بهترین واکسن آنفولانزا؛ معرفی موثرترین گزینه‌ها در سال ۲۰۲۵

با شروع روزهای سرد سال، نگرانی‌های مردم درباره‌ی ابتلا به آنفولانزا هم بیشتر می‌شود. انتخاب یک واکسن مناسب برای پیشگیری از مواجهه شدن با علائم شدید یکی از مهم‌ترین کارهایی است که با شروع پاییز هر فردی باید انجام دهد. از آنجایی‌که ویروس آنفولانزا به‌طور مداوم در حال تغییر است، واکسن‌های مخصوص آن هم هر سال به‌روزرسانی می‌شوند تا سویه‌های جدیدتر و بیشتری را پوشش دهند. آشنایی با انواع بهترین واکسن آنفولانزا امسال، ویژگی‌ها و میزان کارایی آن‌ها می‌تواند به افراد در داشتن انتخاب آگاهانه کمک کند و نقش مهمی در پیشگیری از ابتلا یا کاهش شدت بیماری ایفا نماید. در این مطلب از دیجی‌کالا مگ بررسی موثرترین واکسن‌های این بیماری در سال 2025 می‌پردازیم و ویژگی‌های هر یک را مرور می‌کنیم. پس با ما همراه باشید.

انواع واکسن آنفولانزا

قبل از اینکه بخواهیم بهترین واکسن آنفولانزا را به شما معرفی کنیم باید بدانید که واکسن‌های این بیماری براساس روش ساخت، شیوه‌ی تزریق، نوع و سویه‌هایی که پوشش می‌دهند به انواع مختلفی تقسیم می‌شود.

واکسن غیرفعال‌شده (Inactivated Influenza Vaccine – IIV)

رایج‌ترین گروه واکسن‌های آنفولانز‌ا، واکسن های غیرفعال هستند که سال‌هاست در جهان مورد استفاده می‌گیرند. این دسته از واکسن‌ها حاوی ویروس مرده یا اجزای غیرفعال ویروس هستند و به‌صورت تزریق عضلانی، عمدتا به بازو، تجویز می‌شوند. چون ویروس در این نوع واکسن زنده نیست، امکان ایجاد بیماری از طریق واکسن وجود ندارد. واکسن‌های غیرفعال‌ هم به خودی خودشان یک سری زیرمجموعه دارند که عبارتند از:

• واکسن استاندارد: پرمصرف‌ترین شکل واکسن آنفولانزا است که معمولا به‌صورت عضلانی به بازو تزریق می‌شود. واکسن استاندارد با دوز معمولی آنتی‌ژن عرضه می‌شود و برای افراد بالای ۶ ماه مناسب است. در بیشتر فصل‌ها، این گزینه به همه‌ی مردم، چه بزرگسالان و چه کودکان توصیه می‌شود.
• واکسن دوز بالا: این واکسن به‌طور ویژه برای افراد ۶۵ سال به بالا طراحی شده است. پاسخ ایمنی بدن این گروه معمولا ضعیف‌تر است؛ در نتیجه واکسن دوز بالا دارای مقدار بیشتری از آنتی‌ژن ویروس است تا پاسخ ایمنی قوی‌تری ایجاد کند.
• واکسن با ادجوانت (Adjuvanted IIV): در این نوع واکسن یک ادجوانت (ماده کمکی) وجود دارد که باعث تقویت پاسخ ایمنی بدن می‌شود. واکس ادجوانت بیشتر به افراد مسن و کسانی‌که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند توصیه می‌شود.

واکسن آنفولانزای نوترکیب (Recombinant Influenza Vaccine – RIV)

واکسن نوترکیب نوعی واکسن آنفولانزا است که بدون استفاده از ویروس کامل یا تخم‌مرغ تولید می‌شود. در این روش، دانشمندان ژن مربوط به پروتئین سطحی ویروس (HA) را جدا می‌کنند و آن را در سلول‌های خاصی مانند سلول‌های حشره‌ای یا سیستم‌های دیگر رشد می‌دهند تا پروتئین خالص ساخته شود. این پروتئین سپس به عنوان ماده‌ی اصلی واکسن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مزیت اصلی واکسن نوترکیب این است که برای افرادی حساس به پروتئین تخم‌مرغ، کاملا ایمن است. همچنین، چون در تولید آن نیازی به ویروس کامل نیست، واکسن را می‌توان سریع‌تر به‌روزرسانی کرد تا با سویه‌های جدید آنفولانزا مطابقت داشته باشد. به زبان ساده، این واکسن بدن شما را با بخشی از ویروس مواجه می‌کند که سیستم ایمنی را تحریک می‌کند، بدون آن‌که خطر ابتلا به بیماری واقعی وجود داشته باشد.

واکسن آنفولانزای سلولی (Cell-based Influenza Vaccine – ccIIV)

واکسن سلولی نوع دیگری از انواع واکسن‌های آنفولانزا است که به جای تخم مرغ در سلول‌های کشت داده‌شده تولید می‌شود. این تفاوت مهم باعث می‌شود ویروس مورد استفاده در واکسن، شباهت بیشتری به ویروس‌های واقعی در گردش داشته باشد و احتمال بروز تغییرات ژنتیکی ناخواسته در طول تولید کاهش پیدا کند. به زبان ساده، این یعنی واکسن سلولی می‌تواند بدن شما را با نسخه‌ای از ویروس مواجه کند که بسیار نزدیک‌تر به آن چیزی است که در دنیای واقعی باعث بیماری می‌شود.

این واکسن معمولا به صورت تزریق عضلانی در بازو انجام می‌شود و برای افراد بالای ۶ ماه مناسب است. برخلاف واکسن‌های سنتی که در تخم‌مرغ تولید می‌شوند، واکسن سلولی گزینه‌ای مناسب برای کسانی است که به تخم‌مرغ حساسیت  دارند یا می‌خواهند واکسنی که می‌زنند بیشترین تطابق را با سویه‌های واقعی ویروس را داشته باشند. تحقیقات نشان داده‌اند که در برخی فصل‌ها، این واکسن می‌تواند اثربخشی بالاتری نسبت به واکسن‌های تولیدشده در تخم‌مرغ داشته باشد.

واکسن آنفولانزای زنده ضعیف‌شده (Live Attenuated Influenza Vaccine – LAIV)

یک نوع دیگری از انواع بهترین واکسن آنفولانزا وجود دارد که بسیاری از افراد با آن آشنا نیستند. این واکسن به‌صورت اسپری بینی تولید می‌شود و حاوی ویروس زنده‌ای است که ضعیف شده و توانایی ایجاد بیماری جدی را ندارد. واکسن زنده ضعیف‌شده پاسخ ایمنی موضعی قوی در مسیر تنفسی ایجاد می‌کند و برای افراد سالم بین ۲ تا ۴۹ سال تجویز می‌شود. استفاده از آن برای زنان باردار، سالمندان و افراد دارای بیماری زمینه‌ای یا سیستم ایمنی ضعیف مناسب نیست.

واکسن سه‌ظرفیتی آنفولانزا (Trivalent Influenza Vaccine – TIV)

واکسن سه‌ظرفیتی آنفولانزا همان‌طور که از نامش پیداست حاوی سه سویه‌‌ از این ویروس است؛‌ این یعنی از بدن در برابر این سه نوع محافظت می‌کند.

• آنفولانزای A (H1N1)
• آنفولانزای A (H3N2)
• آنفولانزای B (B/Victoria)

این واکسن معمولا به صورت تزریق عضلانی در بازو استفاده می‌شود و برای بیشتر افراد بالای ۶ ماه مناسب است. مزیت واکسن سه‌ظرفیتی نسبت به واکسن‌های دیگر این است که بدن شما را در برابر سویه‌های رایج آنفولانزا آماده می‌کند. به این ترتیب خطر ابتلا به بیماری کاهش می‌یابد، در صورت ابتلا هم شدت علائم آن کمتر می‌شوند. این نوع واکسن گزینه‌ای مناسب برای اکثر کودکان، بزرگسالان و سالمندان است و به خوبی ایمنی پایه را ایجاد می‌کند. واکسن‌های استاندارد و ادجوانت به‌صورت سه ظرفیتی تولید می‌شوند و قابل تهیه هستند.

واکسن چهارظرفیتی آنفولانزا (Quadrivalent Influenza Vaccine – QIV)

واکسن چهارظرفیتی شامل چهار سویه‌ی زیر از ویروس آنفولانزا که یعنی در برابر همان چهار سویه از بدن محافظت می‌کند.

• آنفولانزای A (H1N1)
• آنفولانزای A (H3N2)
• آنفولانزای B (B/Victoria)
• آنفولانزای B (B/Yamagata

هدف از اضافه کردن سویه‌ی دوم B این است که محافظت گسترده‌تری علیه آنفولانزا داشته باشیم و شانس تطابق واکسن با ویروس‌های واقعی در گردش افزایش پیدا کند. به زبان ساده اگر دو خط ویروس B در یک فصل فعال باشند، واکسن چهارظرفیتی بدن شما را برای هر دو آماده می‌کند. این یعنی احتمال ابتلا به آنفولانزا و شدت بیماری کاهش می‌یابد. به عنوان مثال، اگر کودک یا بزرگسال با دو سویه‌ی B مواجهه شوند و واکسن چهارظرفیتی دریافت کرده باشد، بدن آن‌ها قبلا توانسته آنتی‌بادی لازم برای مقابله با این سویه تولید کند.

با این حال، از آنجایی‌که سویه‌ی B/Yamagata از مارس ۲۰۲۰ تاکنون مشاهده نشده است، در برخی کشورها هنوز از واکسن‌های سه‌ظرفیتی استفاده می‌شود و این گزینه همچنان ایمن و موثر است. واکسن چهارظرفیتی بیشتر به کسانی توصیه می‌شود که می‌خواهند بیشترین محافظت ممکن را داشته باشند.

بهترین واکسن آنفولانزا

حال که با انواع واکسن آنفولانزا آشنا شده‌اید وقت آن است که به سراغ آشنایی با موثرترین گزینه‌ها در سال جدید برویم. واقعیت این است که در انتخاب بهترین واکسن آنفولانزا چند معیار کلیدی باید به‌صورت همزمان مورد نظر قرار بگیرند تا بتوان از تزریق آن بهترین نتیجه را گرفت.

• یکی از مهم‌ترین معیارها در انتخاب واکسن آنفولانزا، میزان تطابق آن با سویه‌های ویروسی در گردش است. ویروس آنفولانزا هر سال تغییر می‌کند و سازمان بهداشت جهانی بر همین اساس ترکیب واکسن را به‌روزرسانی می‌کند. هرچه واکسن شباهت بیشتری با ویروس‌های واقعی فصل جاری داشته باشد، قدرت محافظت آن بالاتر خواهد بود.
• معیار دوم، ایمنی واکسن است. بهترین واکسن آنفولانزا باید عوارض جانبی کمی داشته باشد و برای گروه‌های حساس مانند کودکان، سالمندان و افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای بی‌خطر به شمار بیاید. واکسنی که هم اثربخش باشد و هم کمترین خطر را برای بدن ایجاد کند، انتخاب مناسب‌تری محسوب می‌شود.
• عامل دیگر، قدرت تحریک سیستم ایمنی یا همان ایمنی‌زایی است. بهترین واکسن آنفولانزا باید بتواند سطح مناسبی از آنتی‌بادی‌ها را در بدن تولید کند تا در برابر ویروس مقاومت ایجاد شود. این ویژگی به‌ویژه برای سالمندان که پاسخ ایمنی ضعیف‌تری دارند اهمیت بیشتری دارد.
• نکته‌ی مهم دیگری که در کنار عوارض واکسن آنفولانزا باید به آن توجه کنید، مدت زمان ماندگاری محافظت واکسن است. واکسنی که ایمنی ایجادشده توسط آن تا پایان فصل آنفولانزا باقی بماند، گزینه‌ای بهتری به شمار می‌آید. چرا که ابتلا به بیماری در ماه‌های پایانی فصل هم می‌تواند خطرناک باشد.
• در نهایت، دسترسی‌پذیری و تناسب واکسن با شرایط فردی نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. برای مثال، برخی واکسن‌ها برای افراد دچار آلرژی به پروتئین تخم‌مرغ مناسب نیستند و باید به جای آن‌ها از واکسن‌های جایگزین استفاده شود. همچنین در نظر گرفتن گروه سنی و شرایط سلامت افراد در انتخاب بهترین واکسن اهمیت زیادی دارد.

واکسن آنفولانزا هلندی: Influvac Tetra

واکسن هلندی اینفلوواک ترا یک واکسن چهار ظرفیتی است که توسط شرکت AbbVie تولید می‌شود و برای پیشگیری از آنفولانزا در افراد بالای 6 ماه طراحی شده است. این واکسن یکی از قوی‌ترین داروهای مخصوص آنفولانزا در جهان به شمار می‌آید؛ این یعنی هم دو سویه‌ی آنفولانزای A (H1N1 و H3N2) و هم دو سویه آنفولانزای B (B/Victoria و B/Yamagata) را پوشش می‌دهد و از بدن به‌طور کامل محافظت کند. افراد با حساسیت شدید به تخم‌مرغ یا کسانی‌که در گذشته به واکسن آنفولانزا واکنش آلرژیک شدید نشان داده‌اند نباید واکسن هلندی اینفلوواک ترا را تزریق کنند. بهترین زمان تزریق واکسن آنفولانزا هلندی قبل از فصول سرما است تا بیشترین تاثیر را داشته باشد.

واکسن آنفولانزا فرانسوی: Vaxigrip Tetra

واکسن واکسی‌گریپ محصول شرکت Sanofi Pasteur در فرانسه است که یکی از پرمصرف‌ترین واکسن‌های چهارظرفیتی در جهان به شمار می‌رود. این واکسن شامل دو سویه‌ی A و دو سویه‌ی B آنفولانزا بوده و تزریق آن به افراد بالای ۶ ماه توصیه می‌شود. این واکسن پاسخ ایمنی بدن در برابر سویه‌های غالب آنفولانزا بدن را تقویت می‌کند؛ با تزریق آن می‌توانید مطمئن باشید که تا حدود زیادی در مقابل آنفولانزاهای فصلی ویروسی ایمن خواهید بود. کسانی‌که حساسیت شدید به تخم‌مرغ یا مواد تشکیل‌دهنده‌ی واکسن دارند یا افرادی که در گذشته واکنش آلرژیک جدی به واکسن آنفولانزا داشته‌اند نباید واکسن واکسی‌گریب را تزریق کنند.

واکسن آنفولانزا ایرانی: FluGuard

فلوگارد اولین واکسن چهارظرفیتی بومی ایران است که توسط شرکت نیواد فارمد سلامت تولید می‌شود. این واکسن شامل دو سویه‌ی A و دو سویه‌ی B است و برای افراد بالای ۶ ماه مناسب به شمار می‌آید. این واکسن در مراکز بهداشتی و درمانی کشور در دسترس است و گزینه‌ای مطمئن برای پیشگیری از آنفولانزا محسوب می‌شود چرا که نیازی به نگرانی درباره‌ی تهیه‌ی آن نخواهید داشت.

منبع:  Families Fighting Flu ,CDC