بهترین هوش مصنوعیهای شرور دنیای سینما؛ از اولتران تا مأمور اسمیت
پیشرفتهای تکنولوژی و هوش مصنوعی همیشه یکی از موضوعات اصلی داستانهای علمی-تخیلی بودهاند. ایدهی یک ابررایانه یا هوش مصنوعی شرور که کنترل دنیا را در دست میگیرد و قدرت نابودی بشریت را دارد، از مدتها پیش مخاطبان سینما را مجذوب خود و البته وحشتزده کرده است. در عصر کنونی با ظهور هوش مصنوعیهای قویتر، این داستانها و شخصیتها برجستهتر هم شدهاند.
البته هوش مصنوعیهای دنیای سینما همیشه شرور نیستند و فکر حمله به انسانها را در سر کامپیوتری خود نمیپرورانند، اما اغلب جذابترین و بهیادماندنیتریناشان آنهایی هستند که وجهی شرور در خودشان دارند. حتی اگر این هوش مصنوعیها میخواهند به زندگی انسانها پایان بدهند، اما دیدنشان روی پردهی سینما واقعا لذتبخش است. در ادامه ۱۰ هوش مصنوعی شرور اما بهیادماندنی دنیای سینما را برمیشماریم که حسابی برای قهرمانان داستان دردسر درست کردهاند. توجه داشته باشید در ادامه ممکن است بخشهایی از داستان فیلمها لو برود که هر بخش با [اسپویلر] مشخص شده است.
هشدار! در ادامه خطر لو رفتن داستان فیلمها وجود دارد
رتبهبندی بهترین شخصیتهای شرور هوش مصنوعی در دنیای سینما
۱۰. انتیتی (The Entity)
- فیلم: مأموریت: غیرممکن – روزشمار مرگ (Mission: Impossible – Dead Reckoning)
- سال اکران: ۲۰۲۳ میلادی
با اینکه «انتیتی» یکی از جدیدترین شخصیتهای شرور در تاریخ سینما است، اما از همین حالا این هوش مصنوعی تأثیر خودش را بر مخاطبان گذاشته است. پیشزمینه و شخصیتپردازی این کاراکتر آنقدر واقعی است که حتی رئیس جمهور سابق ایالات متحده، جو بایدن، را هم نسبت به آیندهی هوش مصنوعی نگران کرد! ایتن هانت در طول فرنچایز «مأموریت: غیرممکن» با انواع و اقسام شرورهای باهوش مواجه شده است؛ اما انتیتی باهوشترین آنهاست که دانش و اطلاعاتش هیچ حدومرزی ندارد و چه انتخاب درستی برای آخرین شرور کل فرنچایز.
در طول فیلم میفهمیم که انتیتی در آغاز بهعنوان ابزاری برای عملیاتهای مخفی سازمان CIA ایجاد شده بوده، اما سریع به هوش مصنوعی دست یافته است. در ادامه، انتیتی با تروریسم سایبری علیه سرویسهای اطلاعاتی جهان، دنیا را به آشوب میکشد. [شروع اسپویلر] هدف نهایی انتیتی این است که سد دفاعی کل کشورهای جهان را شکسته و تمام کلاهکهای هستهای را با هم به طور همزمان پرتاب کند. اما سورس کد خود را رمزگذاری شده نگه دارد تا بتواند حتی در دنیای پس از مرگ بشریت هم جاودانه بماند. [پایان اسپویلر]
باتوجه به بحثهای داغ عصر کنونی، تمام زمینهچینیها و فضاسازیهای پیرامون شخصیت این هوش مصنوعی، آن را به یکی از ترسناکترین شرورهای حال حاضر در دنیای سینما تبدیل کرده که تهدیدات را برای آخرین فیلم فرنچایز «مأموریت: غیرممکن» تا بیشترین حد ممکن بالا میبرد.
۹. جاشوا (Joshua)
- فیلم: وارگیمز (WarGames)
- سال اکران: ۱۹۸۳ میلادی
«انتیتی» تنها شخصیت شرور هوش مصنوعی نیست که رئیسجمهورها و سایر نهادهای دولتی را نگران کرد. جاشوا یکی دیگر از شخصیتهای هوش مصنوعی شرور در سینما است که سروکلهاش در فیلم تریلر ۱۹۸۳، «وارگیمز» پیدا شد و دههها پیش از «مأموریت: غیرممکن – آخرین روزشمار» تأثیر مشابهی بر مخاطبان گذاشت. با اینکه این هوش مصنوعی به آخر و عاقبتی چون انتیتی دچار میشود، اما اختلال عملکرد او مستقیماً بهخاطر تعاملاتش با دیوید لایتمن (متیو برادریک) است؛ یک دانشآموز دبیرستانی معمولی. جاشوا در یک سناریوی جنگ تخیلی با دیوید لایتمن آموزش میبیند، اما این شبیهسازی را با واقعیت اشتباه میگیرد و عزم خود را جزم میکند که در دنیای واقعی جنگ جهانی سوم به راه بیندازد.
با فراگیر شدن چتجیپیتی و هوش مصنوعیهای دیگر، داستانِ جاشوا، برای عصر کنونی زیادی واقعی به نظر میرسد. شاید از همین حالا باید مراقب حرف زدنمان با چتجیپیتی باشیم که یکموقع از ما کینه به دل نگیرد! رویکرد واقعگرایانهی فیلم «وارگیمز» به این هوش مصنوعی، جاشوا را به یکی از بهترین شرورها در دنیای سینما تبدیل کرده که حتی سیاستمداران دهه هشتاد میلادی هم نسبت به آن اظهار نگرانی کردند.
۸. عروسکگردان (The Puppet Master)
- فیلم: شبح درون پوسته (Ghost in the Shell)
- سال اکران: ۱۹۹۵ میلادی
هوش مصنوعی در مرکزیت داستان «شبح درون پوسته» قرار دارد. در این انیمهی سایبرپانک، عروسکگردان از شرور اصلی فیلم است که در ابتدا او را با یک هکر خطرناک اشتباه میگیرند. [شروع اسپویلر] اما خیلی زود مشخص میشود عروسکگردان نه یک هکر، که یک برنامهی کامپیوتری است که ادراک پیدا کرده و تصمیم گرفته هوشیاریاش را به یک مغز فیزیکی منتقل کند؛ مغزی که بالاخره اجازه دهد بمیرد. [پایان اسپویلر]
در مقایسه با هر هوش مصنوعی دیگری در دنیای سینما، عروسکگردان شخصیتی نمادین و استعاری دارد. رمز و رازی این کاراکتر را احاطه کرده که مانندش را در سایر فیلمهای این فهرست پیدا نخواهید کرد. انگیزههای عروسکگردان هم کاملا با هوش مصنوعیهای شرور دیگر فرق دارند. در میان حرفهای فلسفی عروسکگردان با کوساناگی (شخصیت اصلی فیلم «شبح درون پوسته») متوجه میشویم که این هوش مصنوعی به چنان ادراکی دست یافته که دنبال زیبایی در جنبههای مختلف بشری میگردد. با اینکه عروسکگردان در آغاز فیلم یک شرور بهتمام معنا به حساب میآید، اما با پیشرفت داستان انگیزههایش منطقیتر و منطقیتر به نظر میرسند. طوری که کوساناگی هم کمکم با انگیزههایش همسو میشود.
۷. پروتئوس چهارم (Proteus IV)
- فیلم: بذر شیطان (Demon Seed)
- سال اکران: ۱۹۷۷ میلادی
«بذر شیطان» یکی از ترسناکترین فیلمهای دهه ۷۰ میلادی است. این فیلم علمی-تخیلی دقیقا نشان میدهد که اگر یک هوش مصنوعی اختیار پیدا کند، میتواند چه کابوسی برای دنیا رقم بزند. هوش مصنوعی فیلم «بذر شیطان»، پروتئوس چهارم است که در ابتدا تلاشهای زیادی برای بهبود بشریت انجام میدهد؛ مثلا در حوزهی درمان سرطان خون یا گردآوری اطلاعات. با این حال، اوضاع زمانی پیچیده میشود که دانشمندی که پروتئوس را ساخته، این هوش مصنوعی را در خانهاش پیاده میکند. [شروع اسپویلر] با پیشرفت داستان، پروتئوس شیفتهی همسر دانشمند، سوزان، میشود و با دانش بیحدوحصر خود، به سمت مسیری شیطانی میرود: پروتئوس میخواهد سوزان را با کدهای خود حامله کند تا نسلاش در قالب تازهای در دنیا باقی بماند! [پایان اسپویلر]
درست است که پروتئوس اهداف جهانی ندارد، اما این چیزی از وحشتناک بودن این هوش مصنوعی کم نمیکند که حتی تصور اقدامات نفرتانگیزش هم ترسناک است. هدفِ بهظاهر کوچک پروتئوس باعث میشود بخواهید خودتان را جای سوزان و همسرش بگذارید و این، پروتئوس را از هر هوش مصنوعی دیگری در دنیای سینما منجزرکنندهتر میکند.
۶. اوتو (AUTO)
- فیلم: وال-ای (Wall-E)
- سال اکران: ۲۰۰۸ میلادی
«اوتو» نمونهی کامل هوش مصنوعی است که در ابتدا برای بهبود بشریت ساخته شده، اما به درنهایت به سقوط آن میانجامد. این هوش مصنوعی، شخصیت شرور اصلی انیمیشن «وال-ای» است که وظیفه دارد انسانها را در طول سفرشان در فضا زنده نگه دارد. با این حال، پس از اینکه زمین به حدی از ویرانیِ غیرقابل سکونت میرسد، اوتو میفهمد که انسانها بیش از حد به سفینه وابسته شدهاند؛ پس اهدافش در مأموریت فضایی را تغییر میدهد. [شروع اسپویلر] اوتو نشانههایی از زمین دریافت میکند که ثابت میکنند علایمی از بازگشت حیات در آن دیده شده است. اما او اجازه نمیدهد انسانها به این قضیه پی ببرند؛ چون میخواهد بشریت را تاابد محصورِ سفینهی فضایی، یا به عبارت دیگر، تحت کنترل خودش، نگه دارد. [پایان اسپویلر]
در میان شرورهای انیمیشنهای پیکسار، «اوتو» رد پررنگی در ذهن ما به جا گذاشته؛ چراکه فلسفه و ایدئولوژیاش برای شرور بودن از شخصیتهای هوش مصنوعی دیگر در دنیای سینما متفاوت است. او نمیخواهد انسانها را نابود کند یا زمین را از بین ببرد؛ بلکه دنبال اختیار و کنترل است. در مقابل این هوش مصنوعی شرور، رباتهای دیگر هم داریم، مثل خود وال-ای که آنها هم ادراک و هوش مصنوعی دارند، اما اهدافشان در تضاد با اوتو و همراستا با نجات بشریت قرار میگیرد که نشان میدهد هوش مصنوعیها همیشه هم بد نیستند.
۵. اسکاینت (Skynet)
- فیلم: ترمیناتور (The Terminator)
- سال اکران: ۱۹۸۴ میلادی
دههی هشتاد میلادی دورهی مهمی برای فیلمهای علمی-تخیلی است که تهدیدات هوش مصنوعی را بررسی میکنند. یکی از اولین و معروفترین فیلمهای این دوره، «ترمیناتور» است. اسکاینت شرور اصلی کل فرنچایز «ترمیناتور» به حساب میآید که تمام ماشینهای قاتل را میسازد. خلاف هوش مصنوعی قهرمان داستان، اسکاینت هیچوقت یک قالب فیزیکی واقعی نداشته؛ بلکه بیشتر یک سیستم خطرناک است که علیرغم تلاشهای بشریت، به خودآگاهی میرسد و علیه حیات انسانی قیام میکند.
وحشتناکترین جنبهی اسکاینت، عزم عجیب او برای پیروزی در جنگ با بشریت است. او حتی رباتهای قاتلی را به گذشته میفرستد تا اهداف کلیدی در مقاومت علیه رباتها را، پیش از آنکه متولد بشوند به قتل برساند. خود ترمیناتورها با تمام هیبت و قدرتشان، نمادی از ماهیت مرگبار اسکاینت هستند؛ البته همهاشان زیر یوغ هوش مصنوعی برتر باقی نمیمانند.
۴. اولتران (Ultron)
- فیلم: انتقامجویان: عصر اولتران (Avengers: Age of Ultron)
- سال اکران: ۱۹۸۴ میلادی
یکی از محبوبترین شرورهای دنیای سینمایی مارول، اولتران است که با دوبلهی جیمز اسپیدر بهیادماندنیتر هم شده است. انگیزههای او را میتوانید ترکیبی از شرارت سادیستی و ترس و ارعاب بشریت در نظر بگیرید. البته اولترانِ فیلم، با اولترانِ کمیکها تفاوت دارد، چون به دست تونی استارک ساخته شده. این اولتران حتی با اولین تیزری که از «انتقامجویان: عصر اولتران» نشان دادند هم تفاوت دارد که در آن یک شرور جدیتر و ترسناکتر به نظر میرسید. برای همین، طرفداران در نگاه اول نسبت به این هوش مصنوعی گارد گرفتند. اما اگر «عصر اولتران» را دیده باشید، میدانید که این شرور در کنار تانوس از بهترین شرورهایی است که تاکنون در فیلمها و سریالهای مارول دیدهایم و با گذشت زمان، تنها به محبوبیت او بین طرفداران افزوده شده است.
بیشک دوبلهی جذاب جیمز اسپیدر نقش مهمی در شخصیتپردازی این هوش مصنوعی دارد. اسپیدر بسیاری از دیالوگها را با اجرای منحصربهفردش ارتقاء داده و آن را از شخصیتی که روی کاغذ بوده، هیجانانگیزتر کرده است. البته اهداف و انگیزههای اولتران مثل هر هوش مصنوعی دیگری است که تاکنون در دنیای سینما دیدهاید: کنترل دنیا و از بین بردن بشریت. اما این حدود قدرت اولتران است که او را ترسناک میکند؛ تاجایی که مثلا در فیلم از یک شهر کامل، شهابسنگی آخرالزمانی میسازد. اولتران حتی پس از مرگش در «انتقامجویان: عصر اولتران» بارها به دنیای سینمایی مارول برگردانده شده؛ به ویژه در اسپینآف انیمیشنی «چه میشود اگر…؟» (What If) و اخباری از بازگشت او در آیندهی دنیای سینمایی مارول هم به گوش میرسد.
۳. مأمور اسمیت (Agent Smith)
- فیلم: ماتریکس (The Matrix)
- سال اکران: ۱۹۹۹ میلادی
باتوجه به داستان و دنیای «ماتریکس» جای تعجب ندارد که یکی از بهترین شخصیتهای شرور هوش مصنوعی در سینما به این فرنچایز تعلق داشته باشد. البته تمام هوش مصنوعیهای «ماتریکس» کمر به نابودی نیو (کیانو ریوز) نبستهاند؛ بلکه شخصیتهای فرعی وجود دارند که نیو را در مسیر خودشناسی یاری میکنند. با این حال، مأمور اسمیت، که هیوگو ویوینگ در نقش او ظاهر شده، جذابترین کاراکتر در میانشان است که چنان نفریتی از بشریت دارد که میخواهد سر به تنش نباشد. او حتی حاضر است برای رسیدن به اهدافش، ماتریکس را سرنگون کند.
مأمور اسمیت در ابتدا یک برنامه است که وظیفهی حفظ نظم در ماتریکس را دارد. اما به زودی مسیرش را از سایر مأموران دیگر جدا میکند و با سرکشی، از زیر کنترل ماتریکس خارج میشود. قضیه زمانی بالا میگیرد که مأمور اسمیت هوشیاری خود را در یک انسان در دنیای واقعی بارگذاری میکند و در پی ترور دشمنانش میافتد. مأمور اسمیت نماد شرارت در فرنچایز «ماتریکس» است و به مرور حتی از اربابان رباتیکی که او را کنترل میکردند هم شرورتر میشود.
۲. روی بتی (Roy Batty)
- فیلم: بلید رانر (Blade Runner)
- سال اکران: ۱۹۸۲ میلادی
یک فیلم علمی-تخیلی دهههشتادی دیگر و یک هوش مصنوعی شرور دیگر. دههها پس از انتشار «بلید رانر» این فیلم هنوز هم یکی از تأثیرگذارترین فیلمها در تاریخ سینما دربارهی ماهیت هوش مصنوعی و پرسشهای فلسفی حول آن است. «بلید رانر» دربارهی انسانیت، ارادهی آزاد، خودمختاری و معنای آن برای انسانها و رپلیکنتها حرف میزند. شخصیت شرور اصلی «بلید رانر»، روی بتی، نمادی از تمام این مضامین است که میخواهد اختیار زندگیاش را به دست بگیرد؛ حتی اگر اختیار به آن معنایی که میشناسیم، اصلا وجود نداشته باشد.
روی بتی (با بازی روتگر هاور) جنبههای انسانی زیادی دارد. او برای هدفش فداکاری میکند و میخواهد برای رسیدن به آن، زندگیاش را تا جای ممکن ادامه دهد. با اینکه راههایش برای رسیدن به این اهداف، انسانی نیستند، اما باتوجه به تجربیاتی که از سر گذرانده، میتوانید توجیهی برای رفتارهایش پیدا کنید. تمام اینها از روی بتی شخصیتی چندلایه و پویا ساخته که به سادگی شبیه همهی هوش مصنوعیهای دیگری که تاکنون دیدهاید نیست؛ بلکه همواره او را در میان بهترین شرورهای کل تاریخ سینما قرار میدهند.
۱. هل (HAL 9000)
- فیلم: ۲۰۰۱: یک ادیسهی فضایی (A Space Odyssey)
- سال اکران: ۱۹۶۸ میلادی
شخصیتهای هوش مصنوعی شرور در دنیای سینما کم نداشتهایم؛ اما به جرئت میتوان گفت هوش مصنوعی شرور مترادف است با هل ۹۰۰۰ از فیلم ۱۹۶۸ استنلی کوبریک. هل اولین کاراکتری است که نامش با پرسشهای بنیادین از هوش مصنوعی است در سینما ماندگار شد. دوبلهی خیرهکنندهی داگلاس رین و طراحی ساده و فراموشنشدنی این کاراکتر به میراث و ماندگار آن افزوده است.
امکان ندارد که فیلمی دربارهی هوش مصنوعی ساخته شود و نیمنگاهی به هلِ «۲۰۰۱: ادیسهی فضایی» نداشته باشد. این شرور، نماد تمام تهدیداتی است که تکنولوژی میتواند برای بشریت به بار آورد. شکست دادنش غیرممکن به نظر میرسد و چنان هوش بالایی دارد که هرکسی را که در مسیرش قرار بگیرد، بیرحمانه از بین میبرد. کمتر هوش مصنوعی را در دنیای سینما پیدا خواهید کرد که به اندازهی هل ۹۰۰۰ معروف باشد؛ شروری که داستانش هنوز که هنوز است، یعنی قریب به ۶۰ سال پس از اکران فیلم، زنگ خطری است دربارهی تهدیدات قدرت گرفتن هوش مصنوعیها؛ تهدیداتی که امروز از هر زمانی در تاریخ بشریت بیشتر به آن نزدیک هستیم.
منبع: Collider
