ماموپلاستی چیست؛ ۶ نکته مراقبتی و عوارض کوچک کردن سینه
جراحیهای زیبایی سینه در ایران با استقبال بالایی روبهرو شده و کشور ما به یکی از قطبهای این عملها در خاورمیانه تبدیل شده است. ماموپلاستی (Mammoplasty) یا جراحی زیبایی سینه یکی از این عملهاست که با هدف تغییر سایز یا شکل سینه انجام میشود. البته این جراحی برای همه مناسب نیست؛ برای مثال، جراحی ماموپلاستی به افراد سیگاری یا کسانی که چاقی مفرط دارند توصیه نمیشود. پیش از تصمیمگیری باید مزایا و معایب آن را بسنجید.
از یک سو، کوچک کردن سینه میتواند دردهای گردن و شانه را کاهش دهد، اعتمادبهنفس را بالا ببرد و کیفیت زندگی را بهتر کند؛ اما از سوی دیگر، مانند هر عمل دیگری خطراتی مثل جای زخم، عفونت یا عوارض بیهوشی دارد. در ادامه توضیح میدهیم مامو پلاستی چیست و چه عوارض و مراقبتهایی بعد از آن مهم است. همچنین درباره نحوه خوابیدن بعد از عمل، عوارضی مثل نکروز یا آمبولی، و نکات مراقبتی مانند گن مخصوص ماموپلاستی و سوتین طبی ماموپلاستی صحبت میکنیم تا با دید بازتری تصمیم بگیرید.
ماموپلاستی چیست؟
ماموپلاستی کاهشی
عوارض ماموپلاستی چیست؟
نکروز بعد از ماموپلاستی
خطر آمبولی در ماموپلاستی
نکاتی که بعد از جراحی ماموپلاستی باید رعایت کنید
1. جای بخیه عمل ماموپلاستی
2. حمام بعد از ماموپلاستی
3. خارش بعد از عمل ماموپلاستی
4. گن مخصوص ماموپلاستی
5. ورم سینه بعد از عمل ماموپلاستی
6. طرز خوابیدن بعد از عمل ماموپلاستی
عکس قبل و بعد از عمل ماموپلاستی
ماموپلاستی چیست؟
ماموپلاستی به معنای عمل جراحی تغییر شکل سینهها است. این اصطلاح از دو بخش مامو (Mammo) به معنای پستان و پلاستی (به معنای شکلدهی) تشکیل شده است. بنابراین ماموپلاستی طیف وسیعی از جراحیهای پستان را شامل میشود که میتواند به منظور بزرگ کردن، کوچک کردن یا بازسازی سینه انجام گیرد. در بین عموم، وقتی میپرسند «مامو پلاستی چیست»، معمولاً منظور ماموپلاستی کاهشی یا همان جراحی کوچک کردن سینه است که برای کاهش سایز و اصلاح شکل سینههای بزرگ به کار میرود. البته نوع دیگری به نام ماموپلاستی افزایشی نیز وجود دارد که همان جراحی بزرگ کردن سینه با پروتز است.
ماموپلاستی کاهشی
ماموپلاستی کاهشی (Breast Reduction) جراحی کوچک کردن سینهها است. در این عمل، جراح با ایجاد برشهایی روی سینه و گاهاً لیپوساکشن، چربی، بافت غددی و پوست اضافی را برمیدارد تا سایز سینه کوچکتر و متناسبتر شود. این جراحی برای زنانی انجام میشود که سینههای بسیار بزرگ و سنگین دارند و این موضوع مشکلاتی برایشان ایجاد کرده است؛ مشکلاتی مانند درد مزمن گردن و کمر، ایجاد خطهای عمیق روی شانهها بر اثر بند سوتین، محدودیت در فعالیتهای ورزشی یا حتی اختلال در خواب. آمارهای جهانی نشان میدهد سالانه بیش از ۹۰ هزار نفر در جهان تحت این جراحی قرار میگیرند و میزان رضایت از جراحی ماموپلاستی بسیار بالا و در حدود ۸۰ تا ۹۵ درصد است. پس از عمل، بیماران غالباً کاهش چشمگیر دردهای اسکلتی و بهبود کیفیت زندگی را گزارش میکنند. البته مانند هر عمل جراحی دیگر، نتایج دقیق برای هر فرد متفاوت است و باید انتظارات واقعبینانه داشت.
عوارض ماموپلاستی چیست؟
هیچ عمل جراحیای کاملاً بیخطر نیست و ماموپلاستی هم از این قاعده مستثنا نیست. با این حال، جراحی ماموپلاستی توسط جراح ماهر در دسته عملهای کمخطر قرار میگیرد. عوارض شایع این عمل عبارتاند از:
- درد و کبودی موقت
- تورم چند هفتهای
- باقی ماندن جای زخمها
- احتمال عدم تقارن جزئی بین سینهها
- ممکن است حس نوک سینهها کاهش یابد یا در موارد نادر از بین برود
- هرگونه جراحی سینه میتواند توان شیردهی را نیز تحت تاثیر قرار دهد
- برخی افراد پس از ماموپلاستی قادر به شیردهی نیستند یا با دشواری مواجه میشوند
- عفونت محل بخیه یا باز شدن زخم از دیگر عوارض احتمالی است که با مراقبت صحیح قابل پیشگیری است.
- همچنین، مانند هر عمل بزرگ، خطر آمبولی (لخته شدن خون و انتقال آن به ریه) هرچند نادر اما وجود دارد.
خوشبختانه بروز عوارض شدید در ماموپلاستی کم بوده و این عمل در مجموع ایمن است. در ادامه دو مورد از عوارض مهمتر یعنی نکروز بعد از ماموپلاستی و خطر آمبولی در ماموپلاستی را دقیقتر بررسی میکنیم:
نکروز بعد از ماموپلاستی
نکروز به معنای مرگ بافت به علت اختلال در خونرسانی است. در ماموپلاستی کاهشی، بهندرت ممکن است قسمتی از بافت چربی یا پوست سینه دچار نکروز شود. این عارضه معمولاً زمانی رخ میدهد که جریان خون در ناحیهای از سینه آسیب ببیند یا پوست بیش از حد نازک شده باشد. برای مثال، نکروز نوک پستان یکی از عوارض نادر اما جدی است که ممکن است در پی کاهش شدید جریان خون به نوک سینه رخ دهد. علائم نکروز شامل تغییر رنگ پوست یا بافت (تیره یا کبود شدن)، تاول زدن، بوی بد زخم و تأخیر غیرعادی در بهبود برشها است.
در صورت مشاهده چنین علائمی بعد از عمل ماموپلاستی، باید سریعاً به جراح اطلاع داد. بهترین راه پیشگیری از نکروز رعایت مراقبتهای پس از عمل و انتخاب یک جراح باتجربه است. عواملی مانند سیگار کشیدن و مصرف الکل میتوانند ریسک نکروز را بالا ببرند، پس بهتر است قبل و بعد از عمل از آنها اجتناب کنید. نکروزهای خفیف معمولاً خودبهخود ترمیم میشوند، اما در موارد نکروز گسترده ممکن است نیاز به عمل ترمیمی برای برداشت بافت مرده و بازسازی ناحیه باشد.
خطر آمبولی در ماموپلاستی
آمبولی یکی از عوارض نادر ولی بسیار خطرناک هر عمل جراحی است. آمبولی بعد از ماموپلاستی به حالتی گفته میشود که لخته خون یا مادهای مانند چربی وارد جریان خون شده و رگها را مسدود کند. در جراحی ماموپلاستی به دلیل طولانی بودن زمان عمل و کاهش تحرک بیمار، احتمال تشکیل لخته خون در وریدهای عمقی وجود دارد. اگر این لخته به سمت ریه حرکت کند، آمبولی ریوی رخ میدهد که علائم آن تنگی نفس ناگهانی، درد شدید قفسه سینه، تپش قلب، سرگیجه یا غش است.
آمبولی چربی نیز ممکن است هنگامی رخ دهد که ذرات چربی وارد جریان خون شوند؛ این حالت بیشتر در اثر فشار یا تکنیک جراحی نادرست حین عمل ایجاد میشود. علائم آمبولی چربی علاوه بر مشکلات تنفسی، میتواند شامل گیجی، بیهوشی یا بثورات پوستی (پتشی) باشد. برای پیشگیری، جراحان معمولاً اقدامات خاصی انجام میدهند؛ برای مثال تزریق رقیقکننده خون (هپارین) قبل یا بعد از عمل در بیماران پرخطر رایج است. همچنین به بیمار توصیه میشود هرچه زودتر پس از عمل شروع به راه رفتن کند تا جریان خون در پاها برقرار بوده و خطر لخته کاهش یابد.
پوشیدن جورابهای واریس یا دستگاههای پنوماتیک روی پاها حین و بعد از عمل نیز به پیشگیری از آمبولی کمک میکند. خوشبختانه احتمال آمبولی در ماموپلاستی بسیار کم است و با انتخاب جراح حاذق و رعایت دقیق دستورالعملهای بعد از عمل میتوان این خطر را به حداقل رساند.
نکاتی که بعد از جراحی ماموپلاستی باید رعایت کنید
مراقبتهای پس از ماموپلاستی نقش تعیینکنندهای در کسب نتیجه مطلوب و کاهش عوارض دارند. در روزهای اول بعد از جراحی ماموپلاستی، باید استراحت کافی داشته باشید و از فعالیتهای بدنی سنگین خودداری کنید. پزشک معمولاً دستورالعمل دقیقی برای نحوه تعویض پانسمان، زمان اولین حمام و پوشیدن لباسهای مخصوص به شما میدهد. مهمترین نکات مراقبتی پس از عمل را در ادامه مرور میکنیم:
1. جای بخیه عمل ماموپلاستی
برشهای جراحی ماموپلاستی معمولاً به شکل لنگر (دور هاله نوک سینه، عمودی تا چین زیر سینه و یک خط افقی در زیر سینه) هستند. این برشها باعث ایجاد خطوط زخمی میشوند که در هفتههای اول بهوضوح قابل مشاهدهاند. خبر خوب این است که جای بخیه ماموپلاستی به مرور زمان کمرنگتر میشود، هرچند هیچگاه به طور کامل از بین نخواهد رفت. میزان باقی ماندن اسکار به جنس پوست، نحوه ترمیم بدن فرد و مهارت جراح بستگی دارد. برای کمرنگ کردن جای بخیهها میتوان از بهترین کرم ترمیمکننده جای بخیه یا ژلهای سیلیکونی طبق تجویز پزشک استفاده کرد.
همچنین محافظت اسکارها از نور آفتاب در ماههای اولیه (مثلاً با ضدآفتاب) میتواند به بهبود ظاهر آنها کمک کند. تکنیکهای بخیه نیز در نتیجه موثرند؛ برخی جراحان با روشهای خاص بخیهزدن، کاری میکنند که اسکار در چین طبیعی زیر سینه پنهان شود. بهطور کلی، بیماران نباید نگران جای بخیه بعد از عمل ماموپلاستی باشند، زیرا با گذشت چند ماه تا یک سال، رد بخیهها بسیار محو و کمجلوه خواهد شد و معمولاً زیر لباس و سوتین قابل پوشاندن است.
2. حمام بعد از ماموپلاستی
یکی از سوالات رایج این است که چه زمانی میتوان بعد از عمل سینه استحمام کرد. در روزهای اول پس از ماموپلاستی، محل جراحی پانسمان شده و احتمالاً درن (لوله تخلیه مایعات) در زیر پوست قرار داده میشود. معمولاً تا زمانی که درنها خارج نشده و پانسمان اولیه برداشته نشده است نباید به صورت عادی حمام کرد. پزشکان اغلب توصیه میکنند اولین دوش را پس از برداشتن درن یا تعویض پانسمان در حدود ۵ تا ۷ روز بعد از عمل بگیرید. البته بسته به نظر جراح، گاهی اجازه داده میشود ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از عمل، با احتیاط و به صورت کوتاه دوش بگیرید.
هنگام اولین حمام بعد از ماموپلاستی بهتر است از آب ولرم (نه خیلی داغ) استفاده کنید و مستقیماً محل بخیهها را زیر دوش نگیرید. میتوانید با یک ظرف آب را بهآرامی روی بدن خود بریزید تا پانسمان خیس نشود. هرگونه نوار چسب جراحی روی بخیهها (استریاستریپ) را دستکاری نکنید و بگذارید خودش جدا شود. تا چهار هفته بعد از ماموپلاستی نباید وان حمام، استخر یا جکوزی بروید، چون خیساندن طولانی مدت زخمها خطر عفونت را بالا میبرد. پس از حمام، محل برشها را با حوله تمیز بهآرامی خشک کنید و طبق دستور پزشک مجدداً پانسمان کنید یا سوتین طبی خود را بپوشید.
3. خارش بعد از عمل ماموپلاستی
احساس خارش در محل بخیهها و اطراف سینهها طی دوران نقاهت کاملاً طبیعی است. خارش نشانه ترمیم اعصاب و بافتهای پوست است، اما میتواند آزاردهنده باشد. به هیچ وجه محل جراحی را نخارانید، زیرا خاراندن میتواند به زخمها آسیب بزند یا آنها را عفونی کند. برای تسکین خارش راههای بیخطرتری وجود دارد: میتوانید با مشورت پزشک از کمپرس آب سرد روی لباس استفاده کنید تا التهاب و خارش کاهش یابد. نوشیدن آب فراوان نیز مفید است، چون کمآبی بدن التهاب و خارش را تشدید میکند.
در برخی موارد، پزشک مصرف آنتیهیستامین خوراکی (مثل ستیریزین یا دیفنهیدرامین) را برای کاهش خارش توصیه میکند. تا زمانی که زخمها کامل بسته نشدهاند، از پماد ضد اگزما یا کرم مستقیماً روی آنها استفاده نکنید مگر به دستور پزشک. اگر خارش بعد از ماموپلاستی شدید بود یا با قرمزی و ترشح از زخم همراه شد، میتواند نشانه حساسیت یا عفونت باشد و باید به پزشک اطلاع داده شود. در غیر این صورت، صبور باشید؛ خارش دوران التیام معمولاً طی چند هفته برطرف میشود.
4. گن مخصوص ماموپلاستی
پس از عمل ماموپلاستی، جراح معمولاً یک پوشش کشی مخصوص برای سینهها توصیه میکند که به آن گن بعد از عمل یا سوتین فشاری طبی نیز میگویند. گن مخصوص ماموپلاستی (سوتین طبی ماموپلاستی) نقش پانسمان فشاری را ایفا میکند و کمک میکند سینهها در بهترین وضعیت ممکن فرم بگیرند. این گنها باید حداقل به مدت ۴ تا ۶ هفته بهصورت تماموقت (شبانهروز) استفاده شوند. فشار یکنواختی که گن به سینهها وارد میکند باعث میشود لبههای برشهای جراحی روی هم قرار گرفته و سریعتر جوش بخورند، در نتیجه زخمها زودتر بسته شده و سطح آنها صافتر ترمیم میشود. همچنین پوشیدن گن کمک میکند مایعات اضافی و تورم زیر پوست کاهش یابد و احتمال تجمع مایع و عفونت کم شود.
دقت کنید گن نباید بیش از حد تنگ یا گشاد باشد؛ گن ماموپلاستی مناسب باید توسط پزشک یا با مشاوره متخصص براساس سایز جدید سینههایتان انتخاب شود. یک گن خیلی تنگ ممکن است به بافتهای تازه جراحیشده فشار مضاعف وارد کند و یک گن بیش از حد گشاد نیز تاثیر کافی نخواهد داشت. اغلب توصیه میشود دو عدد گن تهیه کنید تا در صورت نیاز به شستشوی یکی، بتوانید از دیگری استفاده کنید. به طور خلاصه، استفاده از گن بعد از ماموپلاستی بخش مهمی از مراقبتهای بعد از عمل است که نباید نادیده گرفته شود؛ این کار به بهبود سریعتر زخمها، کاهش ورم و بهبود شکل نهایی سینهها کمک میکند.
5. ورم سینه بعد از عمل ماموپلاستی
تورم و کبودی بعد از هر عمل جراحی طبیعی است؛ در ماموپلاستی نیز سینهها در هفتههای اول متورم و سفت خواهند بود. علت ورم سینه بعد از ماموپلاستی تجمع مایع میانبافتی و واکنش التهابی بدن به جراحی است. معمولاً بیشترین میزان ورم در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول رخ میدهد و سپس به تدریج کاهش مییابد. با این حال، ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد تا بخش اعظم ورم فروکش کند و شکل نهایی سینه مشخص شود. برای کاهش ورم چند اقدام مفید است:
- استفاده مداوم از گن یا سوتین فشاری (که کمک به خروج مایعات اضافی میکند)
- محدود کردن مصرف نمک در رژیم غذایی (چون نمک باعث حبس آب در بدن میشود)
- نگه داشتن بالاتنه در وضعیت کمی بالاتر از سطح بدن هنگام خواب (قرار دادن دو بالش زیر سر و شانهها)
- پرهیز از فعالیت شدید بدنی در هفتههای اول
همچنین داروهای تجویز شده مثل ضدالتهابها را به موقع مصرف کنید. تورم سینه بعد از ماموپلاستی در صورتی که یکطرفه و شدید باشد یا با قرمزی و درد شدید همراه شود، باید توسط پزشک بررسی شود زیرا ممکن است علامت تجمع غیرعادی مایع (سروم) یا خون (هماتوم) باشد. در غیر این صورت، صبور باشید؛ اکثر تورمها ظرف ۶ تا ۱۲ هفته برطرف میشوند و نتیجه عمل به مرور نمایان خواهد شد.
6. طرز خوابیدن بعد از عمل ماموپلاستی
وضعیت خوابیدن پس از جراحی سینه بسیار مهم است. در هفته اول پس از ماموپلاستی توصیه میشود بیماران طاقباز (به پشت) بخوابند. خوابیدن به پشت باعث میشود وزنی روی سینهها و محل بخیهها اعمال نشود و تورم نیز کمتر شود. برخی افراد عادت به پهلو خوابیدن دارند که ترک این عادت دشوار است. اگر خوابیدن به پشت برایتان مشکل است، میتوانید با پوشیدن لباس محافظ یا همان سوتین مخصوص، به پهلوی چپ یا راست نیز بخوابید.
در این حالت حتماً یک بالش نرم زیر سینهها قرار دهید تا از آنها حمایت کند و کششی به بخیهها وارد نشود. خوابیدن روی شکم اکیداً ممنوع است تا زمانی که جراح به شما اجازه دهد؛ معمولاً حداقل ۴ تا ۶ هفته باید از خوابیدن دمر خودداری کنید تا سینهها کاملاً ترمیم شوند. برای راحتی بیشتر، میتوانید یک بالش بزرگ در دو طرف خود قرار دهید تا ناخواسته در خواب به سمت شکم نچرخید. همچنین یک بالش زیر سر و بالاتنه بگذارید تا کمی زاویهدار بخوابید؛ این کار به کاهش تورم هم کمک میکند. رعایت این موارد در طرز خوابیدن بعد از ماموپلاستی باعث میشود دوران بهبودی ایمنتر و با نتایج بهتری سپری شود.
عکس قبل و بعد از عمل ماموپلاستی
بهترین پیشنهاد به جای دیدن تصویرهای قبل و بعد از عمل ماموپلاستی که در گوگل است؛ بررسی خروجی بهترین پزشکان ماموپلاستی در مطبهای خودشان است.
مقایسه عکسهای قبل و بعد بیماران ماموپلاستی معمولاً تفاوت چشمگیری را در اندازه و شکل سینهها نشان میدهد. در تصاویر قبل از عمل ماموپلاستی، اغلب سینهها بزرگ، سنگین و افتاده هستند؛ در حالی که در عکسهای بعد از ماموپلاستی سینهها کوچکتر، بالاکشیدهتر و متقارنتر دیده میشوند. البته نتایج دقیق در هر فرد متفاوت است و به فاکتورهایی مثل آناتومی بدن بیمار، میزان بافت برداشتهشده و مهارت جراح بستگی دارد. مشاهده این تصاویر میتواند به متقاضیان دید واقعبینانهای از نتیجه احتمالی بدهد، اما نباید خود را با دیگران مقایسه کنید.
اگر قصد انجام این عمل را دارید، حتماً با یک جراح پلاستیک مورد اعتماد مشورت کنید، انتظارات واقعبینانه داشته باشید و مراقبتهای توصیهشده را به دقت رعایت کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید. سلامتی و زیبایی شما شایسته توجه و مراقبت است.
در روشهای حفظ پدیکل، شانس شیردهی بیشتر است.
اگر قصد بارداری/شیردهی دارید، حتماً قبل از عمل با جراح مطرح کنید؛ گاهی بهتر است عمل به بعد از فرزندآوری موکول شود.
بیمههای تکمیلی: در موارد درمانیِ مستند (درد شدید، مشکلات اسکلتی/تنفسی، زخمهای پوستی) ممکن است بخشی را بپذیرند؛ نیازمند مدارک و تاییدیه است.
توصیه: قبل از عمل با بیمهٔ تکمیلی خود شرایط را دقیق استعلام کنید.
