راز افسانه‌ی ابرنواختر ۹۰۰ ساله‌ی چینی کشف شد
پس از قرن‌ها دانشمندان توانستند منشأ نوری که در چین باستان دیده شده بود را شناسایی و بقایای آن را در قالب یک سحابی مشاهده کنند.
در سال ۱۱۸۱ میلادی، نقطه‌ی درخشان جدیدی به اندازه‌ی سیاره‌ی زحل در آسمان چین و ژاپن دیده شد. این نور باستانی برای بیش از ۶ ماه و پیش از ناپدید شدن برای ناظران چینی و ژاپنی قابل مشاهده بود. اکنون سال بعد، پژوهشگران سرانجام منشأ این نور مرموز را یافته‌اند.
این رویداد مانند انفجار ستاره‌ای معروف سحابی خرچنگ در سال ۱۰۵۴ یکی از تعداد انگشت‌شماری از درخشندگی‌های نزدیک است که در متون تاریخی به آن اشاره شده است اما برخلاف سحابی خرچنگ تماشای بقایای نمایش ۱۱۸۱ دشوار بود.
با این وجود گزارش‌های تاریخی چند سرنخ از نور ۹۰۰ سال پیش برجای گذاشته‌اند که برای منجمان امروزین سودمند بوده است. نخست، زمان: این «ستاره‌ی میهمان» به مدت ۱۸۵ روز از ۶ آگوست ۱۱۸۱ (۱۵ مرداد ۵۶۰ خورشیدی) تا ۶ فوریه ۱۱۸۲ (۱۷ بهمن ۵۶۰ خورشیدی) در آسمان قابل رؤیت است.
این گزارش همچنین به مکان آن در آسمان اشاره دارد که جایی میان دو صورت فلکی چینی «چوان‌هه» (Chuanshe) و «هواگی» (Huagai) در نزدیکی صورت فلکی آشنای «ذات‌الکرسی» (Cassiopeia) بوده است.
این قطعات پازل، یک تیم پژوهشی را به علت اصلی این نور باستانی رساند: یک ابرنواختر که بقایای آن هم‌اکنون یک سحابی به سرعت در حال گسترش به نام Pa30 را شکل داده است. ابرهای این سحابی به اندازه‌ای سریع حرکت می‌کنند که در تحقیقات جدید دانشمندان دریافتند گردوغبار و گاز Pa30 می‌تواند فاصله‌ی زمین تا ماه را در پنج دقیقه طی کند. آن‌ها همچنین با استفاده از این سرعت و محاسبه‌ی معکوس، تشخیص دادند که این سحابی برای تطبیق با ابرنواختری که در سال ۱۱۸۱ میلادی روی داد مناسب است.
به گفته‌ی این تیم تحقیقاتی Pa30 از نوع ابرنواختری کمیاب و نسبتا کم‌سو به نام «ابرنواختر نوع یکم‌ای‌ایکس» (Iax) تشکیل شده است. «آلبرت زیلسترا» (Albert Zijlstra) اخترفیزیکدان دانشگاه منچستر انگلستان گفت: «فقط حدود ۱۰ درصد از ابرنواخترها از این نوع هستند و بنابراین هنوز به خوبی شناخته نشده‌اند. این حقیقت که SN1181 ضعیف بود اما به‌تدریج کم‌سو شد، نشان می‌دهد که از این نوع است.»
سحابی Pa30 و ستاره‌ی پارکر
Credit: The University of Hong Kong
دانشمندان همچنین دریافتند که ستاره‌ی «پارکر» (Parker) که یکی از داغ‌ترین ستاره‌های راه شیری محسوب می‌شود، همدم احتمالی این ابرنواختر است. تصور می‌شود که سحابی و این ستاره در نتیجه‌ی برخورد عظیم و ادغام دو باقیمانده‌ی ستاره‌ای کم‌نور معروف به کوتوله‌ی سفید، تشکیل شده‌اند.
زیلسترا افزود: «این تنها نوع ابرنواختر یکم ای‌ایکس است که مطالعات دقیق ستاره و سحابی باقیمانده در آن امکان‌پذیر است و این باعث خوشحالی است که بتوانم هم یک راز تاریخی و هم یک راز نجومی را به کمک آن حل کنم.»
این مطالعه که با همکاری دانشمندانی از هنگ‌کنگ، انگلستان، اسپانیا، مجارستان و فرانسه انجام شده، ۱۵ سپتامبر (۲۴ شهریور) در نشریه‌ی Astrophysical Journal Letters منتشر شده است.
عکس کاور: سحابی Pa30 با رنگ‌های تغییر یافته
Credit: The University of Hong Kong
منبع: Space
