مغلطه‌ی دوگانگی جعلی (False Dilemma) | مغلطه به زبان آدمیزاد (۱۱۵)
تعریف: مغلطه دوگانگی جعلی موقعی اتفاق می‌افتد که شخصی دو انتخاب پیش روی طرف مقابل قرار دهد، در حالی‌که یا انتخاب‌های بیشتری موجود است، یا طیف وسیعی از انتخاب‌های ممکن بین دو گزینه‌ی مطلقی که ارائه شده موجود باشد. دوگانگی‌های جعلی معمولاً با عبارت «یا این یا اون» مطرح می‌شوند، ولی ممکن است گاهی از طریق حذف گزینه نیز اتفاق بیفتند. یکی از دگرگونی‌های آن سه‌گانگی جعلی (False Trilemma) است. در سه‌گانگی جعلی سه گزینه مطرح می‌شوند، در حالی‌که گزینه‌های بیشتری موجود است.
معادل انگلیسی: False Dilemma
معادل‌های جایگزین: مغلطه‌ی یا همه یا هیچی، مغلطه‌ی یا این یا اون، تفکر دوگانه، مغلطه‌ی انتخاب جعلی، مغلطه‌ی جایگزین‌های جعلی، تفکر مطلق‌گرا، دوشاخگی، حذف میانه، عدم رعایت اعتدال، قطب‌زدگی
الگوی منطقی:
یا X صحیح است یا Y.
یا X صحیح است، یا Y یا Z.
مثال (ارائه‌ی دو گزینه):
تو یا با خدا هستی یا ضد خدا.
توضیح: همان‌طور که اوبی‌وان در اپیزود ۳ جنگ ستارگان گفت: «فقط یک سیث مطلق‌گرایانه فکر می‌کنه!» باید این نکته را هم در نظر داشت که بعضی افراد اصلاً به خدا اعتقاد ندارند که بخواهد با او باشند یا ضد او.
مثال (حذف گزینه):
من فکر می‌کردم تو آدم خوبی هستی، ولی امروز نیومدی کلیسا.
توضیح: پیش‌فرض گوینده این است که کسی که نمی‌رود کلیسا، آدم بدی‌ست. البته آدم‌های خوبی که به کلیسا نمی‌روند هم وجود دارند و حتی آدم‌های خوبی که دائم به کلیسا سر می‌زنند، ولی شاید در آن روز خاص دلیل موجهی برای غیبت داشته باشند.
استثنا: پیش می‌آید که گاهی تعداد گزینه‌های موجود واقعاً کم باشد. مثلاً اگر بستنی‌فروش فقط بستنی وانیلی و شکلاتی داشته باشند، درخواست کردن بستنی با طعم‌های دیگر از او وقت‌تلفی‌ست.
همچنین اگر گزینه‌های دیگر موجود باشند، ولی شما این گزینه‌ها را به‌عنوان گزینه‌های موجود ارائه نکنید، مغلطه‌ای اتفاق نمی‌افتد.
مثال:
مامان: بیلی، وقت خوابه.
بیلی: می‌شه بیدار بمونم و یه فیلم تماشا کنم؟
مامان: یا باید همین الان بری بخوابی، یا نیم ساعت کتاب بخونی.
بیلی: این دوگانگی جعلیه.
مامان: نه، نیست. بیا کتاب بو بنت رو بخون تا بفهمی چرا.
بیلی: خیلی عجیبه. گفتگوی ما یکی از مثال‌های توی کتابه!
راهنمایی: حواس‌تان به دوگانگی‌های جعلی باشد، چه آن‌هایی که بقیه پیش رویتان قرار می‌دهند، چه آن‌هایی که خودتان برای خودتان تعیین می‌کنید.
نکته: در انگلیسی False Dilemma و False Dichotomy با هم تفاوت معنایی جزئی دارند. Dilemma عموماً به دو انتخابی اشاره دارد که هر دویشان به یک اندازه ناخوشایند هستند. Dichotomy از دو گزینه‌ی متضاد با یکدیگر تشکیل شده است. این تفاوت عموماً در کاربرد عمومی نادیده گرفته می‌شود، ولی اهمیت دارد.
منابع:
Moore, B. N., & Parker, R. (1989). Critical thinking: evaluating claims and arguments in everyday life. Mayfield Pub. Co.
ترجمه‌ای از:
