بهترین سریالهای دهه ۹۰ میلادی؛ از «توئین پیکس» تا «فرندز»
دههی 90 میلادی برای بسیاری تنها یک بازهی تاریخی نیست؛ یک «حافظهی جمعی» است که همزمان با تولد اینترنت، موسیقیهای پاپ فراموشنشدنی و فیلمهای ساختارشکن شکل گرفت. این دهه امروزه بیشتر از قبل به مثابه عصری طلایی ستایش میشود، چون توانست ترکیبی از شور جوانی، تجربهی تغییرات اجتماعی و انفجار خلاقیت فرهنگی را در خود جا بدهد. دنیای تلویزیون هم در این برهه با تحولاتی روبهرو شد. تعدادی از بهترین و ماندگارترین سریالهای تاریخ درست در همین دوران ساخته شدهاند؛ سریالهایی که رفتهرفته به بخشی جداییناپذیر از فرهنگ عامه تبدیل شدند.
راز ماندگاری این سریالها در ترکیب منحصربهفردشان نهفته است: داستانیهایی که با وجود سادگی، بار عاطفی بالایی داشتند؛ شخصیتهایی که بهراحتی در حافظه میماندند؛ فضاهایی که هم آشنا بودند و هم دلنشین، و طنزی که به شکلی خاص با زمانهاش هماهنگ بود. همین ویژگیها باعث شدهاند که تماشای دوبارهی این آثار نه فقط سرگرمکننده، بلکه به نوعی تجربهی دوبارهی دوران طلایی تلویزیون باشد.
بهترین سریالهای دهه 90 میلادی که باید ببینید
10- توئین پیکس (Twin Peaks)
- سال پخش: 1990 – 1991
- تعداد فصلها: 3
- تعداد اپیزودها: 48
- سازندهی سریال: دیوید لینچ، مارک فراست
- بازیگران: کایل مکلاکلن، مایکل اونتاکین، میدشن ایمیک، دینا اشبروک، ریچارد بیمر، لارا فلین بویل، جوآن چن، اریک دا ره
- امتیاز کاربران IMDb به سریال: 8.7 از 10
- امتیاز راتن تومیتوز به سریال: 78 از 100
«توئین پیکس» پیش از آنکه قربانی تصمیمهای شتابزدهی مدیران استودیو شود، یک نقطهی عطف در تاریخ آثار تلویزیونی بود. مجموعهای که نشان داد تلویزیون میتواند «عجیب» باشد، قواعد را بشکند و همچنان مخاطب را مسحور نگه دارد. روایت قتل لورا پالمر در شهری خیالی، فقط بهانهای بود برای آفرینش جهانی که در آن کابوس و کمدی، راز و ابتذال، در هم تنیده شدهاند.
شخصیتهای نامتعارف، صحنههای غیرقابلتوضیح و رگههای فراطبیعی، از دل همان کلیشههای ملودرام و وحشت بیرون کشیده شده و به اثر هویتی تازه دادند. ما هنوز هم چیزی شبیه «توئین پیکس» نداریم، سریالی که بدون آن، آثار پرطرفدار دیگری مثل «پروندههای ایکس» هرگز نمیتوانستند پتانسلهای خود را شکوفا کنند. جایگاه این ساختهی دیوید لینچ میان سریالهای بزرگ تاریخ محفوظ است.
9- بخش فوریتهای پزشکی (ER)
- سال پخش: 1994 – 2009
- تعداد فصلها: 15
- تعداد اپیزودها: 331
- سازندهی سریال: مایکل کرایتون
- بازیگران: آنتونی ادواردز، جرج کلونی، ماریا بلو، مورا تیرنی، لیندا کاردلیانی، آنجلا باست، استیو بوشمی
- امتیاز کاربران IMDb به سریال: 7.9 از 10
- امتیاز راتن تومیتوز به سریال: 87 از 100
«بخش فوریتهای پزشکی» تنها یک درام پزشکی نیست بلکه اثری است که مسیر را برای همهی سریالهای مشابه بعدی هموار کرد. حضور جرج کلونی پیش از تبدیل شدنش به ستارهای جهانی، در کنار نوآ وایل، آنتونی ادواردز و جولیانا مارگولیس، ترکیبی از استعداد و انرژی تازه بود.
اما ارزش ««بخش فوریتهای پزشکی» فراتر از چهرههاست. در اتاق اورژانس بیمارستانی در شیکاگو، سریال توازن ظریفی بین هیجان لحظههای حساس مرگ و زندگی، و کاوش در بحرانهای اخلاقی و شخصی کارکنان برقرار میکند. پزشکان و پرستارانی که باید همزمان جان بیماران را نجات دهند و با زخمهای عاطفی خود دست و پنجه نرم کنند. اینجاست که سریال تبدیل به الگویی شد که بسیاری از درامهای پزشکی بعدی تنها تقلید کمرنگی از آن بودند.
8- شاهزاده جدید بل-ایر (The Fresh Prince of Bel-Air)
- سال پخش: 1990 – 1996
- تعداد فصلها: 6
- تعداد اپیزودها: 148
- سازندهی سریال: اندی بورووتیز
- بازیگران: ویل اسمیت، جیمز اوری، جانت هوبرت، دافنه ماکسول رید، آلفونسو ریبیرو، کارین پارسونز، تاتیانا علی
- امتیاز کاربران IMDb به سریال: 7.9 از 10
- امتیاز راتن تومیتوز به سریال: 91 از 100
«شاهزاده جدید بل-ایر» در دوران پخش، چیزی فراتر از یک سیتکام معمولی بود؛ سریالی که تضاد دو جهان را کنار هم گذاشت: نوجوانی از فیلادلفیا با فرهنگی خیابانی، در برابر خانوادهای ثروتمند و مرفه در بل-ایر.
شوک فرهنگی و طنز ناشی از آن، در قلب روایت قرار داشت؛ اما سریال به همین بسنده نکرد و بهتدریج به مضامینی پرداخت که کمدیهای تلویزیونی معمولا از آن گریزان بودند: نژاد، شکاف طبقاتی و تنشهای خانوادگی. نتیجه، سریالی شد که هم بستر خنده بود و هم جایی برای تأمل. و البته، سکوی پرتاب ویل اسمیت به جایگاهی فراتر از یک بازیگر تلویزیونی.
7- پروندههای ایکس (The X-Files)
- سال پخش: 1993 – 2018
- تعداد فصلها: 11
- تعداد اپیزودها: 218
- سازندهی سریال: کریس کارتر، وینس گیلیگان
- بازیگران: جیلین اندرسون، دیوید دوکاونی، میچ پیلگی، رابرت پاتریک، آلوین کرش، جفری اسپندر، والتر اسکینر
- امتیاز کاربران IMDb به سریال: 8.6 از 10
- امتیاز راتن تومیتوز به سریال: 74 از 100
وقتی از بهترین سریالهای علمی-تخیلی صحبت میکنیم، «پروندههای ایکس» حرف اول و آخر را میزند. این سریال که پخش آن از اوایل دهه 90 میلادی آغاز شد، داستان مامور ویژهی افبیآی، فاکس مولدر (دیوید دوکاونی) و همکارش، دانا اسکالی (جیلین اندرسون) را روایت میکند که هر هفته به سراغ یک پروندهی مجهول چالشبرانگیز میروند، پروندههایی که به آسانی قابل حل نیستند و اغلب با عناصر فراطبیعی و چیزهایی غیرعادی پیوند خوردهاند؛ از قضا اسکالی به این چیزها باور ندارد و فکر میکند همهی این پروندهها را میتوان با منطق حل کرد.
«پروندههای ایکس» تا فصل یازدهم ادامه پیدا کرد و حالا نه تنها یک سریال کالت در نظر گرفته میشود بلکه مسیر را برای آثار مشابه نیز همواره کرد. «پروندههای ایکس» همیشه هوشمندانه پیش میرود، هرگاه که انتظار ندارید، با پیچشهای غیرمنتظره شما را غافلگیر میکند و تئوریهای توطئه جذابی را هم در کانون توجه قرار میدهد که قطعا شما را کنجکاو میکنند و میخواهید در مورد آنها بیشتر بدانید. این مجموعه، دو نسخهی سینمایی هم دارد که تماشای آنها خالی از لطف نیست.
6- نظم و قانون (Law & Order)
- سال پخش: 1990 – 2010
- تعداد فصلها: 24
- تعداد اپیزودها: 523
- سازندهی سریال: دیک وولف
- بازیگران: گئورگ دزوندزا، کریس نوث، دن فلارک، مایکل موریارتی، ریچارد بروکس، توا فلدشو، ساندرا سانتیاگو، کیسی شیماشکو
- امتیاز کاربران IMDb به سریال: 7.8 از 10
- امتیاز راتن تومیتوز به سریال: –
«نظم و قانون» از همان ابتدا نشان داد که یک سریال جنایی-معمایی درجه یک است؛ اثری که هم به جنبه پلیسی ماجرا میپرداخت و هم دادگاه را به صحنهای پرتنش تبدیل میکرد. با بازیگرانی چون جری اورباک و سم واترستون، «نظم و قانون» یکی از مهمترین آثار تلویزیون آمریکا لقب گرفت و البته به یک فرنچایز بزرگ تبدیل شد.
نسخههای فرعی هم موفق عمل کردند، از جمله « نظم و قانون: واحد قربانیان ویژه» که پخش آن از سال 1999 آغاز شد و پس از 27 فصل، همچنان ادامه دارد. «نظم و قانون» سال 2010 به پایان رسید اما سال 2022 احیا شد و هنوز هم پرطرفدار است.
5- سیمپسونها (The Simpsons)
- سال پخش: 1989 – ادامه دارد
- تعداد فصلها: 36
- تعداد اپیزودها: 790
- سازندهی سریال: جیمز ال. بروکس، مت گرینیگ، سام سایمون
- صداپیشگان: دن کستلانتا، جولی کاونر، نانسی کارترایت، یاردلی اسمیت، هانک آزاریا، هری شیرر
- امتیاز کاربران IMDb به سریال: 8.6 از 10
- امتیاز راتن تومیتوز به سریال: 85 از 100
برای نسل ایکس، «سیمپسونها» صرفا یک کارتون خندهدار نبود؛ نوعی تجربه جمعی بود و هنوز هم هست. این خانوادهی زردرنگ که هیچوقت پیر نمیشوند، از دههی هشتاد تا به امروز همچنان زندهاند و در هر فصل تازه موفق میشوند نسل جدیدی را با خود همراه کنند. جذابیت سریال فقط در شوخیهای ساده و موقعیتهای کمیک نیست. «سیمپسونها» آینهای است که جامعهی آمریکایی -و بهطور کلی جهان مدرن- را به زبان طنز به نمایش میگذارد: از سیاست و اقتصاد تا فرهنگ عامه، همه بهگونهای هوشمندانه در دل داستانهای به ظاهر ساده جا گرفتهاند.
در ظاهر، در حال تماشای یک کمدی موقعیت هستیم؛ پدری سادهلوح و بیخیال، مادری خسته و نگران، پسری سرکش، دختری روشنفکر و نوزادی که تنها صدایش مکیدن پستانک است. اما در باطن، «سیمپسونها» پیچیدهتر از اینهاست. شوخیهایی که از ذهن کودکان میگذرد اما برای بزرگترها بار نقد اجتماعی دارد، یا پیشبینیهای عجیبی که بعدها با رخدادهای واقعی همخوان میشوند. این سریال توانست پلی بین سرگرمی خانوادگی و نقد اجتماعی بزند، چیزی که بهندرت در آثار تلویزیونی دوام آورده است.
4- بورلی هیلز، 90210 (Beverly Hills, 90210)
- سال پخش: 1990 – 2000
- تعداد فصلها: 10
- تعداد اپیزودها: 293
- سازندهی سریال: دارن استار
- بازیگران: جیسون پریستلی، شانن دوهرتی، جنی گارث، ایان زیرینگ، گابریل کارتریس، لوک پری، برایان آستین گرین، داگلاس امرسون
- امتیاز کاربران IMDb به سریال: 6.5 از 10
- امتیاز راتن تومیتوز به سریال: 70 از 100
«بورلی هیلز، 90210» بازتابی کامل از سبک زندگی و تفکرات نسل جوان دههی 90 میلادی است. ماجرای دو خواهر و برادر از مینهسوتا که ناگهان خود را در دل محلهای ثروتمند و پر زرقوبرق میبینند، خیلی زود به چیزی بیشتر از یک داستان نوجوانانه عادی ارتقاء پیدا کرد. این سریال تضاد میان شخصیتهای تازه وارد و تجربههای پیچیدهی دوستان پولدارشان را دستمایهای برای روایتهای احساسی، عاشقانه و البته بحرانهای بلوغ قرار داد.
«بورلی هیلز، 90210» فقط به مثلثهای عشقی یا رقابتهای دبیرستانی محدود نیست و با جسارت به سراغ موضوعاتی میرود که تلویزیون در آن روزها از آنها دوری میکرد: اعتیاد، خشونت خانگی، تعارض، اختلالات خوردن و خطرات رانندگی در مستی. هر اپیزود، آیینهای بود از دغدغههای نسلی که تازه داشت با جهان روبهرو میشد. به همین دلیل است که تقریبا هر کسی که در آن دهه بزرگ شده، دستکم یک خاطره از تماشای این مجموعه دارد؛ سریالی که آثار نوجوانه را از سطح سرگرمی به سطح گفتگوی اجتماعی کشاند.
3- سوپرانوز (The Sopranos)
- سال پخش: 1999 – 2007
- تعداد فصلها: 6
- تعداد اپیزودها: 86
- سازندهی سریال: دیوید چیس
- بازیگران: جیمز گاندولفینی، لورین براکو، ادی فالکو، مایکل امپریولی، دومینیک کیانزه، استیون ون زندت، تونی سیریکو
- امتیاز کاربران IMDb به سریال: 9.2 از 10
- امتیاز راتن تومیتوز به سریال: 92 از 100
یکی از بهترین سریالهای تاریخ، «سوپرانوز» درست در آخرین سالهای دههی 90 میلادی سر رسید، اما سنگ بنای درام تلویزیونی مدرن را گذاشت. در مرکز داستان، تونی سوپرانو قرار دارد: رئیس مافیایی آمریکایی-ایتالیایی که پشت ظاهری قدرتمند، از حملات اضطرابی رنج میبرد و ناچار میشود به روانپزشکش پناه ببرد. همین تضاد میان اقتدار خشن و آسیبپذیری درونی، هستهی سریال را میسازد
.ساختهی دیوید چیس، بهطرزی استادانه جنایت سازمانیافته را با مسائل روانی و خانوادگی گره میزند؛ رابطه با مادر سلطهگر، تلاش برای حفظ امپراتوری در برابر رقبا، و کشمکشهای روانی برای معنا دادن به زندگی. «سوپرانوز» را باید فراتر از یک داستان مافیایی ساده بدانیم؛ پرسشی است دربارهی اخلاق، مردانگی، هویت و جایگاه خانواده در دنیای مدرن. حتی پایان مبهمش نشان میدهد که گاهی پرسش مهمتر از پاسخ است.
2- ساینفلد (Seinfeld)
- سال پخش: 1989 – 1998
- تعداد فصلها: 9
- تعداد اپیزودها: 180
- سازندهی سریال: لری دیوید، جری ساینفلد
- بازیگران: جری ساینفلد، جولیا لوئیس-دریفوس، مایکل ریچاردز، جیسن الکساندر، وین نایت، بارنی مارتین
- امتیاز کاربران IMDb به سریال: 8.9 از 10
- امتیاز راتن تومیتوز به سریال: 89 از 100
چه کسی فکر میکرد یک سریال «درباره هیچچیز» بتواند به یکی از نمادهای فرهنگی آمریکا بدل شود؟ «ساینفلد» دقیقا همین کار را کرد. شخصیت اصلی جری ساینفلد است، کمدینی که نسخهای خیالی از خودش را بازی میکند، در کنار سه دوست که زندگی روزمرهشان به داستان تبدیل میشود. هر قسمت روایت کوچکی دارد، اما عملا روایت بزرگی در کار نیست؛ جذابیت ماجرا از همین «هیچچیز» ساخته میشود.
این سریال موفق شد پیشپاافتادهترین رخدادهای روزانه را به کمدی درخشان تبدیل کند. گفتگوهای بیاهمیت، ناگهان تبدیل به لحظاتی ماندگار میشدند که بعدها به زبان روزمرهی مردم راه یافتند. «ساینفلد» نشان داد که تلویزیون میتواند بدون طرحهای پیچیده یا قهرمانان بزرگ، تنها با دقت به جزئیات زندگی، خندهای عمیق و جهانی بیافریند.
1- فرندز (Friends)
- سال پخش: 1994 – 2004
- تعداد فصلها: 10
- تعداد اپیزودها: 236
- سازندهی سریال: دیوید کرین، مارتا کافمن
- بازیگران: جنیفر انیستون، کورتنی کاکس، لیسا کودرو، مت له بلانک، متیو پری، دیوید شویمر
- امتیاز کاربران IMDb به سریال: 8.9 از 10
- امتیاز راتن تومیتوز به سریال: 78 از 100
در دههی 90 میلادی، اگر سریالی توانست معنای «دوستی» را در ذهن میلیونها بیننده بازتعریف کند، آن «فرندز» بود. داستان شش جوان در نیویورک که زندگی، عشق، شکست و شادی را کنار هم تجربه میکنند، فراتر از یک سیتکام ساده است. «فرندز» با شوخیهای هوشمندانه و جملات کوتاهی که هنوز هم در حافظهی جمعی باقی مانده، تبدیل به یک فرهنگ مشترک شد.«فرندز» بعد از چند دهه، به شکل عجیبی هنوز هم تازه باقی مانده است.
فیلمنامهای دقیق، بازیگران با شیمی خارقالعاده و شخصیتهایی که برای مخاطبان حس آشنا و ملموس دارند، باعث شده هر اپیزود به ترکیبی از خنده و دلدادگی تبدیل شود. «فرندز» هنوز هم مثل سابق تماشا میشود، چون تجربهی دوستی، جدایی، آشتی و زندگی مشترک، چیزی است که زمان و مکان نمیشناسد.
منبع: collider
