یک سیارک به نام بابک تفرشی، عکاس ایرانی نامگذاری شد

امیر نیک‌رو

۹ شهریور ۱۴۰۱ | ۲۰:۲۰ زمان مورد نیاز برای مطالعه: ۳ دقیقه

اتحادیه‌ی بین‌المللی نجوم یک سیارک حدودا 2 کیلومتری را به نام بابک امین تفرشی، عکاس شناخته شده‌ی ایرانی نامگذاری کرد.

منجم آماتور «استفان کورتی» (Stefan Kürti) از شهرک «نوه زامکی» (Nové Zámky) اسلواکی، بیش از یک دهه است که تصاویر آرشیوی را جست‌وجو می‌کند و به لطف یک پایگاه داده‌ی رصدی عمومی، به دنبال سیارک‌هایی می‌گردد که از توجه متخصصان دور مانده‌اند.

سیارکی که اکنون به نام (276163) تفرشی ((276163) Tafreshi) شناخته می‌شود جولای 2009 توسط این ستاره‌شناس آماتور در تصاویر آرشیوی متعلق به 13 ژوئن 2002 (23 خرداد 1381 خورشیدی) شناسایی شد.

با این رصدها، او مسیر احتمالی سیارک را تعیین کرد و موفق شد در چهار شب دیگر هم این جرم قبلا ناشناخته را روی تصاویر آرشیوی NEAT ردیابی کند. بدین ترتیب «مرکز ریزسیاره» (MPC) در کمبریج نزدیک بوستون آمریکا، نام موقت 2002 LV62 را برای این جرم جدید انتخاب کرد.

پس از آن هم MPC مشاهدات دیگری مربوط به سال‌های 2003 تا 2011 به داده‌ها اضافه کرد. این مشاهدات مسیر شناسایی شده برای سیارک را به‌طور قابل توجهی بهبود بخشید و به مرکز ریزسیارات کمبریج وابسته به مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونیان، امکان داد تا عدد دائمی 276163 را به آن اختصاص دهد.

پوستر اعلام نامگذاری سیارک تفرشی
Credit: IAU

اکنون اتحادیه‌ی بین‌المللی نجوم (IAU) این سیارک را با شماره‌ی (276163) و نام موقت 2002 LV62 به‌عنوان «تفرشی» (Tafreshi) نامگذاری کرده است. این سیارک که کشف آن با کمک تصاویر رصدخانه‌ی کوه پالومار آمریکا ممکن شد، هر 5.1 سال یک بار به دور خورشید می‌چرخد و قطر آن تقریبا 1900 متر است. این جرم هیچ خطری برای نزدیک شدن جسم به زمین ندارد و جزو اجرام بالقوه خطرناک (PHO) یا اجرام نزدیک به زمین (NEO) طبقه‌بندی نمی‌شود.

بابک امین تفرشی درباره‌ی این نامگذاری به کاشف آن گفت: «از پیشنهاد به مرکز ریزسیارک‌ها، برای نامگذاری یکی از اکتشافات مربوط به سال 2002 خود به نام من، سپاسگزارم. این باعث افتخار و خوشحالی است که سیارک تفرشی، یک سیارک خطرناک نیست و به‌طور ایمن در کمربند سیارک‌ها قرار دارد!»

سیارک‌ها اجرام آسمانی کوچک‌تری نسبت به سیاره‌ها هستند که به دور خورشید می‌چرخند. این اجرام ابعادی از حدود 10 متر تا حدود نیم کیلومتر را شامل می‌شوند. تا کنون بیش از 1.2 میلیون سیارک مشاهده شده است اما احتمال داده می‌شود که تعداد آن‌ها دو برابر این رقم باشد.

مدار سیارک تفرشی و موقعیت آن در منظومه شمسی
Credit: NASA/ JPL

تا کنون بیش از 600 هزار سیارک شماره‌گذاری شده‌اند. فرآیندی که معمولا از زمان کشف حدود 6 تا 8 سال طول می‌کشد زیرا باید یک سیارک حداقل طی چهار بار حضور در اطراف خورشید مشاهده شود. تنها در این صورت است که کاشف سیارک می‌تواند نامی برای آن پیشنهاد کند. بدین ترتیب تا کنون بیش از 23 هزار سیارک نام اختصاصی دارند.

فاصله‌ی سیارک تفرشی از خورشید بین 2.3 تا 3.0 واحد نجومی متغیر است. واحد نجومی (AU) فاصله‌ی تقریبی زمین تا خورشید و برابر با 150 میلیون کیلومتر است. این سیارک در حال حاضر، در صورت فلکی کمان (قوس) در حال حرکت است و با توجه به موقعیت فعلی آن نسبت به خورشید و زمین، با تلسکوپ‌های متوسط با قطر 50 سانتی‌متر و با استفاده از یک دوربین دارای CCD قابل رصد است.

دوربین‌های عکاسی در فضا

گفتنی است بابک امین تفرشی (Babak Tafreshi) عکاس، روزنامه‌نگار و منجم آماتور ایرانی است که در نهادهای معتبری مانند «نشنال جئوگرافیک» (National Geographic) فعالیت دارد. او در سال 2009 برای عکاسی علمی و بنیانگذاری پروژه‌ی «جهان در شب» (The World At Night) به‌منظور حفظ آسمان شب از آلودگی نوری، برنده‌ی جایزه‌ی «لنارت نیلسون» (Lennart Nilsson) شد.

پیش از این هم برخی اجرام و مناطق فضایی، به نام چهره‌های ایرانی نامگذاری شده‌اند. از جمله سیارکی که به افتخار ستاره‌شناس و شاعر ایرانی، «عمر خیام» (Omar Khayyam) نام گرفت و سیارکی که در سال 2016 به نام «فیروز نادری» (Firouz Naderi) دانشمند و مدیر ارشد ایرانی‌الاصل ناسا نامگذاری شد.