نشانه‌ها، دلایل و راه‌های درمان ترس از ارتفاع

«ترس از ارتفاع» یا «بلندی هراسی» با نام انگلیسی «آکروفوبیا» (Acrophobia) نوعی فوبیا است که با «ترس از پرواز» (Aerophobia) تفاوت دارد. ترس از ارتفاع می‌تواند باعث ترسیدن فرد از هر چیزی که شود که به نوعی با دور بودن از سطح زمین مرتبط است. بسته به میزان شدت فوبیا ممکن است شرایط مختلفی از بودن در طبقات بالای یک ساختمان بلند گرفته تا حتی بالا رفتن ساده از یک نردبان برای فرد ترسناک باشد. در این مقاله شما را با علائم، دلایل و راه‌های درمان ترس از ارتفاع آشنا می‌کنیم.

حالت‌های مرتبط

حالت‌ها و شرایطی که  با ترس از ارتفاع ارتباط دارند یا ممکن است همراه با آن پیش بیاید شامل موارد زیر است.

سرگیجه

سرگیجه‌ی واقعی شرایطی است که باعث احساس چرخیدن و گیجی در فرد می‌شود. نوع از فوبیا به نام «ترس از سرگیجه» (Illyngophobia) هم وجود دارد که در آن ترس از احساس سرگیجه می‌تواند منجر به بروز سرگیجه شود. ترس از ارتفاع هم ممکن است احساسات مشابهی را ایجاد کند، اما این سه وضعیت با هم برابر نیستند. بنابراین اگر علائم سرگیجه را در خود حس کردید، باید برای تست‌های تشخیصی به پزشک مراجعه کنید. آزمایش‌ها ممکن است شامل آزمایش خون، CT Scan و MRI باشد. هر کدام  از این تست‌ها می‌تواند احتمال ابتلا به برخی از مشکلات عصبی را تأیید یا رد کند.

ترس از پله

«ترس از پله» یا  «ترس از سطح شیبدار» (Bathmophobia) برخی اوقات وابسته به ترس از ارتفاع است. کسانی که ترس از پله دارند ممکن است با دیدن پله یا سطح شیبدار دچار ترس و اضطراب ناگهانی شوند، حتی اگر بدانند نیازی به بالا رفتن از آن ندارند. با این که اکثر افراد مبتلا به ترس از پله، به ترس از ارتفاع هم مبتلا هستند، ولی بیشتر مبتلایان به ترس از ارتفاع، علائم ترس از پله را تجربه نمی‌کنند.

ترس از بالا رفتن

«ترس از بالا رفتن» با ترس از پله مرتبط است، با این تفاوت که به طور کلی هنگامی رخ می‌دهد که فرد قصد بالا رفتن از چیزی یا جایی را داشته باشد. اگر شما ترس از بالا رفتن داشته باشید، به احتمال زیاد تا زمانی که قرار نباشد اقدام به بالا رفتن کنید، از دیدن پله‌هایی با شیب تند دچار ترس نخواهید شد. با وجود این، ترس از بالا رفتن ممکن است هم‌زمان با ترس از ارتفاع بروز کند.

ترس از پرواز

این نوع ترس، خاص پرواز است. بسته به شدت ترس، ممکن است از فرودگاه و هواپیما بترسید یا فقط هنگامی که در حال پرواز هستید، ترس را حس کنید. گهگاه ممکن است ترس از پرواز در کنار ترس از ارتفاع رخ بدهد.

علائم ترس از ارتفاع

چه از نظر عاطفی و چه از نظر جسمی، واکنش به ترس از ارتفاع شبیه به واکنش به هر نوع فوبیای دیگری است. ممکن است هیچ وقت علائم سرگیجه را تجربه نکنید اما احتمالا علائم زیر را تجربه خواهید کرد.

علائم عاطفی

ممکن است با آگاه شدن از این که در ارتفاع زیادی نسبت به زمین هستید، حسی از ترس و اضطراب ناگهانی شما را فرا بگیرد. ممکن است به طور غریزی به دنبال چیزی برای گرفتن بگردید و متوجه شوید نمی‌توانید به حس تعادل خود اعتماد کنید. واکنش‌های رایج شامل نشستن سریع، چهار دست و پا رفتن، زانو زدن یا خم شدن به سمت زمین است.

علائم جسمی

ممکن است شروع به لرزیدن، عرق کردن، تپش قلب و حتی گریه یا داد و فریاد کنید. همچین ممکن است احساس وحشت‌زدگی و فلج شدن به شما دست دهد. فکر کردن ممکن است در این شرایط برای شما دشوار شود.

اضطراب و اجتناب

اگر ترس از ارتفاع داشته باشید ممکن است فضاها و شرایطی که شما را مجبور به قرار گرفتن در ارتفاع می‌کنند، برایتان نگران‌کننده شوند. برای مثال ممکن است نگران این باشید که شاید در مسافرت یکی از اتاق‌های طبقات بالایی هتل نصیب شما شود. ممکن است ترس از به کار بردن نردبان باعث شود تعمیرات خانه را به تعویق بیندازید. یا شاید حتی از رفتن به خانه‌ی دوستانی که بالکن، تراس یا پنجره‌های وسیع در طبقات بالا دارند اجتناب کنید.

خطرات

بزرگترین خطری که بیشتر فوبیاها ایجاد می‌کنند، خطر محدود کردن زندگی و فعالیت‌ها برای اجتناب از شرایط دلهره‌آور است. با این حال، ترس از ارتفاع از این جهت ویژه است که «وحشت‌زدگی» یا «پنیک اتک» (panic attack) در ارتفاع زیاد می‌تواند واقعا منجر به سقوط شود.

تا زمانی که اقدام‌های احتیاطی طبیعی را رعایت می‌کنید وضعیت ممکن است امن باشد، اما وحشت کردن می‌تواند باعث شود اشتباه عمل کنید. از این رو بسیار مهم است که ترس از ارتفاع به سرعت تحت نظر پزشک حرفه‌ای درمان شود؛ خصوصا اگر قرار گرفتن در ارتفاع بخشی از زندگی شما است.

علت‌ها

تحقیقات نشان داده است، میزان مشخصی از مقاومت در برابر ارتفاع هم در انسان‌ها و هم در حیوانات طبیعی است. در سال ۱۹۶۰ دو محقق روانشناس سرشناس به نام‌های «النور جی. گیبسون» (Eleanor J. Gibson) و «ریچارد دی. واک» (Richard D. Walk)، آزمایشی به نام «صخره‌ی بصری» (The Visual Cliff) را انجام دادند. این آزمایش نشان داد نوزادانی که سینه‌خیز می‌روند و بچه‌های حیوانات مختلف، از روی سطح شیشه‌ای ضخیمی که روی یک فرورفتگی کاملا آشکار را پوشانده است عبور نمی‌کنند. در این آزمایش حتی وجود مادر نوزاد در سمت دیگر که با صدا زدن بچه را به حرکت تشویق می‌کرد، نوزاد را قانع نکرد که عبور از این سطح بی‌خطر است.

از این رو، به نظر می‌رسد ترس از ارتفاع حداقل تا حدودی ریشه در مکانیزم‌های بقای تکاملی داشته باشد. با وجود این، بیشتر کودکان و بزرگسالان در برابر ارتفاع محتاط هستند ولی از به‌شدت از آن نمی‌ترسند. پس فوبیای ارتفاع مانند تمام انواع دیگر فوبیا، در واقع نشان دادن عکس‌العمل بیش از حد به یک پاسخ ترس طبیعی است. بسیاری از محققین اعتقاد دارند این حالت می‌تواند نوعی پاسخ درونی‌شده به سقوطی در گذشته یا واکنش اضطرابی والدین به ارتفاع باشد.

درمان ترس از ارتفاع

ترس از ارتفاع ممکن است با سرگیجه و سایر انواع فوبیا علائم مشترکی داشته باشد. سرگیجه خود اختلالی است که دلایل احتمالی زیاد دارد. به همین علت اگر علائم ترس از ارتفاع را تجریه می‌کنید، بسیار اهمیت دارد که در اولین فرصت به پزشک متخصص مراجعه کنید.

درمان ترس از ارتفاع شامل روش‌های زیر می‌شود.

روان‌درمانی

«رفتاردرمانی شناختی» یا CBT درمان اصلی برای برخی از انواع فوبیاست. در این روش از تکنیک‌های رفتاری استفاده می‌شود تا شما به طور تدریجی (حساسیت‌زدایی منظم) یا سریع (غرق کردن) در معرض موقعیت‌هایی قرار بگیرید که از آن‌ها می‌ترسید. علاوه بر این، به شما روش‌هایی برای متوقف کردن واکنش وحشت‌زدگی و به دست آوردن مجدد کنترل احساسی آموزش داده می‌شود.

در معرض قرار گرفتن

به طور سنتی قرار گرفتن در معرض ارتفاع واقعی رایج‌ترین راهکار است. با این حال، برخی از تحقیقات نشان داده است که استفاده از واقعیت مجازی (Virtual Reality) هم می‌تواند به همان اندازه مفید باشد. بزرگ‌ترین مزیت استفاده از واقعیت مجازی، صرفه‌جویی در وقت و هزینه است؛ چرا که دیگر نیازی نیست روان‌درمانگر در محل واقعی همراه بیمار باشد. این روش همه‌جا در دسترس نیست، اما با کاهش قیمت تجهیزات مورد نیاز برای واقعیت مجازی، دسترسی به آن به‌مرور بیشتر می‌شود.

درمان دارویی

گاهی ممکن است در شرایط خاص داروهای آرام‌بخش یا «مسدودکننده‌ی بتا» (beat blockers) به عنوان درمان کوتاه مدت برای کاهش ترس و اضطراب استفاده شود. داروی «دی‌-سیکلوسرین» (D-cycloserine) از سال ۲۰۰۸ برای درمان اختلال اضطراب روی افراد مورد آزمایش قرار گرفته است. برخی تحقیقات نشان داده استفاده از درمان دارویی در کنار رفتاردرمانی شناختی، می‌تواند نتیجه را بهبود دهد.

با این حال، یک فراتحلیل، که نتایج چند تحقیق را با هم ترکیب می‌کند، مفید بودن داروی دی‌-سیکلوسرین را بررسی کرد تا مشخص کند آیا این دارو به همان اندازه که ابتدا تصور می‌شد مؤثر است یا خیر و به این نتیجه رسید که تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است.

ریلکس کردن

انجام یوگا، تنفس عمیق، مدیتیشن و ریلکس کردن عضلات می‌تواند به شما در کاهش استرس و اضطراب کمک کند. ورزش منظم هم می‌تواند در این زمینه بسیار مفید باشد.

بیشتر بخوانید: ۳ روش سریع برای مدیتیشن و تمرینات ذهنی

منبع: Very Well Mind