علت تقه زدن گیربکس در شروع حرکت؛ دلایل، نشانه‌ها و راهکارهای تخصصی

پشت چراغ قرمز ایستاده‌اید. چراغ سبز می‌شود، پایتان را از روی ترمز برمی‌دارید و پدال گاز را فشار می‌دهید. خودرو ناگهان با صدای «تق» بلند و تکان شدید که بیشتر به لگد زدن شباهت دارد، راه می‌افتد. این تجربه قطعا ناخوشایند است و در مورد سلامت سیستم انتقال قدرت خودرو شما هشدار می‌دهد. مشکل تقه زدن گیربکس یکی از رایج‌ترین شکایات رانندگان است که اگر آن را نادیده بگیرید، می‌تواند هزینه‌های سنگینی روی دست شما بگذارد. در این مقاله به بررسی دقیق علت تقه زدن گیربکس در شروع حرکت می‌پردازیم و راهکارهای عملی برای رفع آن را مرور می‌کنیم.

‌ برای دیدن خلاصه این مقاله با هوش مصنوعی کلیک کنید!

خواندنی‌ها

راهنمای خرید خودرو کارکرده؛ روش‌ کارشناسی ماشین دست‌دوم برای آماتورها

علت‌های اصلی تقه زدن گیربکس در شروع حرکت

گیربکس ماشین چه دستی باشد و چه اتوماتیک، مجموعه‌ای پیچیده از چرخ‌دنده‌ها، روغن و قطعات مکانیکی است. وقتی هماهنگی این اجزا به هم می‌خورد، در مرحله اول علائمی مثل ضربه یا تقه مشاهده می‌شود. بیایید دلایل فنی این مشکل را بررسی کنیم.

نقص در سیستم هیدرولیک گیربکس اتوماتیک

در گیربکس‌های اتوماتیک همه چیز به فشار سیال (روغن) وابسته است. اگر این فشار تنظیم نباشد، درگیر شدن کلاچ‌ها با تأخیر یا شدت انجام می‌شود.

• فشار روغن ناکافی یا نوسانی: اگر پمپ روغن گیربکس ضعیف شده باشد یا مسیرهای روغن دچار گرفتگی شود، سیستم قادر نیست فشار لازم برای تعویض دنده یا شروع حرکت را تامین کند. همین افت فشار باعث می‌شود دنده با تاخیر و سپس با ضربه‌ای ناگهانی درگیر شود.
• شیرهای برقی عملکرد نادرست دارند: شیرهای برقی (سلونوئیدها) وظیفه هدایت روغن به بخش‌های مختلف را دارند. خرابی یا کثیفی آنها باعث اختلال در جریان روغن خواهد شد. این یکی را می‌توان دومین علت تقه زدن گیربکس اتومات در شروع حرکت دانست.
• وجود هوا در روغن گیربکس: نفوذ هوا به داخل سیستم هیدرولیک باعث می‌شود روغن خاصیت  خود را از دست بدهد و انتقال نیرو با اختلال و ضربه همراه شود.

مشکلات در تعویض دنده یا عملکرد داخلی

گاهی مشکل از روغن نیست، بلکه قطعات مکانیکی یا الکترونیکی دچار فرسودگی شده‌اند. بیایید یک بار دلایل این اتفاق ناگوار را مرور کنیم.

• تنظیم نبودن زمان‌بندی تعویض دنده: در خودروهای مدرن، کامپیوتر گیربکس (TCU) زمان تعویض دنده را کنترل می‌کند. اگر سنسورها اطلاعات غلط بفرستند یا نرم‌افزار دچار مشکل شده باشد، دنده در زمان نامناسب درگیر می‌شود و ماشین لگد می‌زند.
• خرابی تورک کانورتر (مبدل گشتاور): تورک کانورتر در گیربکس اتوماتیک جایگزین کلاچ است. خرابی استاتور یا توربین داخل آن می‌تواند باعث لرزش و تقه زدن شدید در لحظه شروع حرکت شود.
• فرسودگی دنده‌ها یا بوش‌های داخلی: ساییدگی باندها و کلاچ‌های داخلی باعث می‌شود گیربکس نتواند شفت خروجی را به نرمی درگیر کند.

کیفیت یا سطح نامناسب روغن گیربکس

شاید باورتان نشود اما بسیاری از مشکلات تنها با چک کردن روغن گیربکس حل می‌شوند. روغن گیربکس مثل خون موجود در رگ‌های آدمیزاد اهمیت دارد.

• کثیف بودن یا سوختگی روغن: اگر روغن سیاه شده و بوی سوختگی می‌دهد، به احتمال زیاد خاصیت روانکاری خود را از دست داده است. پس آن را به‌عنوان عامل احتمالی افزایش اصطکاک و ضربه زدن هنگام درگیری دنده‌ها در نظر بگیرید.
• استفاده از روغن غیراستاندارد: هر نوع گیربکسی (CVT، AL4، دوکلاچه و…) روغن مخصوص خود را لازم دارد. روغن اشتباه، ویسکوزیته لازم را ندارد و باعث تقه زدن گیربکس اتوماتیک هنگام سرد بودن یا گرم بودن می‌شود.
• کاهش سطح روغن: کمبود روغن یعنی کمبود فشار. در چنین شرایطی طبیعی است که کمبود فشار باعث تقه زدن ‌شود.
  

  روغن گیربکس خودرو تویوتا جنیون پارتس مدل WS حجم 1000 میلی لیتر

  650,000

  تومان

  

  روغن گیربکس خودرو بوش مدل 75W80 GL-5 حجم ۱ لیتر

  370,000

  358,900

  تومان

  خرید روغن گیربکس خودرو

  مشاهده همه

نشانه‌های خرابی گیربکس هنگام شروع حرکت

آیا هر صدایی که از گیربکس خارج می‌شود نشانه خرابی است؟ تقه زدن گیربکس یعنی چه و چه تفاوتی با صداهای عادی دارد؟ با شناخت نشانه‌ها می‌توانید قبل از وقوع فاجعه، خودرو را نجات دهید.

صدا دادن گیربکس هنگام دنده عوض‌ کردن

• صداهای تقه یا کشیده شدن: اگر وقتی دنده را از P به D یا R تغییر می‌دهید صدای «قُرت» یا ضربه فلزی می‌شنوید، گیربکس شما مشکل دارد.
• تأخیر در پاسخ‌دهی به تعویض دنده: وقتی گاز می‌دهید، دور موتور بالا می‌رود اما ماشین با چند ثانیه تاخیر و سپس با یک ضربه حرکت می‌کند. این حالت به «اسلیپ» یا لیز خوردن گیربکس معروف است.
• صدای تقه همیشه از گیربکس نیست: گاهی اوقات رانندگان صدای «تق» خشک در لحظه شروع حرکت را با خرابی گیربکس اشتباه می‌گیرند در حالی که مشکل از «مشعلی پلوس» است. اگر لقی بیش از حد در مشعلی پلوس یا خرابی در سرپلوس وجود داشته باشد، دقیقاً در لحظه گاز دادن صدای ضربه می‌شنوید. در صورتی که صدا را به جای زیر کنسول، از سمت چرخ‌ها می‌شنوید حتماً پیش از باز کردن گیربکس سلامت پلوس‌ها را بررسی کنید.

لرزش خودرو هنگام شروع حرکت

• لرزش شدید در شروع حرکت در حالت DRIVE: گاهی تقه زدن با لرزش اتاق همراه است. این موضوع شاید به خرابی تورک کانورتر یا دسته موتورها مربوط شود. پارگی دسته موتور/گیربکس نیز می‌تواند یکی از دلایل «تقه زدن» (صدای تق و پرش) در لحظه شروع حرکت باشد.
• پرش ناگهانی خودرو هنگام برداشتن پا از ترمز: این حالت در ترافیک‌ سنگین راننده را در موقعیتی کلافه‌کننده قرار می‌دهد و تنظیم نبودن فشار روغن در دنده یک را نشان می‌دهد.

مقایسه علائم در گیربکس اتوماتیک و دستی

علت تقه زدن گیربکس در شروع حرکت هر چه باشد، در صورت بی‌توجهی به مشکل بزرگی تبدیل خواهد شد. اگر می‌خواهید به چنین سرنوشتی دچار نشوید، بهتر از تفاوت بین تقه‌زدن گیربکس دستی با اتوماتیک تفاوت‌های را یاد بگیرید.

تقه‌زدن در گیربکس دستی

در خودروهای دنده‌ای، مشکل معمولاً مکانیکی و مربوط به مجموعه کلاچ است:

• تاب داشتن دیسک و صفحه یا خرابی فنرها: برخلاف تصور رایج مشکل همیشه از تمام شدن لنت صفحه کلاچ نیست. اگر دیسک یا فلایویل تاب داشته باشند یا فنرهای مارپیچ روی صفحه کلاچ (که وظیفه دفع ضربه را برعهده دارند) شکسته یا ضعیف شده باشند، انتقال نیرو یکنواخت نخواهد بود. این مسئله باعث می‌شود هنگام نیم‌کلاچ کردن، ماشین بلرزد یا اصطلاحاً «پله‌ای» و با تقه راه بیفتد.
• فرسودگی دنده یا بوش دنده: لقی بیش از حد در شفت‌ها یا خرابی کشویی دنده یک، باعث می‌شود باعث می‌شود گیربکس دنده را با ضربه درگیر کند.

تقه‌زدن در گیربکس اتوماتیک

• تأخیر تعویض دنده در دنده یک یا دو: بیشترین تقه‌ها در دنده‌های سنگین (شروع حرکت) حس می‌شوند.
• مکث کوتاه قبل از حرکت همراه صدای تقه: این نشانه کلاسیک افت فشار هیدرولیک است.

جدول مقایسه سریع

راهکارهای پیشگیری و عیب‌یابی تقه گیربکس

حالا که با دلایل این اتفاق اعصاب‌خرد‌کن آشنا شدیم، وقتش رسیده که بفهمیم چطور می‌توان مشکل را حل کرد یا حداقل جلوی آن را گرفت.

بررسی و تعویض روغن گیربکس

مطمئن باشید اولین و کم‌هزینه‌ترین قدم پیشگیری است چون هزینه‌های تعمیرات و مخارج قطعه جدید واقعا وضعیت کمرشکنی دارد.

• چک کردن سطح روغن و تعویض در بازه‌های توصیه‌شده: گیج روغن گیربکس را چک کنید (در حالت موتور روشن و گرم). اگر رنگ آن تیره است یا بوی بدی می‌دهد، بلافاصله آن را تعویض کنید.
• استفاده از روغن مناسب و استاندارد هر خودرو: هرگز به پیشنهاد تعویض‌روغنی‌ها برای استفاده از مکمل‌های ناشناخته اعتماد نکنید و فقط از روغن پیشنهادی دفترچه راهنما استفاده کنید.

مراجعه به مکانیک متخصص گیربکس

اگر تعویض روغن مشکل را حل نکرد قبل از پرداخت هزینه‌های بالایی که مکانیک‌های غریبه مطرح می‌کنند، از یک آدم منصف کمک بگیرید و از او بخواهید مراحل زیر را انجام دهد.

• دستگاه دیاگ برای شناسایی ایراد دقیق: دستگاه دیاگ می‌تواند کدهای خطای مربوط به سنسور فشار، دمای روغن یا شیرهای برقی را بخواند.
• بررسی عملکرد شیرهای برقی و مبدل گشتاور: متخصص تست استال (Stall Test) را انجام می‌دهد و فشار روغن را بررسی می‌کند تا سلامت قطعات داخلی را تایید کند.

سرویس دوره‌ای گیربکس

• تنظیم نرم‌افزار گیربکس‌های هوشمند: گاهی گیربکس سالم است اما کامپیوتر ماشین نیاز به آپدیت یا ریست شدن دارد تا با عادات رانندگی شما هماهنگ شود.
• بررسی سلامت قطعات فرسوده: تعویض فیلتر گیربکس (صافی) که اغلب نادیده گرفته می‌شود، می‌تواند جریان روغن را بهبود بخشیده و تقه را حذف کند.

جمع‌بندی

<p>علت تقه زدن گیربکس در شروع حرکت می‌تواند کمبود روغن باشد. در این صورت واقعا خوش‌شانس هستید اما چون خرابی‌های پیچیده در ساعت گیربکس یا توربین هم محتمل به نظر می‌رسند توصیه می‌کنم هرگز نسبت به تغییر رفتار گیربکس بی‌تفاوت نباشید. لرزش‌های کوچک امروز، ممکن است در اثر بی‌توجهی به خسارت‌های جدی تبدیل شود و کلی خرج روی دستتان بگذارند. برای شروع شکسته‌نفسی را کنار بگذارید، از ماشین پیاده شوید، کاپوت را بالا بزنید و سطح و کیفیت روغن را بررسی کنید. شرط می‌بندم در آخر باز هم باید از یک متخصص کمک بگیرید!

منبع: دیجی‌کالا مگ