بازگشت راه شیری به آسمان شامگاهی

دیدن آسمان تاریک و پر ستاره همیشه لذت‌بخش است. با حضور نوار راه شیری اما جذابیت این منظره دو چندان می‌شود. نواری شبح‌گون که همچون کمانی در آسمان کشیده می‌شود و این شب‌ها بهترین فرصت برای دیدن آن در آسمان‌های تاریک است.

برای دیدن راه شیری در این فصل کافی است به محلی به دور از نور شهرها بروید و پس از غروب خورشید به افق شرق نگاه کنید. با این که این منظره به اندازه‌ی کافی چشم‌نواز است اما با دانستن اطلاعاتی درباره‌ی آن چه که در حال نظاره‌اش هستید قطعا بیش از پیش شگفت‌زده خواهید شد.

خانه‌ی ما در عالم

کهکشان راه شیری کهکشانی مارپیچی است که قطرش در حدود صد هزار سال نوری است. کهکشان ما حدود ۲۰۰ میلیارد ستاره را در خود جای داده است که خورشید یکی از آن‌ها است. تخمین زده می‌شود که حدود صد میلیارد سیاره نیز در این کهکشان جای گرفته باشند.

جایگاه منظومه شمسی جایی در میانه‌ی راه مرکز تا لبه‌ی کهکشان است. منظومه شمسی از مرکز راه شیری حدود ۲۶ هزار سال نوری فاصله دارد.

از آن جایی که ما درون راه شیری قرار داریم هیچ‌گاه نمی‌توانیم منظره‌ی کهکشان را از روبه‌رو ببینیم. در واقع منظره‌ای که ما از راه شیری می‌بینیم نمایی است که از لبه دیده می‌شود.

زمانی که راه شیری را در آسمان می‌بینید در واقع در حال نگاه کردن به دیسک کهکشان هستید. در بالا یا پایین نوار راه شیری دیگر خبری از بخش متراکم و پرستاره‌ی کهکشان نیست. به عبارت دیگر با رصد این بخش‌ها می‌توانید نگاهی به بیرون از کهکشان راه شیری بیندازید و کهکشان‌های دیگر را رصد کنید. این شرایط در فصل بهار پدید می‌آید و در این فصل می‌توان حتی با یک تلسکوپ آماتوری ده‌ها کهکشان را رصد کرد که ده‌ها میلیلون سال نوری از زمین فاصله دارند.

جذابیت منظره‌ی راه شیری در فصل تابستان به این دلیل است که در این فصل بخش مرکزی راه شیری در آسمان دیده می‌شود. در حالی که در فصل پاییز و زمستان و با تغییر موقعیت زمین به دلیل چرخش به دور خورشید تنها می‌توان بازوهای بیرونی راه شیری را در آسمان دید.

موقعیت خورشید در کهکشان راه شیری. سمت و سوی زمین نسبت به دیسک راه شیری در فصل زمستان و تابستان نیز در تصویر مشخص شده است.

اجرام اعماق آسمان زیادی در حوالی بخش مرکزی راه شیری قرار گرفته‌اند که تمام آن‌ها را می‌توان با دوربین‌های دوچشمی و یا تلسکوپ‌های آماتوری رصد کرد. برخی از این اجرام را حتی می‌توان با چشم غیرمسلح هم دید. کافی است از یک نقشه‌ی رصدی استفاده کنید و با چشم غیرمسلح، دوربین دوچشمی و یا تلسکوپ به گشت‌وگذار در این ناحیه مشغول شوید.

در نهایت نکته‌ی مهمی که باید به آن توجه کنید تاثیر ماه بر منظره‌ی آسمان است. ماه می‌تواند آسمان را تا حد زیادی روشن کند و مانع از دیده شدن نوار راه شیری شود. بنابراین بهتر است برای رصد آسمان شب‌هایی را انتخاب کنید که ماه در آسمان حضور نداشته و یا در حالت هلال باشد. یعنی شب‌های ابتدایی و انتهایی هر ماه قمری.

شب‌های تابستان فرصتی عالی برای رصد آسمان در طبیعت خارج از شهرها است. از سویی منظره‌ی آسمان تماشایی است و از سوی دیگر شرایط آب و هوایی برای کمپینگ مناسب است. پیشنهاد می‌کنیم این فرصت را از دست ندهید.

عکس کاور: طلوع راه شیری در ارتفاعات دالامپر در استان ارومیه. عکس از امیررضا کامکار.

توجه داشته باشید که راه شیری با چشم غیرمسلح همانند تصاویری که با نوردهی طولانی ثبت شده‌اند دیده نمی‌شود. راه شیری با چشم غیرمسلح بدون رنگ و با جزئیات کمتری نسبت به تصاویر نجومی قابل مشاهده است.