اینترنت کوانتومی چیست و چگونه جهان را متحول می‌کند؟

جهانی را تصور کنید که در آن هیچ اطلاعاتی قابل شنود نیست، هیچ داده‌ای در مسیر انتقال قابل کپی‌برداری نیست و ارتباطات دیجیتال به سطحی از امنیت می‌رسند که حتی تخیل امروز نیز از درک آن ناتوان است. دنیایی که در آن، «اعتماد دیجیتال» نه یک وعده بلکه یک تضمین است. چنین جهانی ممکن است با تحقق یک مفهوم انقلابی رنگ واقعیت به خود بگیرد: اینترنت کوانتومی. اینترنت کوانتومی واژه‌ای‌ست که در ظاهر علمی‌تخیلی به‌نظر می‌رسد، اما در حال حاضر در آزمایشگاه‌های پیشرفته جهان، روی آن کار می‌شود و گام به گام از قلمرو تئوری به واقعیت نزدیک می‌شود. این فناوری نوظهور، بر پایه اصول عجیب اما قدرتمند فیزیک کوانتومی ساخته شده و نوید انقلابی عمیق در نحوه ارتباط انسان‌ها، ماشین‌ها و حتی نهادهای جهانی را می‌دهد. همان‌طور که اینترنت کلاسیک در دهه‌های گذشته تمام ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جهان را دگرگون کرد، اکنون نوبت به مرحله‌ای فراتر رسیده؛ اینترنتی که نه با بیت، بلکه با کیوبیت ساخته می‌شود.

در این مقاله، قدم‌به‌قدم به بررسی این پدیده می‌پردازیم: از تعریف ساده و قابل‌فهم اینترنت کوانتومی گرفته تا زیرساخت‌های فنی آن، چالش‌ها، کاربردها، کشورها و شرکت‌های پیشگام در توسعه‌اش، و در نهایت نگاهی خواهیم انداخت به آینده‌ای که شاید نه‌فقط نحوه تبادل اطلاعات، بلکه خود مفهوم «اینترنت» را از نو تعریف کند.

مودم روتر VDSL/ADSL تی پی-لینک مدل TD-W9960-v1.20

2,338,000

تومان

مودم روتر بی سیم ADSL2 Plus و VDSL2 دی لینک مدل DSL-224 NEW

2,433,300

تومان

خرید مودم از دیجی‌کالا

مشاهده همه

اینترنت کوانتومی چیست؟

فهم اینترنت کوانتومی نیازمند آن است که نخست، مفاهیم بنیادین مکانیک کوانتومی را بشناسیم؛ چرا که این فناوری برخلاف اینترنت فعلی که مبتنی بر جریان الکترون در مدارهای کلاسیک است، بر پایه‌ی اصولی بنا شده که در دنیای ذرات زیراتمی حکم‌فرما هستند. مفاهیمی که با عقل متعارف سازگار نیستند اما در دل طبیعت، واقعی‌تر از هر چیز دیگری‌اند.

درهم‌تنیدگی کوانتومی (Quantum Entanglement) یکی از ستون‌های اصلی اینترنت کوانتومی است. این پدیده عجیب بدان معناست که دو ذره‌ی کوانتومی – مثل فوتون‌ها – حتی اگر میلیون‌ها کیلومتر از هم فاصله داشته باشند، می‌توانند آن‌چنان به‌هم مرتبط باشند که وضعیت یکی از آن‌ها بلافاصله بر دیگری تأثیر بگذارد. به عبارت ساده، اگر یکی را دست‌کاری کنیم، دیگری هم‌زمان واکنش نشان می‌دهد؛ بدون نیاز به ارسال اطلاعات از طریق یک کانال معمولی. این ویژگی همان چیزی است که اینترنت کوانتومی بر پایه‌ی آن بنا شده است.

در اینترنت کلاسیک، داده‌ها به‌صورت بیت (۰ و ۱) و از طریق کابل، فیبر نوری یا امواج رادیویی منتقل می‌شوند. اما در اینترنت کوانتومی، داده‌ها به‌شکل کیوبیت منتقل می‌شوند. کیوبیت‌ها برخلاف بیت‌های سنتی، می‌توانند هم‌زمان در وضعیت‌های مختلفی باشند؛ حالتی که به آن برهم‌نهی کوانتومی (Quantum Superposition) می‌گویند. همین قابلیت، امکان پردازش و انتقال اطلاعات را با پیچیدگی و ظرفیت بسیار بالاتری فراهم می‌کند.

نکته مهم‌تر آن است که در اینترنت کوانتومی، کیوبیت‌ها نه‌تنها می‌توانند حجم بالاتری از اطلاعات را انتقال دهند، بلکه اساساً قابل شنود یا کپی‌برداری نیستند. به‌دلیل اصل «عدم قطعیت هایزنبرگ» و قوانین مکانیک کوانتومی، هرگونه تلاش برای اندازه‌گیری یا شنود اطلاعات باعث تغییر در خود سیگنال و در نتیجه آشکارشدن شنود خواهد شد. به زبان ساده، در اینترنت کوانتومی، هک‌کردن نه‌فقط دشوار، بلکه اصولاً بی‌معناست.

نخستین تلاش‌ها برای تحقق این نوع اینترنت، در سطح آزمایشگاهی انجام شده‌اند؛ از جمله پروژه‌ی مشهور ماهواره‌ی Micius در چین که توانست بین پکن و وین، نخستین ارتباط امن کوانتومی را با استفاده از درهم‌تنیدگی فوتون‌ها برقرار کند. این ارتباط نه‌فقط امن، بلکه از اساس با ساختار اینترنت کلاسیک تفاوت دارد. جالب آن‌که کشورهای پیشرفته و شرکت‌های بزرگی که اکنون روی رایانش کوانتومی سرمایه‌گذاری کرده‌اند، به‌صورت هم‌زمان مشغول ساخت زیرساخت‌های اینترنت کوانتومی نیز هستند؛ چرا که این دو حوزه به‌طور ذاتی به هم پیوسته‌اند.

با این تعریف، می‌توان گفت اینترنت کوانتومی، پاسخی است به محدودیت‌های امنیتی، سرعت و توان پردازشی اینترنت کلاسیک. اما این فقط آغاز ماجراست. در بخش بعدی، به سراغ زیرساخت‌های فنی این فناوری می‌رویم و بررسی می‌کنیم که اینترنت کوانتومی چگونه از نظر عملیاتی کار می‌کند.

مودم روتر بی سیم ADSL2 Plus و VDSL2 دی لینک مدل DSL-224 NEW

2,397,000 تومان

مشاهده و خرید

500+ نفر بیش از ۲ بار این کالا را خریده‌اند

500+ نفر به این کالا علاقه دارند

200+ فروش در هفته گذشته

در سبد خرید 1000+ نفر

1000+ بازدید در 24 ساعت اخیر

500+ نفر بیش از ۲ بار این کالا را خریده‌اند

زیرساخت اینترنت کوانتومی چگونه کار می‌کند؟

هر اینترنتی، صرف‌نظر از ماهیت فنی‌اش، به زیرساخت‌هایی نیاز دارد که امکان انتقال، دریافت و پردازش داده را فراهم کنند. اما وقتی وارد قلمرو اینترنت کوانتومی می‌شویم، دیگر با کابل‌ها، روترها و بسته‌های داده معمولی طرف نیستیم. اینجا همه‌چیز بر پایه‌ی ذرات زیراتمی، کیوبیت‌ها، درهم‌تنیدگی، و قوانین ظریف مکانیک کوانتومی بنا شده است. برای درک عملکرد این فناوری، باید نگاهی بیندازیم به سازوکار زیرساخت‌هایی که اینترنت کوانتومی را ممکن می‌کنند.

در قلب اینترنت کوانتومی، کیوبیت‌ها (Qubits) قرار دارند؛ واحدهای اطلاعات کوانتومی که برخلاف بیت‌های کلاسیک، می‌توانند هم‌زمان در وضعیت صفر، یک یا هر ترکیب خطی از این دو قرار بگیرند. این ویژگی که به آن برهم‌نهی گفته می‌شود، باعث می‌شود کیوبیت‌ها ظرفیت بسیار بیشتری برای رمزگذاری و انتقال اطلاعات داشته باشند. اما کیوبیت‌ها تنها زمانی کارایی واقعی پیدا می‌کنند که بتوانند از نقطه‌ای به نقطه‌ی دیگر منتقل شوند؛ و اینجاست که «درهم‌تنیدگی» وارد بازی می‌شود.

درهم‌تنیدگی کوانتومی (Quantum Entanglement) امکان آن را فراهم می‌کند که دو کیوبیت – حتی اگر در دو سوی یک قاره باشند – به‌گونه‌ای به‌هم پیوند بخورند که وضعیت یکی مستقیماً بر وضعیت دیگری اثر بگذارد. اینترنت کوانتومی از این ویژگی برای ساخت آنچه «کانال‌های کوانتومی» نامیده می‌شود استفاده می‌کند. اما چطور این کانال‌ها ساخته می‌شوند؟ در حال حاضر، دو مسیر اصلی برای انتقال اطلاعات کوانتومی وجود دارد: فیبرهای نوری کوانتومی و ماهواره‌های کوانتومی.

در مسیر زمینی، شبکه‌هایی از فیبر نوری فوق‌العاده حساس برای انتقال فوتون‌های درهم‌تنیده مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما برخلاف فیبرهای نوری معمولی، این شبکه‌ها باید کاملاً ایزوله و محافظت‌شده باشند، چون حتی کوچک‌ترین تداخل محیطی می‌تواند حالت کوانتومی را از بین ببرد. به همین دلیل، ایجاد ارتباط در فاصله‌های طولانی با فیبر نوری کوانتومی هنوز با چالش‌هایی جدی همراه است.

برای غلبه بر این محدودیت، برخی کشورها به فضا روی آورده‌اند. پروژه‌ی ماهواره Micius در چین، نخستین تلاش موفق برای ارسال کیوبیت‌های درهم‌تنیده از فضا به زمین بود. این ماهواره با استفاده از لیزر، فوتون‌هایی را به ایستگاه‌هایی در پکن و وین ارسال کرد و امکان ارتباط کاملاً امن میان آن‌ها را برقرار ساخت. این دستاورد، گامی بزرگ در جهت ساخت شبکه جهانی اینترنت کوانتومی بود و نشان داد که در آینده، ماهواره‌های کوانتومی می‌توانند همان نقشی را ایفا کنند که امروز ماهواره‌های مخابراتی در اینترنت کلاسیک ایفا می‌کنند.

برای مدیریت این انتقالات، به نوع جدیدی از تجهیزات نیاز است: سوئیچ‌های کوانتومی، تقویت‌کننده‌های کوانتومی و مهم‌تر از همه، گِره‌های کوانتومی (Quantum Repeaters). در اینترنت کلاسیک، گره‌ها مسئول تقویت و هدایت سیگنال‌ها هستند، اما در حوزه کوانتومی، این کار باید بدون دست‌زدن به حالت کیوبیت‌ها انجام شود؛ چون مشاهده‌ی آن‌ها باعث فروپاشی حالت کوانتومی‌شان می‌شود. بنابراین دانشمندان در حال توسعه روش‌هایی برای بازسازی حالت کوانتومی بدون اندازه‌گیری مستقیم هستند؛ کاری که از لحاظ فنی، هم پیچیده و هم اعجاب‌انگیز است.

از فیبر نوری تا ماهواره‌های کوانتومی؛ ساخت مسیرهای نامرئی انتقال داده

در این میان، نقش تله‌پورتاسیون کوانتومی (Quantum Teleportation) نیز پررنگ است. برخلاف تصور رایج، این تله‌پورتاسیون به‌معنای انتقال فیزیکی ماده نیست، بلکه انتقال حالت کوانتومی یک ذره به ذره‌ای دیگر است که با آن درهم‌تنیده است. این فرآیند، ابزار اصلی برای جابه‌جایی اطلاعات در بستر کوانتومی است، بدون اینکه خود کیوبیت‌ها جابه‌جا شوند. داده منتقل نمی‌شود، بلکه حالت آن بازسازی می‌شود؛ چیزی شبیه به جابه‌جایی ذهن در علم تخیلی، اما در دنیای واقعی.

البته تمام این زیرساخت‌ها هنوز در مرحله توسعه‌اند و نیاز به سرمایه‌گذاری عظیم، فناوری‌های فوق‌پیشرفته و همکاری بین‌المللی دارند. اما همان‌طور که رابط مغز و کامپیوتر زمانی فقط یک نظریه بود و امروز به مرز واقعیت رسیده، اینترنت کوانتومی نیز در حال طی کردن همین مسیر است؛ با این تفاوت که جاه‌طلبی‌اش، نه فقط در ابعاد فردی، بلکه در مقیاس جهانی است.

تفاوت‌های بنیادی اینترنت کوانتومی با اینترنت امروز

در نگاه نخست، اینترنت کوانتومی شاید چیزی شبیه به نسخه‌ی پیشرفته‌تر اینترنت امروزی به‌نظر برسد؛ اینترنتی با سرعت بیشتر، امنیت بالاتر و کیفیت بهتر. اما حقیقت این است که تفاوت میان این دو، بسیار بنیادی‌تر از آن است که در ظاهر دیده می‌شود. این دو نه‌فقط از لحاظ فنی، بلکه از منظر فلسفی و منطقی نیز در دو جهان متفاوت نفس می‌کشند.

در اینترنت کلاسیک، تمام اطلاعات به‌صورت دنباله‌ای از بیت‌های صفر و یک منتقل می‌شوند. این بیت‌ها از طریق الکترون‌ها در کابل‌های مسی، یا فوتون‌ها در فیبر نوری و امواج رادیویی در فضا جا‌به‌جا می‌شوند. کل سازوکار این شبکه‌ها بر پایه‌ی اصول کلاسیک فیزیک و منطق بولی استوار است. اما اینترنت کوانتومی، نظامی کاملاً متفاوت دارد؛ نظامی که در آن اطلاعات در قالب کیوبیت منتقل می‌شوند، کیوبیت‌هایی که هم‌زمان می‌توانند در چندین حالت وجود داشته باشند و از قوانین غیرمستقیم مکانیک کوانتومی پیروی می‌کنند.

شاید مهم‌ترین تفاوت عملی میان این دو نوع اینترنت، در نحوه‌ی برخورد آن‌ها با امنیت اطلاعات باشد. در اینترنت کلاسیک، رمزنگاری متکی بر الگوریتم‌های ریاضی است؛ الگوریتم‌هایی که اگرچه در حال حاضر شکستن آن‌ها بسیار دشوار است، اما با ظهور رایانه‌های کوانتومی در آینده ممکن است در عرض چند ثانیه قابل شکستن شوند. اما در اینترنت کوانتومی، رمزنگاری از دل فیزیک استخراج می‌شود، نه ریاضیات.

رمزنگاری کوانتومی، یا QKD (Quantum Key Distribution)، بر اساس اصولی همچون اصل عدم قطعیت هایزنبرگ و درهم‌تنیدگی طراحی شده است. در این سیستم، کلید رمزنگاری به‌صورت فوتون‌های کوانتومی ارسال می‌شود و هرگونه تلاش برای شنود یا اندازه‌گیری آن، باعث تغییر در حالت فوتون و آشکار شدن حمله می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود که اینترنت کوانتومی ذاتاً امن باشد، نه صرفاً مبتنی بر محافظت الگوریتمی.

از سوی دیگر، اینترنت کوانتومی می‌تواند از لحاظ سرعت و تأخیر نیز تحولی بزرگ ایجاد کند. گرچه فعلاً زیرساخت‌های آن هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارند، اما در تئوری، شبکه‌هایی مبتنی بر تله‌پورتاسیون کوانتومی می‌توانند انتقال اطلاعات را به‌گونه‌ای انجام دهند که مستقل از فاصله فیزیکی باشد. این بدان معناست که زمانی که اینترنت کوانتومی به بلوغ برسد، می‌توان انتظار داشت که انتقال داده در آن با تأخیر نزدیک به صفر انجام شود.

نکته‌ی جالب دیگر، موضوع عدم امکان کپی‌برداری از داده‌های کوانتومی است. بر خلاف داده‌های کلاسیک که می‌توانند بارها و بارها بازتولید، ذخیره یا منتقل شوند، کیوبیت‌ها را نمی‌توان بدون نابود کردن وضعیت کوانتومی‌شان کپی کرد. این اصل، که به «تئوری عدم تکثیر (No-cloning Theorem)» معروف است، به اینترنت کوانتومی ماهیتی کاملاً جدید و خاص می‌دهد.

اینترنت کوانتومی و امنیت؛ پایان هک یا شروع دوران جدید؟

در دنیای دیجیتال امروز، امنیت مفهومی است نسبی. بهترین سیستم‌های رمزنگاری نیز، دیر یا زود با ظهور قدرت پردازشی بیشتر یا ضعف‌های الگوریتمی، در معرض نفوذ قرار می‌گیرند. اما با ظهور اینترنت کوانتومی، چشم‌انداز امنیت دیجیتال از ریشه دگرگون می‌شود. این‌بار امنیت، نه حاصل پیچیدگی‌های ریاضی، بلکه زاییده‌ی ذات طبیعت است؛ امنیتی که در ساختار فیزیکی جهان نوشته شده، نه در معادلات رمزنگاری.

هسته‌ی این تحول را مفهومی به‌نام توزیع کلید کوانتومی (Quantum Key Distribution – QKD) شکل می‌دهد. در سیستم‌های فعلی، تبادل کلید رمزنگاری میان دو کاربر، بر پایه‌ی الگوریتم‌های کلاسیک انجام می‌شود. اما در QKD، کلید به‌صورت ذرات فوتونی در حالت‌های کوانتومی ارسال می‌شود. و نکته کلیدی اینجاست: هرگونه تلاش برای شنود این کلید، باعث تغییر در وضعیت آن شده و بلافاصله قابل شناسایی خواهد بود. در نتیجه، امنیت به امری ذاتی تبدیل می‌شود، نه ساختگی.

تا همین امروز، سیستم‌های QKD در مسیرهای آزمایشی فیبر نوری و حتی از طریق ماهواره‌ها نیز مورد استفاده قرار گرفته‌اند. چین با ماهواره‌ی Micius، توانست برای نخستین‌بار QKD را در فاصله‌ای بیش از ۱۲۰۰ کیلومتر به‌صورت موفقیت‌آمیز پیاده‌سازی کند. این موفقیت نه‌تنها یک دستاورد فناورانه بود، بلکه آغازگر رقابتی ژئوپلیتیک بر سر آینده‌ی امنیت دیجیتال شد؛ رقابتی که می‌تواند شکل جدیدی از «جنگ سرد سایبری» را رقم بزند.

آیا اینترنت کوانتومی واقعاً غیرقابل نفوذ است؟

هرچند اینترنت کوانتومی از لحاظ نظری امنیتی بی‌نظیر دارد، اما باید با دقت میان امنیت کانال ارتباطی و امنیت کل سیستم تمایز قائل شد. QKD می‌تواند تضمین کند که داده‌های منتقل‌شده شنود نمی‌شوند، اما اگر یک دستگاه نهایی (مثلاً کامپیوتر گیرنده) دچار آسیب‌پذیری نرم‌افزاری باشد، یا کلید رمزنگاری به‌درستی ذخیره نشود، همچنان امکان حمله وجود دارد. به عبارت دیگر، اینترنت کوانتومی می‌تواند مسیر انتقال داده را امن کند، اما نمی‌تواند جایگزین عقلانیت امنیتی انسانی شود.

همچنین، پیچیدگی پیاده‌سازی این فناوری، احتمال خطای فنی یا مهندسی را از میان برنمی‌دارد. تجهیزات بسیار حساس، نیاز به ایزولاسیون بالا، وابستگی شدید به شرایط محیطی و هزینه‌های سنگین، همه نشان می‌دهند که مسیر رسیدن به یک اینترنت کوانتومی واقعاً پایدار و تجاری، هنوز هموار نیست.

با این حال، اگر این موانع برطرف شوند، اینترنت کوانتومی می‌تواند به پایانی برای هک‌های سازمان‌یافته، جاسوسی دیجیتال و حملات سایبری مداوم تبدیل شود. در جهانی که هر کلیک می‌تواند اطلاعاتی محرمانه را در معرض خطر قرار دهد، این سطح از امنیت می‌تواند انقلابی واقعی باشد.

چه کشورها و شرکت‌هایی در توسعه اینترنت کوانتومی پیشگام‌اند؟

هر بار که یک فناوری نوظهور در آستانه‌ی دگرگونی جهان قرار می‌گیرد، رقابت برای پیشتازی در توسعه‌ی آن، نه‌فقط فنی بلکه ژئوپلیتیکی می‌شود. اینترنت کوانتومی، به‌عنوان ستون ارتباطی احتمالی تمدن آینده، نیز از این قاعده مستثنا نیست. از ایالات متحده و چین گرفته تا اتحادیه اروپا و استارتاپ‌های نوآور، امروز چشم‌انداز توسعه‌ی اینترنت کوانتومی صحنه‌ی رقابتی پیچیده میان کشورها و شرکت‌هایی است که در تلاش‌اند زیرساخت ارتباطی قرن بیست‌و‌یکم را تعریف کنند.

کشوری که شاید بیش از همه در زمینه‌ی اینترنت کوانتومی خبرساز شده، چین است. برنامه‌های کوانتومی این کشور سال‌ها در سکوت پیش می‌رفت، اما در سال ۲۰۱۷ با پرتاب ماهواره‌ی Micius به مدار زمین، همه‌چیز تغییر کرد. این ماهواره موفق شد نخستین ارتباط کوانتومی امن بین زمین و فضا را برقرار کند و پیام‌هایی درهم‌تنیده را میان ایستگاه‌هایی در پکن و وین تبادل نماید. این موفقیت تنها یک نمایش علمی نبود؛ بلکه نشان داد چین توانایی ساخت یک شبکه کوانتومی در مقیاس قاره‌ای را دارد. در حال حاضر، چین شبکه‌ای از فیبرهای نوری کوانتومی میان پکن و شانگهای ایجاد کرده که بیش از ۲ هزار کیلومتر را پوشش می‌دهد؛ شبکه‌ای که QKD را به‌صورت عملیاتی و نه آزمایشی اجرا می‌کند.

در سوی دیگر جهان، ایالات متحده آمریکا نیز به‌هیچ‌وجه از این رقابت عقب نمانده است. اگرچه پروژه‌های آمریکا بیشتر در چارچوب دانشگاه‌ها، کنسرسیوم‌ها و همکاری‌های بین‌دولتی پیش می‌روند، اما عمق علمی و بودجه‌های اختصاص‌یافته نشان‌دهنده‌ی تعهد جدی به این حوزه است. یکی از ابتکارات مهم ایالات متحده، پروژه Q-NEXT است که توسط وزارت انرژی آمریکا (DOE) پشتیبانی می‌شود و هدف آن ایجاد زیرساخت‌های بنیادین برای توسعه اینترنت کوانتومی در سطح ملی است. همچنین، دانشگاه‌هایی چون MIT، Caltech و Harvard نقش کلیدی در طراحی الگوریتم‌ها، ساخت گره‌های کوانتومی و توسعه پروتکل‌های امنیتی دارند.

نکته مهم دیگر، حضور شرکت‌های غول‌آساست: IBM با پروژه‌ی Quantum Network خود، در حال ایجاد یک معماری باز برای اتصال رایانه‌ها و گره‌های کوانتومی است.
Google که با Sycamore دنیا را شگفت‌زده کرد، حالا در کنار رایانش کوانتومی، مشغول طراحی زیرساخت‌های اینترنت کوانتومی نیز هست.
Amazon Web Services (AWS) هم پلتفرم Braket را توسعه داده که علاوه بر رایانش، به توسعه‌ی شبکه‌های کوانتومی نیز اختصاص دارد.

اتحادیه اروپا با برنامه‌ی بلندمدت Quantum Internet Alliance (QIA) یکی از سازمان‌یافته‌ترین تلاش‌ها را در این حوزه هدایت می‌کند. هدف QIA، ساخت شبکه‌ای کوانتومی درون‌قاره‌ای تا سال ۲۰۳۰ است. در این مسیر، کشورهایی مانند هلند (با مرکز QuTech در دانشگاه Delft)، آلمان، فرانسه و اتریش، نقش کلیدی ایفا می‌کنند. اتریش که یکی از شرکای چین در آزمایش‌های ماهواره‌ای بوده، اکنون در توسعه‌ی الگوریتم‌های رمزنگاری کوانتومی و پروتکل‌های ارتباطی پیشگام است. هلند نیز با راه‌اندازی نخستین شبکه آزمایشی اینترنت کوانتومی شهری در شهر لایدن، نمونه‌ای عملی از آنچه ممکن است در آینده ببینیم را ارائه داده است.

رقابت استارتاپی در سایه غول‌ها

در کنار این بازیگران دولتی و دانشگاهی، ده‌ها شرکت استارتاپی نیز وارد میدان شده‌اند. شرکت‌هایی مانند Aliro Quantum، QuintessenceLabs و QNu Labs در حال ساخت تجهیزات زیرساختی، نرم‌افزارهای رمزنگاری و الگوریتم‌های انتقال داده کوانتومی هستند. هرچند سرمایه این استارتاپ‌ها به‌اندازه‌ی گوگل یا IBM نیست، اما چابکی، خلاقیت و تخصص بالا آن‌ها را به بازیگرانی جدی در آینده این فناوری تبدیل کرده است. برخی از این شرکت‌ها نیز روی ابزارهای جانبی تمرکز دارند؛ مثلاً ID Quantique در سوئیس، یکی از پیشگامان تولید ژنراتورهای تصادفی کوانتومی و تجهیزات QKD است که هم‌اکنون به بانک‌ها و نهادهای امنیتی در اروپا خدمات ارائه می‌دهد.

با این رقابت چندلایه و جهانی، اینترنت کوانتومی نه‌تنها یک فناوری نوظهور، بلکه میدان قدرت‌نمایی علمی، اقتصادی و حتی سیاسی شده است. همان‌طور که بهترین مودم فیبر نوری امروز یکی از دغدغه‌های کاربران اینترنت کلاسیک است، در آینده‌ای نه‌چندان دور، دغدغه اصلی ممکن است انتخاب بین «گره کوانتومی خانگی» یا «مسیریاب درهم‌تنیده» باشد؛ مفاهیمی که اکنون خیال به‌نظر می‌رسند، اما فردا شاید به استاندارد تبدیل شوند.

مودم فیبرنوری مدل EG8145 X6

6,550,000 تومان

مشاهده و خرید

1000+ بازدید در 24 ساعت اخیر

اینترنت کوانتومی و آینده فناوری‌های دیگر

پیشرفت هیچ فناوری‌ای در خلأ رخ نمی‌دهد. همان‌طور که اینترنت کلاسیک بستری شد برای رشد تجارت الکترونیک، رسانه‌های اجتماعی و یادگیری ماشین، اینترنت کوانتومی نیز در آینده‌ی نزدیک، بستر اصلی برای تحول بسیاری از فناوری‌های نوظهور خواهد بود. این فناوری نه‌تنها خودش انقلابی‌ست، بلکه شتاب‌دهنده‌ی انقلاب‌های دیگر نیز خواهد بود. از جمله در سه حوزه‌ی کلیدی: هوش مصنوعی، رایانش کوانتومی و شبکه‌های ارتباطی نسل بعد (۶G).

هوش مصنوعی و تغذیه با داده‌های کوانتومی

در عصر داده‌محور، کیفیت و سرعت دسترسی به داده برای هوش مصنوعی حیاتی است. مدل‌هایی مانند GPT، سیستم‌های بینایی ماشین یا الگوریتم‌های تصمیم‌گیری لحظه‌ای، نیازمند حجم عظیمی از داده هستند که باید به‌صورت پیوسته، امن و در مقیاس جهانی منتقل شوند. اینترنت کوانتومی با ایجاد کانال‌های فوق‌سریع و ذاتاً امن، می‌تواند لایه‌ای جدید از اتصال جهانی را برای این مدل‌ها فراهم کند.

از طرفی، خود شبکه‌های هوش مصنوعی نیز ممکن است در آینده به شکل کوانتومی بازآفرینی شوند؛ چیزی که در محافل دانشگاهی به نام Quantum Machine Learning (QML) شناخته می‌شود. در چنین حالتی، تعامل میان هوش مصنوعی و اینترنت کوانتومی نه‌فقط در سطح تبادل داده، بلکه در سطح ساختار و منطق الگوریتمی شکل خواهد گرفت. آینده‌ای را تصور کنید که در آن، سامانه‌ای مانند چت جی‌پی‌تی نه از طریق کابل اترنت، بلکه از طریق اتصال مستقیم به یک شبکه کوانتومی جهانی تغذیه می‌شود.

رایانش کوانتومی و خواهرخواندگی ذاتی با اینترنت کوانتومی

اگر بخواهیم تشبیه کنیم، رایانش کوانتومی مانند مغز این منظومه است و اینترنت کوانتومی، مانند رگ‌هایی که داده‌ها را به آن مغز منتقل می‌کنند. این دو فناوری به‌قدری به‌هم وابسته‌اند که بسیاری از پیش‌ران‌های اینترنت کوانتومی در واقع همان شرکت‌هایی هستند که رایانه‌های کوانتومی می‌سازند: Google، IBM، Honeywell، و حتی دانشگاه‌های پیشرو.

چالش اصلی رایانش کوانتومی، تاکنون همیشه در انتقال ایمن و پایدار داده‌های کوانتومی بوده است. اینجاست که اینترنت کوانتومی به‌عنوان «مسیر داده» برای پردازش‌های کوانتومی عمل می‌کند؛ به‌طوری‌که داده‌ها میان چند پردازنده کوانتومی توزیع‌شده، بدون فروپاشی حالت کوانتومی، جابه‌جا شوند. این ویژگی، در آینده می‌تواند به ظهور «ابررایانه‌های کوانتومی توزیع‌شده» منجر شود؛ سامانه‌هایی که از دل شبکه‌ای کوانتومی به‌هم متصل‌اند و قدرت پردازششان با هیچ سیستم کلاسیکی قابل مقایسه نیست.

اینترنت کوانتومی؛ شالوده‌ی نسل بعدی ارتباطات (۶G)

در دنیای فناوری، وقتی هنوز نسل پنجم (۵G) در بسیاری از کشورها به بلوغ نرسیده، صحبت از نسل ششم (۶G) ممکن است عجیب به‌نظر برسد. اما پژوهشگران، شرکت‌ها و دولت‌ها همین حالا در حال تعریف زیرساخت‌ها و نیازهای بالقوه‌ی این نسل‌اند. یکی از ستون‌های بالقوه‌ی شبکه‌های ۶G، اینترنت کوانتومی است.

در سناریویی که داده‌ها، دستگاه‌ها و حتی ذهن‌ها (از طریق رابط مغز و کامپیوتر) در اتصال بی‌وقفه و فراگیرند، به زیرساختی نیاز است که نه‌فقط سریع، بلکه کاملاً امن، پایدار و جهانی باشد. اینترنت کوانتومی، با قابلیت‌هایی مانند توزیع آنی کلیدهای رمزنگاری، تاخیر نزدیک به صفر و تله‌پورتاسیون اطلاعاتی، می‌تواند ستون فقرات این نسل از ارتباطات باشد. در واقع، بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند که بدون توسعه اینترنت کوانتومی، ایده‌های بلندپروازانه‌ی نسل ۶، مانند اینترنت لمسی، متاورس زنده یا شبکه‌های عصبی جهانی، قابل تحقق نخواهند بود.

مودم روتر +ADSL2 تی پی-لینک مدل TD-W8151N

2,000,000 تومان

مشاهده و خرید

100+ بازدید در 24 ساعت اخیر

چالش‌های پیش‌روی اینترنت کوانتومی

اگرچه اینترنت کوانتومی نویدبخش آینده‌ای روشن است، اما راه رسیدن به آن ساده، کوتاه یا بی‌خطر نیست. برخلاف اینترنت کلاسیک که در دهه‌های پایانی قرن بیستم بر پایه‌ی زیرساخت‌های موجود گسترش یافت، اینترنت کوانتومی نیازمند بازسازی بنیادین زیرساخت‌ها، طراحی پروتکل‌های نو و ساخت تجهیزات کاملاً جدید است.

یکی از بزرگ‌ترین موانع، پایداری کیوبیت‌ها در محیط واقعی است. کیوبیت‌ها ساختارهایی فوق‌العاده حساس‌اند که به کوچک‌ترین لرزش، نویز الکترومغناطیسی، دمای محیط یا حتی حرکت مولکولی واکنش نشان می‌دهند. حفظ حالت کوانتومی آن‌ها (که به آن coherence گفته می‌شود)، حتی در آزمایشگاه‌های بسیار کنترل‌شده نیز یک چالش جدی‌ست. حال تصور کنید قرار است این ذرات را در شبکه‌ای جهانی و ناپایدار جابه‌جا کنیم.

چالش دیگر، محدودیت در فاصله انتقال سیگنال‌های کوانتومی است. برخلاف سیگنال‌های کلاسیک، فوتون‌های درهم‌تنیده را نمی‌توان بدون از دست دادن اطلاعات، به‌صورت مستقیم در فواصل بالا منتقل کرد. راه‌حل‌هایی مانند گره‌های کوانتومی و تقویت‌کننده‌های نوری هنوز در مراحل اولیه توسعه قرار دارند و پیاده‌سازی آن‌ها در مقیاس بزرگ، هم از لحاظ فنی و هم اقتصادی، بسیار دشوار است.

افزون بر مسائل فنی، چالش‌های حقوقی، اخلاقی و راهبردی نیز وجود دارند. برای نمونه، آیا کشوری که کنترل گره‌های مرکزی اینترنت کوانتومی را در اختیار دارد، به‌نوعی می‌تواند در جریان کلیدهای رمزنگاری جهانی قرار گیرد؟ آیا قوانین امروز درباره مالکیت داده، در دنیای کوانتومی هم قابل اجرا خواهند بود؟ این سوال‌ها هنوز بی‌پاسخ‌اند.

با وجود تمام این موانع، شتاب سرمایه‌گذاری‌ها، تلاش دولت‌ها و جهش فناوری در یک دهه اخیر نشان می‌دهد که بشر عزم خود را برای ساختن این اینترنت جدید جزم کرده است. اما مسیری که پیش رو داریم، بیش از آن‌که صرفاً فناورانه باشد، آزمونی است برای توانایی ما در هماهنگ‌کردن علم، اخلاق و سیاست.

سخن آخر

اینترنت کوانتومی صرفاً نسخه‌ی سریع‌تری از اینترنت نیست؛ بلکه تلاشی‌ست برای بازنویسی شیوه‌ی ارتباط، امنیت و اعتماد در دنیای دیجیتال. مسیری پیچیده، گران، و پر از ابهام پیش رو داریم، اما شاید در دل همین ابهام، انقلابی‌ترین شکل ارتباط انسانی در قرن جدید نهفته باشد. در آینده‌ای که مرز میان انسان، ماشین و داده روز‌به‌روز مبهم‌تر می‌شود، اینترنت کوانتومی می‌تواند نقش همان رشته‌ی ناپیدایی را ایفا کند که این همه را به هم متصل می‌کند؛ رشته‌ای ظریف‌تر از نور، اما قدرتمندتر از هر اتصال کلاسیک.

مودم روتر VDSL/ADSL تی پی-لینک مدل TD-W9960-v1.20

2,338,000

تومان

مودم روتر بی سیم ADSL2 Plus و VDSL2 دی لینک مدل DSL-224 NEW

2,433,300

تومان

خرید مودم از دیجی‌کالا

مشاهده همه

منبع: دیجی‌کالا مگ