته‌اند.»

گفتنی است درحالی که چانگ‌ای ۵ برای جمع‌آوری نمونه از ماه تلاش می‌کند مأموریت «هایابوسا ۲» (Hayabusa2) ژاپن هم قرار است در تاریخ ۵ دسامبر (۱۵ آذر) نمونه‌هایی از سیارک ریوگو (Ryugu) را به زمین تحویل دهد و کاوشگر «اسیریس-رکس» (OSIRIS-REx) ناسا هم قرار است نمونه‌های از سیارک بنو را که در اواخر ماه اکتبر (اواسط آبان) جمع‌آوری کرد در سال ۲۰۲۳ (۱۴۰۲ خورشیدی) به خانه بیاورد.

عکس کاور: طرح گرافیکی مجموعه‌ی سطح‌نشین و صعودگر چانگ‌ای ۵ بر سطح ماه

Credit: CNSA/NASA

منبع: Space