برنامه‌های بعدی تلسکوپ افق رویداد برای تصویربرداری از سیاهچاله‌ها
خبر شگفت‌انگیز ثبت اولین تصویر از یک سیاهچاله بازتاب بسیار گسترده‌ای در دنیا داشت. تصویر تلسکوپ افق رویداد (EHT) از ابرسیاهچاله‌ی کهکشان M87 در صفحه‌ی اول بسیاری از روزنامه‌های معتبر دنیا منتشر شد و توجه بسیاری از مردم ناآشنا با نجوم را نیز به خود جلب کرد. اما این عکس تنها آغاز راه است.
ثبت این عکس به معنای پایان پروژه‌ی تلسکوپ افق رویداد نیست. محققان این پروژه پس از موفقیت بزرگ‌شان در تلاش‌اند تا کیفیت تصویر را افزایش دهند و همچنین قصد دارند از سیاهچاله‌ای دیگر نیز تصویربرداری کنند.
برنامه‌های تلسکوپ افق رویداد در سال‌های پیش رو
تصویر منتشرشده در کنفرانس‌های خبری روز چهارشنبه حاصل رصدهای آرایه‌ای از تلسکوپ‌های رادیویی مختلف بود که در سال ۲۰۱۷ دو سیاهچاله را زیر نظر گرفتند. یکی از سوژه‌ها ابرسیاهچاله‌ی مرکزی کهکشان M87 بود که تلاش برای تصویربرداری از آن با موفقیت همراه بود. سوژه‌ی دیگر اما ابرسیاهچاله‌ی مرکزی کهکشان راه شیری یا *Sagittarius A بود که تصویری از آن منتشر نشد. ابرسیاهچاله‌ای با جرم ۴/۳ میلیون برابر جرم خورشید که در فاصله‌ی ۲۶ هزار سال نوری از زمین و در دل کهکشان خودمان جای دارد.
تغییرات *Sagittarius A در بازه‌ی زمانی کوتاه نسبت به سیاهچاله‌ی M87 بیشتر است. بنابراین تصویربرداری از آن نیز کار مشکل‌تری است. با این وجود تیم تلسکوپ افق رویداد امیدوار است تا بتواند تصویری از ابرسیاهچاله‌ی مرکزی راه شیری نیز تهیه کند.
شپرد دوئلمن (Sheperd Doeleman)، مدیر پروژه‌ی تلسکوپ افق رویداد، در این باره گفته است: «ما هیچ قولی نمی‌دهیم، اما امیدواریم تا این تصویر را به زودی تهیه کنیم».
تلسکوپ افق رویداد سال گذشته نیز به مدت یک هفته فعال شد و داده‌های جدیدی گردآوری کرد. داده‌هایی که رزولوشن بیشتری هم دارند.
در رصدهای سال ۲۰۱۷ تلسکوپ افق رویداد از هشت رصدخانه‌ی رادیویی مختلف در نقاط مختلف دنیا تشکیل شده بود. آرایه‌ای که همچون تلسکوپی به اندازه‌ی سیاره‌ی زمین بود. در سال ۲۰۱۸ تلسکوپ رادیویی گرینلند نیز به پروژه اضافه شد. به زودی تعداد رصدخانه‌های همکار این پروژه به ده خواهد رسید و تلسکوپ دیگری در آمریکا هم به پروژه ملحق خواهد شد.
رصدخانه‌های همکار تلسکوپ افق رویداد.
علاوه بر افزایش تعداد رصدخانه‌های همکار تغییر دیگری نیز در تلسکوپ افق رویداد انجام خواهد شد که کیفیت داده‌ها را بهتر خواهد کرد. تا کنون EHT تنها رصدهای خود را در طول موج ۱/۳ میلی‌متری انجام می‌داد. اما به زودی رصدهایی در طول موج ۰/۸۷ میلی‌متری انجام خواهد شد.
با کاهش طول موج (یا به عبارت دیگر افزایش فرکانس) توان تفکیک نهایی افزایش خواهد یافت و به این ترتیب وضوح تصویر نهایی بیشتر خواهد شد.
ایده‌های بلندپروازانه
پژوهشگران پروژه‌ی تلسکوپ افق رویداد برنامه‌های بلندپروازانه‌ای نیز برای سال‌های دورتر در ذهن دارند. یکی از مهم‌ترین طرح‌ها گسترش آرایه و ارسال تلسکوپ رادیویی به فضا است.
دوئلمن درباره‌ی ایده‌های جذاب پژوهشگران تلسکوپ افق رویداد گفت: «ما می‌خواهیم از حرکت اجرام به دور سیاهچاله فیلمبرداری کنیم. این کاری است که می‌خواهیم در دهه‌ی آینده آن را به انجام برسانیم».
شاید چالش اصلی برای تحقق ایده‌ی گسترش آرایه و استفاده از تلسکوپ‌های رادیویی فضایی نحوه‌ی انتقال داده‌ها باشد. حجم داده‌های هر تلسکوپ به اندازه‌ای زیاد است که امکان انتقال الکترونیکی آن در زمان معقول وجود ندارد. بنابراین تنها راه ارسال اطلاعات به ابرکامپیوترهای مرکزی انتقال فیزیکی داده‌ها توسط هارد است.
دورانی جدید در کاوش سیاهچاله‌ها آغاز شده است. اجرامی که تا همین چند سال پیش تنها شواهدی غیرمستقیم از وجودشان در اختیار داشتیم. اما در سال ۲۰۱۵ اولین شواهد مستقیم از وجود سیاهچاله‌ها در محدوده‌ی امواج گرانشی آشکار شد و اکنون اولین تصویر واقعی از یک سیاهچاله را در اختیار داریم.
آینده از این هم جذاب‌تر خواهد بود.
عکس کاور: تصویری واقعی از ابرسیاهچاله‌ی کهکشان M87.
Credit: Event Horizon Telescope Collaboration
