مغلطه‌‌ی ادعای ابطال‌ناپذیر (Unfalsifiability) | مغلطه به زبان آدمیزاد (۲۲۰)
تعریف: مغلطه ادعای ابطال‌ناپذیر موقعی اتفاق می‌افتد که شخصی بدون مدرک یا دلیلی محکمی، با اطمینان اعلام کند که یک نظریه یا فرضیه درست/غلط است، در حالی‌که امکان ندارد نظریه یا فرضیه‌ی موردنظر را از راه مشاهده یا آزمایش‌های تجربی تایید یا رد کرد.
معادل انگلیسی: Unfalsifiability
معادل‌های جایگزین: ادعای غیرقابل‌آزمایش
مثال ۱:
توی باسن من اسب‌های تک‌شاخ ریز و نامرئی زندگی می‌کنن. متاسفانه این اسب‌های تک‌شاخ با ابزار علمی قابل‌رویت نیستن.
توضیح:
شاید باسن گوینده واقعاً از اسب‌های تک‌شاخ ریز و نامرئی پر شده باشد، ولی این فرضیه را از هیچ راهی نمی‌توان تایید یا رد کرد. برای همین نباید بدون دلیل و مدرک محکم آن را پذیرفت.
مثال ۲:
کشیش‌ها می‌تونن شراب رو به خون عیسی تبدیل کنن.
توضیح: در مثال بالا حداقل می‌توان مایع را بررسی کرد تا دید آیا اجزای شیمیایی‌اش تغییر کرده‌اند یا نه، اینطور نیست؟ نه، اینطور نیست، چون تغییر فیزیکی یا شیمیایی در پدیده‌ی استحاله (Transubstantiation) مطرح نیست. این تغییر در «عصاره‌ی وجودی» آن اتفاق می‌افتد؛ بنابراین تغییری مادی نیست و در نتیجه رد کردن آن غیرممکن است. همچنین گوینده نگفته که این تغییر «ممکن است» اتفاق بیفتد؛ بلکه با اطمینان اعلام کرده که حتماً اتفاق خواهد افتاد و برای همین شدت مغلطه‌آمیز بودن آن را تشدید کرده است. تنها مدرکی که برای استحاله موجود است، چند آیه‌ی مبهم در کتاب مقدس است؛ آیه‌هایی آن‌چنان مبهم که بیش از یک میلیارد مسیحی به رخداد واقعی استحاله اعتقاد ندارند. در نتیجه گوینده یک ادعای ابطال‌ناپذیر را با اطمینان بالا و مدرک ضعیف عرضه کرده و مرتکب مغلطه شده است.
استثنا: همه‌‌ی ادعاهای ابطال‌ناپذیر مغلطه‌آمیز نیستند؛ بعضی از آن‌ها صرفاً مغلطه‌آمیزند. اگر ادعا را با حد معقولی از تردید بیان کرد و برای آن مدرک درست عرضه کرد، می‌شود آن را استدلال صحیح در نظر گرفت، حتی اگر با اطمینان نتوان آن را تایید یا رد کرد.
راهنمایی: هیچ‌گاه تصور نکنید چون کسی نمی‌تواند اشتباه بودن شما را ثابت کند، پس حق با شماست.
منابع:
Flanagan, O. J. (1991). The Science of the Mind. MIT Press.
ترجمه‌ای از:
