مغلطه‌ی قمارباز (Gambler’s Fallacy) | مغلطه به زبان آدمیزاد (۱۲۳)
تعریف: مغلطه قمارباز موقعی پیش می‌آید که شخصی ادعا کند در موقعیتی که همه چیز به شانس بستگی دارد، با توجه به نتایج قبلی می‌توان نتیجه‌ی فعلی را پیش‌بینی کرد.
معادل انگلیسی: Gambler’s Fallacy
معادل‌های جایگزین: مغلطه‌ی مونت کارلو، مغلطه‌ی رشد شانس
مثال ۱:
من پنج بار پشت‌سرهم شیر آوردم. در نتیجه، دفعه‌ی بعد که سکه رو بندازم بالا، احتمالاً خط می‌آرم.
توضیح: احتمال شیر یا خط آمدن سکه را هر بار باید جدا از دفعات دیگر حساب کرد. هر بار احتمال شیر یا خط آمدن ۵۰/۵۰ است، اهمیتی ندارد دفعات قبل چند بار خط آمده باشد.
مثال ۲:
اریک: من برای لاتاری شماره‌ی ۶، ۱۴، ۲۲، ۳۵، ۳۸، ۴۰ رو انتخاب کردم. تو چی انتخاب کردی؟
استیو: من ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۶ رو انتخاب کردم.
اریک: ای خنگ خدا! امکان نداره این شماره‌ها رو اعلام کنن!
توضیح: وقتی مردم فکر می‌کنند احتمال برنده شدن یک سری شماره‌ی لاتاری خاص از یک سری دیگر بیشتر است، عملاً علم منطق و احتمالات را نادیده می‌گیرند. دلیل چنین طرز تفکری تمایل ذاتی ما به استخراج معنی از الگوهاست. ولی دنیای احتمالات این چیزها سرش نمی‌شود . به خاطر مفهومی به نام خطای هم‌دسته‌سازی (Clustering Illusion)، وقتی ارقام ۱،۲،۳،۴،۵ و ۶ به‌ترتیب در کنار هم قرار می‌گیرند، ما معنایی ویژه برایشان قائل می‌شویم. اما در دنیای احتمالات احتمال درآمدن ۱ و ۶ به‌عنوان رقم اول به یک اندازه است. تنها اثری که اولین رقم انتخاب‌شده روی دومین رقم می‌گذارد، حذف شدن رقم اول از گزینه‌های موجود است، اما شماره‌ی دوم هم هر رقمی ممکن است دربیاید و رقم انتخاب‌شده از هیچ الگوی خاصی پیروی نمی‌کند و معنایی در پی ندارد.
مثال ۳:
ماری: من کل پولم رو روی قرمز ۲۱ شرط می‌بندم.
دلال: مطمئنید که می‌خواید چنین کاری بکنید؟ آخرین دفعه هم قرمز ۲۱ دراومد.
ماری: نمی‌دونستم! ممنون! پس به جاش سیاه ۱۵ رو انتخاب می‌کنم. باورم نمی‌شه داشتم چنین اشتباه بزرگی مرتکب می‌شدم!
توضیح: دلال (یا هرکسی که کارش چرخاندن چرخ رولت است) باید فهمیده‌تر از این حرف‌ها باشد. ایستادن چرخ روی قرمز ۲۱ هیچ تاثیری روی چرخش جدید ندارد. احتمال ایستادن چرخ روی قرمز ۲۱ با سیاه ۱۵ به یک اندازه است. شاید اگر چرخ دوبار پشت سر هم روی رقم و رنگی یکسان بایستد، کمی «عجیب» به نظر برسد، ولی در دنیای احتمالات از این اتفاقات پیش می‌آید.
استثنا: اگر چیزی تصادفی به نظر برسد، ولی واقعاً اینطور نباشد – مثلاً تاس دست‌کاری‌شده – در این صورت می‌توان با توسل به نتایج پیشین نتایج آتی را پیش‌بینی کرد.
راهنمایی: اگر می‌خواهید قمار کنید، به قصد تفریح این کار را انجام دهید، نه پول درآوردن. اگر هم خواستید پای پول را وسط بکشید، فقط روی پولی شرط ببندید که از دست رفتنش آسیب جدی بهتان وارد نکند و بود و نبودش برایتان مهم نباشد. یادتان باشد، وقتی در کازینو هستید، شانس با شما یار نیست.
منابع:
Tversky, A., & Kahneman, D. (1974). Judgment under Uncertainty: Heuristics and Biases. Science, 185(4157), 1124–۱۱۳۱. https://doi.org/10.1126/science.185.4157.1124
ترجمه‌ای از:
