۱۱ علت تعریق زیاد و ۱۵ روش برای درمان آن

ممکن است شما تنها دنبال راهی برای درمان تعریق زیاد باشید، اما در واقع ابتدا باید ببینید علت عرق کردن زیاد چیست. علت عرق زیاد می‌تواند چیزی به سادگی رژیم غذایی نامناسب و استرس یا مشکلات جدی‌تری مانند بیماری هایپرهیدروزیس باشد. در این مقاله شما را با ۱۱ دلیل اصلی تعریق زیاد بدن، کف دست و پاها و ۱۵ روش برای درمان آن‌ها آشنا می‌کنیم.

اصلا عرق چیست و چرا عرق می‌کنیم؟

عرق مایعی بی بو است. بله عرق بو نمی‌دهد!

عرق توسط غدد زیر پوست به اسم «اکراین» و «آپوکراین» تولید می‌شود. عرق واکنش طبیعی بدن در مقابل گرماست. درواقع بدن با عرق کردن می‌خواهد خود را خنک کند. بیشتر حجم عرق را آب تشکیل می‌دهد. البته در عرق اسید لاکتیک، اوره و مقدار کمی مواد معدنی دیگر مانند سدیم، پتاسیم و… نیز وجود دارد. عرق به غیر نقش خنک کردن بدن، پوست را نرم و مرطوب می‌کند. یک فرد بالغ می‌تواند تا ۱۴ لیتر در روز عرق کند. اما چه عواملی باعث می‌شوند عرق کنیم؟!

• گرما
• تحرک و فعالیت‌های فیزیکی
• خوردن غذای داغ یا تند
• عوامل احساسی و عاطفی مانند ترس و استرس
• عوارض جانبی داروها
• بیماری و تب
• تغییرات هورمونی مانند یائسگی، بارداری، بلوغ و…
• پوشیدن لباس از الیاف مصنوعی
• داشتن اضافه وزن

پس عرق یک واکنش دفاعی بوده و برای سلامتی ما مفید است. اما چه می‌شود که زیادی عرق می‌کنیم؟

علت عرق زیاد چیست؟

حالا که با علت اصلی عرق کردن آشنا شدید، شاید بپرسید چرا گاهی بیش از حد عرق می‌کنیم؟ همانطور که گفتیم علت عرق زیاد می‌تواند چیزهای زیادی باشد؛ در ادامه به مهم‌ترین‌های آن‌ها اشاره می‌کنیم.

۱. بیماری هایپرهیدروزیس (Hyperhidrosis)

علت عرق زیاد ممکن است بیماری هایپرهیدروزیس باشد؛ نوعی بیماری که در آن فرد بیش از حد مورد نیاز بدن عرق می‌کند. به طوری که از زندگی عادی باز می‌ماند. این بیماری می‌تواند در هر زمان و بدون هیچ دلیل مشخصی بروز کند. هایپرهیدروز بر تمامی بدن یا بر ناحیه‌ای خاص (دست، پا، صورت و…) تاثیر می‌گذارد.

در برخی موارد بیماری تعریق شدید می‌تواند به علت اثرات جنبی برخی بیماری‌ها باشد. با این حال هنوز مشخص نیست که علت اصلی این بیماری چیست. چند درمان برای این بیماری پیشنهاد می‌شود که کمی پایین‌تر در این باره توضیح خواهیم داد.

۲. غدد تعریق بیشتر

هر که بامش بیش، برفش بیشتر! اگر احساس می‌کنید که بیش از یک انسان معمولی عرق می‌کند احتمالا به این دلیل است شما در زیر پوست خود غدد عرق بیشتری قایم کرده‌اید.

۳. رژیم‌های غذایی

تغذیه شما بر کارکرد بدن شما تاثیر می‌گذارد. مثلا وقتی غذاهای تند می‌خورید بدن شما فکر می‌کند که گرم شده و نیاز است که غدد عرق را فعال کند. به همین دلیل بیش از حد معمول عرق می‌کنید.

۴. دما و رطوبت بالا

روزهای گرم و مرطوب می‌تواند موجب تعریق بیش از حد شوند. همچنین در مناطق گرم و مرطوب مانند شهرهای ساحلی عرق کردنِ بیش از حد یک امر شایع است. البته نپوشیدن لباس‌های خنک نیز ریزش عرق را بیشتر می‌کند.

۵. استرس زیاد

ما هر روز تحت فشارهای عصبی و انواع استرس هستیم. جلسات مصاحبه شغلی، خواستگاری، روزهای ارائه سمینار از جمله عوامل استرس‌زا هستند. استرس تپش قلب، جریان خون و دمای بدن را زیاد می‌کند. بدن برای خنک کردن خود، غدد عرق‌ریز را فعال می‌کند. بنابراین عرق کردن در این مواقع عادی بوده و برای سلامتی ما مفید است.

عرق کردن زیاد در این موقعیت‌ها را می‌توان با یک ضد عرق قوی کنترل کرد. البته این حالت می‌تواند نشانه هایپرهیدروز باشد و بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

۶. ورزش و فعالیت‌های بدنی

ورزش و تحرک باعث می‌شود بیش از حد معمول عرق کنیم. همه این را می‌دانند. اما چه می‌شود که برخی در این مواقع بیشتر از دیگران عرق می‌کنند. میزان عرق در این مواقع به احتمال زیاد با اضافه وزن و تناسب اندام در ارتباط است. به این ترتیب که افرادی که اضافه وزن دارند بیشتر از عرق می‌کنند.

۷. بارداری

بارداری با تغییر شدید در حالات روحی همراه است. همچنین در زمان بارداری ترشح هورمونی و سوخت‌وساز بدن افزایش پیدا می‌کند. به همین دلیل ریزش عرق در این مواقع بیشتر است. بدن برخی زنان حتی بعد از بارداری نیز به عرق کردن زیاد ادامه می‌دهد. در این زنان بدن تلاش می‌کند سطح هورمونی بدن را به حالت تعادل رسانده و آب اضافی را از دست بدهد.

۸. یائسگی

افزایش دمای ناگهانی و تعریق شبانه از جمله شایع‌ترین مشکلات دوران یائسگی است. پزشکان بر این باورند که این تغییرات در اثر تغییرات در سطح هورمونی بدن اتفاق می‌افتد.

۹. ابتلا به دیابت

افراد مبتلا به دیابت بیشتر از حد معمول عرق می‌کنند. این پدیده دو دلیل دارد. یکی اینکه کسانی که به دیابت مبتلا هستند معمولا اضافه وزن دارند. سوخت‌وساز بدن به دلیل وزن اضافه افزایش پیدا کرده در نتیجه ریزش عرق نیز بیشتر می‌شود.

دلیل دوم هم به دلیل بالا بودن گلوکز خون در این افراد است. وقتی سطح گلوکز خون برای مدتی بیش از حد مجاز بالا رود، نورون‌ها آسیب می‌بینند. نورون‌های آسیب دیده نیز باعث اختلال در غدد عرق‌ریز می‌شوند.

۱۰. بلوغ

بدن انسان در سن بلوغ دچار تغییرات اساسی می‌شود. بمی صدا، روییدن موها و البته تغییر در سطح هورمون‌های بدن. این تغییرات باعث افزایش سطح استرس شده و باعث می‌شود مکانیزم دفاعی عرق ریختن فعال شود.

۱۱. داروها

داروها دارای عوارض جانبی هستند و یکی از عوارض جانبی داروها هم عرق ریختن زیاد است. به این اثر، دیافورز گفته می‌شود. پس اگر دارو مصرف می‌کنید و زیادی عرق می‌کنید بهتر است با پزشک خود مشورت کنید که آیا عرق‌ریزش شما ناشی از مصرف دارو است یا خیر.

بیشتر بخوانید:
دلایل، علائم و راه‌های درمان کم آبی بدن

حالا که فهمیدید که چرا اینقدر عرق می‌کنید. بهتر است برویم سراغ درمان تعریق زیاد و اینکه چکار کنیم که کمتر عرق کنیم؟

چگونه کمتر عرق کنیم؟

همه عرق می‌کنند اما برخی بیش از حد عرق می‌کنند. آنقدر زیاد که کلافه می‌شوند. تابستان و زمستان هم ندارد. مدام کف دست‌ها و پاهایشان عرق می‌کند. هوا خنک است اما از سر و صورتشان عرق می‌ریزد و دلیل این تعریق زیاد هم معلوم نیست. دیگر عرق زیر بغل بماند که فقط مایه شرمساری است. در ادامه روش‌هایی را برای کنترل تعریق زیاد آموزش می‌دهیم.

۱. استفاده از اسپری ضد تعریق

برای کاهش عرق از دئودورانت استفاده نکنید. دئودورانت‌ها تنها از از بوی عرق جلوگیری می‌کنند نه ریزش عرق. به جای آن از ضد عرق ها استفاده کنید. برای تشخیص دئودورانت از آنتی پرسپیرانت یا همان ضد تعریق روی بسته محصول را نگاه کنید.

برای زیر بغل از ضد تعریق های جامد یا سَرگِرد استفاده کرده و برای کف دست‌ها، پاها و دیگر نواحی بدن از آنتی پرسپیرانت های ایروسول استفاده کنید.

بهتر است از محصولاتی استفاده کنید که روی آن‌ها clinical strength نوشته شده. این ضد عرق ها با اینکه گرانتر از ضد عرق های معمولی هستند، اما فرمول شیمیایی قوی‌تری دارند.

در بین آنتی پرسپیرانت ها آن‌هایی که حاوی آلومینیوم کلراید هستند از همه قوی‌تر عمل می‌کنند.

پیشنهاد می‌شود که از ضد تعریق ها در شب قبل از خواب استفاده کنید. این کار نتیجه بهتری به همراه دارد. برای اینکه از ضد تعریق نتیجه بهتری بگیرید بهتر است که آن را طوری در ناحیه مورد نظر بمالید که لایه‌ای از ماده ضد تعریق تشکیل شود. بعد از مالیدن بهتر است که به آرامی پوستتان را ماساژ دهید.

بهتر است که قبل از استفاده، ناحیه مورد نظر را خشک کنید. استفاده روی سطوح مرطوب می‌تواند حس ناخوشایندی ایجاد کند.

از اسپری های ضد تعریق در زیر بغل استفاده نکنید. به جای آن از این محصولات در نواحی پا و کف دست‌ها استفاده کنید. اگر پیشانی شما زیاد عرق می‌کند اسپری را در خط مو استفاده کنید.

در فروشگاه اینترنتی دیجی‌کالا می‌توانید انواع محصولات ضد تعریق را پیدا کنید.

۲. استفاده از پد عرق گیر

پوست برخی خانم‌ها نسبت به ضد تعریق‌ها حساسیت دارد. بنابراین پد عرق گیر انتخاب خوبی برای کاهش عرق زیر بغل است.

درمان‌های خانگی برای کاهش تعریق شدید

۱. از محصولات حاوی تانیک اسید استفاده کنید

محصولات مراقبت از پوست حاوی تانیک اسید می‌توانند در کاهش عرق تاثیر داشته باشند. می‌توانید این محصولات را از داروخانه‌ها تهیه کنید. چای هم حاوی تانیک اسید است. پارچه‌ای را در چای دم کرده غلیظ خیسانده و در محل مورد نظر قرار دهید. البته می‌توانید چای را مستقیما استعمال کنید.

خوبی تانیک اسید این است که برعکس ضد تعریق‌های قوی حساسیت کمتری ایجاد می‌کنند. پس اگر حساسیت دارید از محصولات حاوی تانیک اسید استفاده کنید.

۲. غذاهای تند نخورید

غذاهای تند باعث تعریق می‌شوند. پس سعی کنید آن‌ها را از رژیم غذایی خود کنار بگذارید.

۳. کافئین را کنار بگذارید

نوشیدنی‌های کافئین‌دار مصرف نکنید. به خصوص زمانی که در جمع حضور پیدا می‌کنید. به یاد داشته باشید که شکلات هم حاوی کافئین است. پس کمتر شکلات بخورید.

۴. ریلکسیشن

استرس باعث تعریق می‌شود. پس برای کاهش آن روش‌های ریلکسیشن را به کار ببرید. مثلا تمرین کنید که عمیق نفس بکشید. به این صورت که ۴ شماره دم و ۴ شماره بازدمتان طول بکشد.

۵. علت عرق زیاد خود را یادداشت کنید

سعی کنید بفهمید چه عاملی باعث می‌شود زیاد عرق بریزید. مثلا اگر غذای خاصی خوردید و متوجه ریزش عرق شدید، آن را یادداشت کنید.

موارد بالا چند درمان خانگی کارا برای جلوگیری از تعریق شدید بودند. اما قضیه به اینجا ختم نمی‌شود. قسمت بد عرق کردن خود عرق نیست بلکه شرمندگی آن در جمع مردم است. پس بهتر است برای اینکه موضوع را کامل کنیم برویم سراغ راهکارهایی که به وجهه شما در اجتماع آسیب نزند.

راهکارهایی برای کنترل تعریق زیاد در مکان‌های عمومی

۱. لباس‌های سبک بپوشید

بهتر است لباس‌های سبکی بپوشید که اجازه می‌دهند هوا به راحتی در بین بافت آن جریان یابند. لباس‌هایی با جنس کتان یا نخ انتخاب خوبی برای این کار هستند. همچنین توجه کنید که برای لباستان رنگ روشن را انتخاب کنید. به این دلیل که رنگ روشن نور و گرمای کمتر جذب می‌کند. ضمنا برای اینکه لکه‌ی عرق مشخص نشود لباس‌های خاکستری نپوشید.

۲. لباس اضافی به همراه خود داشته باشید

بهتر است یک دست پیراهن و جوراب اضافی به همراه خود داشته باشید تا در موقع لزوم تعویض لباس انجام دهید. برای اینکه لباس‌هایتان جای کمتری اشغال کنند بهتر است آن‌ها را در یک کیسه کامپکت قرار دهید. این اینفوگرافیک هم می‌تواند به شما کمک کند.

۳. استفاده از ضد تعریق و پودرهای جاذب

اگر دستتان همیشه خیس است، از ضد تعریق‌ها استفاده کنید. البته پودر بچه هم کارکرد خوبی در این مواقع دارد. به هر حال این پودر برای موجوداتی به آن ضعیفی ساخته شده چرا برای شما خوب کار نکند؟ این پودر را صبح یا شب قبل از خواب به دستتان بمالید تا بتوانید راحتتر بخوابید.

در دیجی‌کالا می‌توانید انواع پودر بچه را پیدا کنید.

درمان‌های پزشکی برای هایپرهیدروزیس

اگر واقعا زیاد عرق می‌کنید، ممکن است علت عرق زیاد شما بیماری هایپرهیدروزیس باشد. در اینجا چند روش درمان پزشکی تعریق شدید را توضیح می‌دهیم. البته قطعا لازم است پیش از مصرف هر گونه دارو یا استفاده از هر نوع درمان پزشکی، ابتدا با پزشک مشورت کنید.

۱- استفاده از ضد تعریق‌ها

معمولا اولین درمانی که پزشکان برای این عارضه پیشنهاد می‌کنند، استفاده از ضد تعریق است. در مورد ضد تعریق کمی بالاتر توضیح مفصلی داده شده است.

۲- استفاده از دستگاه یونتوفورزیس

این دستگاه یک دستگاه خانگی الکتریکی بوده که با استفاده از یک جریان الکتریکی ضعیف باعث می‌شود موقتا غدد ترشح عرق از کار بیفتند. عوارض جانبی استفاده از این درمان شامل موارد زیر است.

• خشکی پوست
• حساسیت پوستی
• احساس ناخوشایند در طول درمان

۳. بوتاکس

تزریق بوتاکس یکی دیگر از روش‌های درمان عرق ریزش شدید است. در این روش ماده بوتاکس به درون پوست تزریق می‌شود و تا مدتی از ترشح غدد عرق را کاهش می‌دهد. بوتاکس عوارض جانبی هم دارد که مهم‌ترین آن‌ها تضعیف عضلات است. همچنین ممکن است در حین درمان حس درد به شما دست دهد. یکی دیگر از عوارض جانبی بوتاکس حس ابتلا به آنفولانزا است.

بیشتر بخوانید:
آیا تزریق بوتاکس ضرر دارد؟

۴. درمان دارویی

برخی پزشکان ممکن است به شما مصرف دارو را پیشنهاد کنند. مصرف دارو هم عوارض جانبی خودش را دارد. خشکی دهان و چشم، دید تار و تپش قلب غیر عادی برخی از این عوارض هستند. هر چه دُز یا غلظت دارو بالاتر رود این عوارض بیشتر می‌شوند.

۵. جراحی

جراحی برای درمان تعریق شدید آخرین راهکار است. در جراحی تعدادی از غدد عرق برداشته می‌شوند که باعث می‌شود ریزش عرق کمتر شود. البته جراحی هم عوارض جانبی خودش را دارد. برخی از این عوارض مانند عفونت، درد و کبودی موقتی هستند و برخی مانند از بین رفتن حس در ناحیه مورد نظر دائمی.

حالا که با فرآیند عرق کردن زیاد آشنا شدید، نوبت شماست که تجربه خود را به اشتراک بگذارید. آیا شما هم با عرق کردن مشکل دارید؟ آیا عرق کردن شما عادی است یا حاد؟ چه تجربه‌ای در کنترل آن داشته‌اید؟

منابع: Sweat Block, Wikipedia, WikiHow, American Academy of Dermatology