نقد فیلم «اسپاینال تپ ۲»؛ خداحافظی تلخ و شیرین
هرسال که عمرمان میگذرد، شاهد رفتن هنرمندان و قهرمانانی هستیم که خاطرههایمان و نوستالژیهایمان را ساختهاند. امسال هم چرخ فلک آدمهای زیادی را از ما گرفت؛ از رابرت ردفورد گرفته، تا دیوید لینچ و تاتسویا ناکادای. اما پذیرش رفتن راب راینر از همه سختتر است؛ کارگردانی که برخی از شادترین لحظهها و تجربههای سینماییامان با فیلمهایش گره خورده، اما مرگ هولناک او بر همهچیز سایه میاندازد. مرگ راینر زمانی دردناکتر میشود که میبینید امسال او با بازگشت به اولین روزهای کارگردانیاش، دنبالهی «اسپاینال تپ» (This Is Spinal Tap)، شاهکار کمدی خود را به سینماها آورد که با اینکه چهل سال از اکرانش میگذرد، همچنان در خاطرهی جمعیامان زنده است. در نقد فیلم «اسپاینال تپ ۲: پایان ادامه دارد» (Spinal Tap II: The End Continues) به ماجراهای آخرین کنسرت پرسروصداترین گروه هِوی متال بریتانیا اشاره میکنم که حتی اگر اعضایش مو سفید کردهاند و راب راینر از میان ما رفته است، اما میراث آنها در نسلی تازهای به بقای خود ادامه خواهد داد.
هشدار! در نقد فیلم «اسپاینال تپ ۲» خطر لو رفتن داستان وجود دارد
نقد فیلم «اسپاینال تپ ۲»؛ یک کنسرت آخر
هیچوقت تجربهی دیدن «اسپاینال تپ» را فراموش نمیکنم؛ مستندنمایی دربارهی گروهی خیالی، پرسروصداترین گروه هِوی متال بریتانیا، که راب راینر در اولین کارگردانی عمر خود، اوقات خوش و خرابکاریهای تور بزرگشان در ایالات متحده را ثبت و ضبط میکند. با شنیدن خبر ساخت دنبالهی «اسپاینال تپ» با دیدن دوبارهی فیلم (برای باری که تعدادش دیگر از دستم در رفته است) شنیدن دوبارهی کل دیسکوگرافی و تماشای اجراهای پراکندهاشان از ۱۹۸۴ تاکنون روزها را گذراندم و تا انتشار «اسپاینال تپ ۲: پایان ادامه دارد» لحظهشماری کردم؛ با اینکه ته ذهنم میدانستم حتی خود راب راینر و رفقا هم نمیتوانند روی دست خودشان بیایند. میتوانید تصور کنید که خبر مرگ راب راینر چه شوک بزرگی برایم بود.
حالا نمیتوانم بدون آنکه اشک در چشمانم حلقه بزند «اسپاینال تپ ۲» را ببینیم. فیلمی که نه فقط سه ستارهی کمدی داستان، کریستوفر گست، مایکل مککین و هری شیرر، که همهی بروبچهها را از فیلم اول جمع کرده است. از دوستدختر کنترلگر دیوید، جِنین (جون چدویک)، تا بابی فلکمن (فرن درشر)، آرتی فافکین (پاول شیفر) و حتی طرفدار بلوند بهتزدهی آغاز فیلم اول (جین کرومی که بعدا همسر بیسیست گروه ایگلز میشود)، راینر همه را به «اسپاینال تپ ۲» بازگردانده است؛ کسانی که نایجل تافنل، دیوید سنت هابینز و درک اسمالز بدون آنها اسپاینال تپ نمیشدند.
مشخصا «اسپاینال تپ» بدون مارتی دبیرگی هم نمیشود. او، که به سبک و سیاق سابق یک ویوفایندر بیخاصیت به گردن و کلاه بیسبال ارتشی (USS OORAL SEA) بر سر دارد، «اسپاینال تپ ۲» را شبیه فیلم اول با مونولوگی آغاز میکند. دبیرگی برای ثبت یک کنسرت آخر از اسپاینال تپ بازگشته که اعضای آن پانزدهسالی است از هم بیخبر بودهاند.
در این مدت سه عضو گروه به راههای متفاوتی برای امرار معاش روی آوردهاند؛ نایجل در کنار همسر دلسوزش یک مغازهی پنیرفروشی دارد که مشتریها میتوانند در آن گیتار را با پنیر مبادله کنند یا برعکس! دِرِک، که همیشه نقش خود را در گروه به آب ولرم یا چسب توصیف میکرد، حالا موزهی چسب خودش را ساخته است. دیوید با یک گروه ماریاچی همنوازی میکند و برای پادکستهای جنایی یا صف انتظار خطوط تلفنی موسیقی میسازد.
هوپ فیث، دختر ایان فیثِ فقید که در فیلم ۱۹۸۴ مدیر برنامههای گروه اسپاینال بود، حالا قرارداد پدرش با گروه را به ارث برده است که در آن اعضا را ملزوم میکند برای یک کنسرت آخر دور هم جمع شوند. با اینکه چهلسال بیشتر از تورِ تپ در ایالات متحده میگذرد و اعضا دیگر مویی سفید کردهاند، اما موسیقی در خونشان است و این خبر نایجل، دیوید و هری را دوباره پیش هم میکشاند؛ هرچند بهخاطر کدورتهایی قدیمی رابطهی نایجل و دیوید شکرآب است، اما دو گیتاریست، با تکیه بر بیسِ درک، دوباره در ریتم میافتند.
تپ از کوئستلاوِ گروه روتس و لارسِ متالیکا برای درامزدن در اسپاینال تپ دعوت میکنند. اما سابقهی سیاهشان در مرگهای غیرمترقبهی درامرها، همه به جز یکی را از حضور پشت کیتِ درامز اسپاینال تپ بازمیدارد: دخترکی به نام دیدی کراکت (ولری فرانکو). بالاخره با حل قضیهی درامر، اسپاینال تپ با کمک کسانی چون پاول مککارتنی و التون جان، خودشان را برای کنسرت پایانی آماده میکنند.
فیلمی برای طرفداران
«اسپاینال تپ ۲» تماماً برای طرفداران ساخته شده است. اگر فیلم اول را ندیدهاید و داستان «این تا یازده میرود» و «استونهنج» را نمیدانید، به خودتان زحمت دیدن فیلم را ندهید. راب راینر و رفقا با تکیه بر بیتهای داستانی و شوخیهای فیلم اول، فیلم دوم را از ارجاعات ریز و درشت پر کردهاند. البته چون ماهیت «اسپاینال تپ» و گروه کمدینهایی که آن را ساختهاند، از اساس بر بداههپردازی بنا شده است، حتی خود اسپاینال تپ هم نمیتوانند خودشان را تکرار کنند؛ پس نگران تکراری بودن شوخیها نباشید.
تپ، که سنی از آنها میگذرد و بزرگترینشان، یعنی هری شیرر ۸۲ساله است، مشخصا نمیتوانند کمدی فیزیکی سابق را تداعی کنند، اما همچنان زبانی تندوتیز دارند و حماقتها و مسخرهبازیهایشان در نقش راکاستارهای کهنهکار شگفتانگیز است. با اینکه بیش از ۵۰سال از عمر حرفهای گست، مککین و شیرر میگذرد، تعهد آنها به خنداندن مردم جای تحسین و تقدیر فراوان دارد. راب راینر هم پابهپای این سه میآید و باری دیگر جایگاه خودش را بهعنوان عضو چهارم این گروه کمدی تثبیت میکند.
فیلم ۱۹۸۴ «اسپاینال تپ» در زمان خود موفقیت زیادی در گیشه کسب نکرد. اما در طول زمان از فیلمی محجور در سینمای کالت، به فرهنگ عامهی امریکا پا گذاشته و مثل بسیاری از فیلمهای راب راینر، چون «وقتی هری سالی را دید…» (When Harry Met Sally) و «عروس شاهزاده» (The Princess Bride)، ردپای آن حتی بین اصطلاحات مردم پیدا میشود. پس عجیب نیست که کسانی چون پاول مککارتنی و التون جان هم از طرفداران اسپاینال تپ از آب دربیایند. راب راینر، که در ۱۹۸۲ دربهدر دنبال استودیویی بود تا بودجهی محقر فیلم کوچکش، «اسپاینال تپ» را تأمین کند، یا مایکل مککین که آماده بود با شکست مسیر حرفهایاش بهعنوان بازیگر به امرار معاش با گیتارش روی آورد، هرگز تصور نمیکردند روزی با یکی از بیتلز و التون جان همبازی شوند. این دو راکاستار علاوه بر نقشی که در جریان داستان «اسپاینال تپ ۲» ایفا میکنند، در چند قطعه از موسیقی فیلم هم حضور دارند. به ویژه همخوانی التون جان روی صحنه در قطعهی «استونهنج» صحنهای رویایی رقم زده که البته به سبک اسپاینال تپ، دوام چندانی ندارد و با فاجعه به پایان میرسد.
با اینکه کمدی «اسپاینال تپ ۲» به اندازهی فیلم اول درخشان نیست و داستان تازگی گذشته را ندارد، اما در روزهایی که بیش از هرچیز به خنده نیاز داریم، «اسپاینال تپ ۲» میتواند خندههای از ته دل از شما بیرون بکشد. موسیقی فیلم هم جای خود دارد که گست، مککین و شیرر با قطعههایی قدیمی و تازه، دوباره قدرت آهنگسازی خود را به رخ میکشند.
مثل یک دوست قدیمی
دیدن «اسپاینال تپ ۲» مثل دیدن ویاچاسهای قدیمی خانوادگی است؛ مثل دیدن دوستان و آشنایان قدیمی که بعضیهایشان را سالهاست ندیدهاید، بعضیهایشان دیگر در کنارمان نیستند و هرکسی هم که مانده حالا پیر و فرتوت شده؛ مایکل مککین دیگر نمیتواند مثل سابق بخواند، انگشتان هری شیرر چابکی گذشته را ندارد و کریستوفر گست از همیشه بیحوصلهتر است؛ اما ما هم همینطوریم. برخیهایمان مو سفید کردهایم، برخی چندین ازدواج و طلاق را از سر گذراندهایم. اما همهامان هنوز برای یک آغوش گرم به یک فیلم راب راینر، به اسپاینال تپ پناه میبریم.
راب راینر (هربار که اسمش را میآورم داغش تازه میشود) یک ماه دیگر قرار بود فیلم کنسرت نهایی اسپاینال تپ در کنار استونهنج واقعی را، با اجراهای کامل قطعهها، به سینماها بیاورد. انتشار این فیلم حالا تا زمانی نامعلوم تأخیر خورده است؛ اما همانطور که عنوان فیلم میگوید، پایان ادامه دارد و میراث این کارگردان فقید که همیشه حضورش مایهی مسرت بوده و هست، در یاد و خاطر همهامان زنده خواهد ماند. مایکل مککین باری گفت جالبترین نکتهی دربارهی اسپاینال تپ این است که آنها یک گروه راک خیالیاند که روی صحنه برای افرادی که وانمود میکنند طرفدارانشان هستند، میزنند و میخوانند؛ یک شوخی بزرگ که از سازندگان و مخاطبان، همه در آن شریکند. این قدرت ماندگاری «اسپاینال تپ» است. اینکه همهی ما خود را عضوی از خانوادهی بزرگ گروهی میدانیم که در تاریخچهاش شریکیم و میتوانیم بگوییم وقتی هنوز کسی نشده بودند، آنها را میشناختیم. با «اسپاینال تپ ۲» هم دوباره تیشرتها و پوسترهای قدیمی را بیرون میکشیم، چون هیچوقت برای راکاندرول دیر نیست.
شناسنامه فیلم «اسپاینال تپ ۲: پایان ادامه دارد» (Spinal Tap II: The End Continues)
کارگردان: راب راینر
نویسنده: کریستوفر گست، مایکل مککین، هری شیرر، راب راینر
بازیگران: کریستوفر گست، مایکل مککین، هری شیرر، راب راینر
محصول: ۲۰۲۵، ایالات متحده
امتیاز سایت IMDb به فیلم: ۶.۵ از ۱۰
امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: ۶۶٪
خلاصه داستان: مارتی دبیرگی، مستندسازی که چهل سال پیش پرسروصداترین گروه هوی متال انگلیسی، اسپاینال تپ، را در طول تور آنها در ایالات متحده همراهی و فراز و نشیبهایشان را مستند کرد، دوباره بازگشته است تا سری به بچههای اسپاینال تپ بزند. گروه پانزدهسالی است که هیچ خبری از یکدیگر ندارند، اما قرارداد مدیربرنامههای آنها، ایان فیث فقید، قید کرده که گروه باید برای یک کنسرت آخر کنار هم جمع شوند. آیا نایجل، دیوید و درک میتوانند کدورتهای گذشته را کنار گذاشته و دوباره بهعنوان اسپاینال تپ روی صحنه بروند؟
نقد فیلم «اسپاینال تپ ۲» دیدگاه شخصی نویسنده است و لزوما موضع دیجیکالا مگ نیست.
منبع: دیجیکالا مگ
