سرفه آلرژیک چیست و چه تفاوتی با آسم، سرماخوردگی و کرونا دارد؟
آلرژی یا حساسیت می‌تواند به سرفهی مزمنی منجر شود که سرفه آلرژیک نامیده می‌شود. اگر نسبت به بعضی از مواد حساس باشید، ممکن است دائما سرفه کنید. افرادی که به گرد و غبار، شوره‌ی پوست حیوانات خانگی، گرده‌ی گیاهان، کپک یا سایر مواد آلرژی‌زای رایج حساس هستند، احتمالا در اثر آلرژی دچار سرفه می‌شوند. واکنش‌های آلرژیک از طریق افزایش ترشحات بینی و ورود آن‌ها به پشت گلو باعث خارش گلو شده و به سرفه منجر می‌شوند.
سرفه‌ای که هر از گاهی رخ دهد، کاملا طبیعی است. اما بعضی از افراد ممکن است متوجه شوند که در محیط‌های خاص یا در بعضی فصول خاص بیشتر سرفه می‌کنند. در این شرایط، سرفه یک واکنش آلرژیک محسوب می‌شود. در این مقاله از دیجی‌کالا مگ درباره سرفه‌های مرتبط با آلرژی اطلاعات بیشتری کسب می‌کنید. تا انتهای این مطلب در کنار ما بمانید.
محرک‌های سرفه آلرژیک
آلرژی انواع مختلفی دارد، از جمله آلرژی غذایی، دارویی و محیطی. آلرژی وضعیتی است که در آن سیستم ایمنی فرد نسبت به چیزی که معمولا بی‌ضرر است، بیش از حد واکنش نشان می‌دهد. فرد مبتلا به آلرژی ممکن است به یک ماده‌ی غذایی، گرده‌ی گیاه یا نیش حشره حساس باشد.
سرفه یکی از علائم آلرژی است. غالبا این مشکل به دلیل پاسخ ایمنی بدن نسبت به یک ماده‌ی آلرژی‌زا و در نتیجه تحریک و التهاب راه‌های هوایی رخ می‌دهد. از رایج‌‌ترین محرک‌هایی که ممکن است باعث سرفه آلرژیک شوند، می‌توان نمونه‌های زیر را نام برد.
- گرده‌افشانی (تب یونجه یا رینیت آلرژیک)
- هاگ‌های کپک
- شوره، ادرار یا بزاق حیوانات
- گرد و غبار و مایت‌های گرد و غبار (موجودات ریزی که در گرد و غبار زندگی می‌کنند)
- سوسک‌‌ها
علائم سرفه آلرژیک
معمولا سرفهی آلرژیک یک سرفهی خشک است، یعنی احتمالا با خلط همراه نیست. این نوع سرفه ممکن است مزمن شود و هر بار چند هفته طول بکشد. علاوه بر آلرژی، شرایط و بیماری‌های دیگری هم وجود دارند که می‌توانند باعث سرفه شوند. بنابراین، فقط پزشک می‌تواند علت سرفه را تشخیص دهد.
معمولا سرفهی ناشی از حساسیت با علائمی مانند عطسه، آبریزش بینی، خارش و گرفتگی بینی، راش‌های پوستی، خستگی و سردرد همراه است. سرفهی آلرژیک از ایجاد واکنش در دستگاه‌ی تنفسی فوقانی، دستگاه‌ی تنفسی تحتانی یا هر دو ناشی می‌شود.
دستگاه‌ی تنفسی فوقانی
تب یونجه که به‌عنوان رینیت آلرژیک هم شناخته می‌شود، نوعی حساسیت شایع است که دستگاه‌ی تنفسی فوقانی را درگیر می‌کند و باعث بروز سرفه می‌شود. تب یونجه می‌تواند علائمی مشابه‌ی علائم سرماخوردگی داشته باشد، مانند سرفهی خشک، آبریزش بینی و عطسه. اگر فردی دائما در معرض یک محرک آلرژی‌زا قرار بگیرد، مخاط اضافی در مجرای بینی تشکیل می‌شود. وقتی این مخاط وارد گلو می‌شود، سرفه ایجاد می‌کند.
دستگاه‌ی تنفسی تحتانی
در دستگاه‌ی تنفسی تحتانی وقتی مواد آلرژی‌زا به بروز علائم آسم منجر می‌شوند، آسم آلرژیک رخ می‌دهد که شایع‌ترین شکل آسم است. مهم‌ترین علائم آسم در ادامه آورده شده‌اند.
- سرفه
- خس خس سینه
- تنگی نفس
- تنفس سریع و پی در پی
فقط یک متخصص پزشکی می‌تواند آسم آلرژیک را تشخیص دهد. در صورت مشاهده‌ی هر یک از علائم فوق باید برای انجام ارزیابی‌های بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
درمان سرفه آلرژیک
برای خلاص شدن از شر سرفه‌های آلرژیک کودکان و بزرگسالان باید حساسیت‌های زمینه‌ای خود را درمان کنید. علائم را می‌توان با داروها و همچنین درمان‌های خانگی برطرف کرد.
داروها
برای درمان آلرژی از داروهای مختلفی استفاده می‌شود. این داروها به‌طور غیرمستقیم با کاهش ترشحاتی که باعث بروز علائم می‌شوند، سرفه را درمان می‌کنند. بعضی از این داروها را می‌توان بدون نیاز به نسخه‌ی پزشک تهیه کرد، اما بسته به شدت علائم ممکن است به داروهای قوی‌تر که توسط پزشک تجویز می‌شوند، نیاز داشته باشید.
- آنتی هیستامین‌ها؛ این نوع داروها از عملکرد هیستامین جلوگیری می‌کنند. این ماده‌ی شیمیایی در بدن به مبارزه با مواد آلرژی‌زا (مواد خارجی که به اشتباه برای بدن خطرناک در نظر گرفته می‌شوند)، کمک می‌کند و به بروز علائم آلرژی منجر می‌شود.
- ضداحتقان‌ها؛ این دسته از داروها تورم مجرای بینی و در نتیجه احتقان و گرفتگی بینی را کاهش می‌دهند.
- استروئیدها (کورتون‌ها)؛ اسپری‌های کورتیکواستروئیدی مؤثرترین درمان برای علائم آلرژی محسوب می‌شوند. این اسپری‌ها را می‌توان بدون نسخه‌ی پزشک یا با استفاده از نسخه تهیه کرد. کورتیکواستروئیدهای خوراکی داروهای قوی‌ای هستند که گاهی اوقات برای درمان علائم شدید آلرژی استفاده می‌شوند. این داروها توسط پزشک تجویز می‌شوند.
اسپری‌های بینی و آنتی‌هیستامین‌ها در درمان سرفهی آلرژیک که از درگیر شدن دستگاه‌ی تنفسی فوقانی ناشی می‌شود، مؤثر هستند. معمولا برای درمان سرفه آلرژیک مرتبط با مجاری تنفسی تحتانی به داروهای استنشاقی (به‌عنوان مثال، آلبوترول) نیاز است.
درمان‌های خانگی
راهکارهای خانگی زیر می‌توانند در درمان سرفه ناشی از حساسیت مؤثر باشند.
- شست‌وشوی بینی؛ شست‌وشوی سینوس‌ها و مجاری بینی به از بین بردن باکتری‌ها و مخاط اضافی کمک می‌کند. می‌توان برای این کار از وسایلی مانند نتی پات (Neti pot) استفاده کرد. معمولا با این دستگاه‌ها از آب مقطر و نمک استفاده می‌شود. آب لولهکشی نباید استفاده شود، چون ممکن است حاوی باکتری باشد و علائم شما را بدتر کند.
- اسپری‌های نمکی بینی؛ این اسپری‌ها حاوی دارو نیستند، اما با شست‌وشوی بینی تنفس را بهبود می‌بخشند، ترشحات را کاهش می‌دهند و سرفه‌های خشک را برطرف می‌کنند.
- استفاده از دستگاه‌ی بخور و رطوبت‌ساز؛ این دستگاه‌ها مخاط را شل کرده و گرفتگی و سوزش گلو را رفع می‌کنند. علاوه بر دستگاه‌های بخور آماده، شما می‌توانید خودتان با جوشاندن آب در داخل یک قابلمه دستگاه‌ی بخور خانگی درست کنید. در استفاده از این روش احتیاط کنید، چون نزدیک شدن بیش از حد به بخار می‌تواند باعث سوختگی شود.
- استفاده از تصفیه‌کننده‌ی هوا؛ دستگاه‌ی تصفیه‌ی هوا میزان مواد آلرژی‌زا و محرک‌های سرفه را در هوای داخل ساختمان کاهش می‌دهد.
- مصرف داروهای بدون نسخه (OTC)؛ داروهای آلرژی مانند آنتی هیستامین‌ها، اسپری‌های بینی و ضداحتقان‌ها التهاب و میزان تولید مخاط را کاهش می‌دهند و از این طریق به درمان سرفه کمک می‌کنند.
زمان مراجعه به پزشک
در بیشتر مواقع می‌توان سرفه آلرژیک را با روش‌های خانگی کنترل کرد. با این حال، در صورت مشاهده‌ی علائم زیر مراجعه به پزشک ضروری است.
- سرفه‌ای که بیش از ۳ هفته طول بکشد
- سرفه‌ای که پس از استفاده از راهکارهای خانگی یا مصرف داروهای بدون نسخه بهبود نیابد
- درد یا سفتی قفسه‌ی سینه
- مشکل در تنفس
- کاهش وزن ناخواسته
- وجود تورم در اطراف گردن
- مشکل در بلع غذا
- سرفهی خونی
- تبی که برطرف نمی‌شود
- تغییر صدا
پزشک با معاینه و بررسی وضعیت شما مشخص می‌کند که آیا سرفه از حساسیت ناشی می‌شود یا علت دیگری دارد. گاهی اوقات، واکنش‌های آلرژیک بسیار خطرناک هستند. این وضعیت که «شوک آنافیلاکسی» (Anaphylactic shock) نامیده می‌شود، اغلب به دلیل حساسیت به غذا، دارو، نیش حشرات یا لاتکس رخ می‌دهد. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر فورا به پزشک مراجعه کنید.
- غش یا احساس سبکی سر
- تپش قلب
- مشکلات تنفسی
- گیجی
- از دست دادن هوشیاری
علاوه بر این، در حین بروز یک واکنش آنافیلاکسی ممکن است احساس کنید گلویتان متورم یا بسته می‌شود. حساسیت به مواد غذایی مانند بادام‌زمینی، بیشتر از سایر انواع آلرژی باعث ایجاد واکنش‌های شدید می‌شود.
مقایسه علل احتمالی سرفه
بسیاری از افراد علل مختلف سرفه را با هم اشتباه می‌گیرند. اگر علاوه بر سرفه هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، باید به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق بروز این مشکل و نحوه‌ی درمان آن مشخص شود.
| علت احتمالی | سایر علائمی که ممکن است همراه سرفه رخ دهند |
| حساسیت (آلرژی) |
آبریزش یا گرفتگی بینی عطسه خارش یا آبریزش چشم راش (ضایعات پوستی) خستگی سردرد تنگی نفس |
|
آسم |
تنگی نفس
احساس سفتی در قفسه‌ی سینه خس خس سینه بدتر شدن سرفه هنگام خندیدن یا ورزش کردن |
|
سرماخوردگی و آنفولانزا |
تب گلودرد آبریزش بینی درد بدن عطسه خستگی یا ضعف سردرد |
|
کووید-۱۹ (کرونا) |
تب خستگی از دست دادن حس چشایی یا بویایی گلودرد راش سردرد درد بدن اسهال تغییر رنگ انگشتان دست یا پا تحریک و قرمز شدن چشم‌ها |
بیماری‌های دیگری هم هستند که روی ریه‌ها تأثیر می‌گذارند و باعث سرفه می‌شوند، از جمله برونشیت، پنومونی (ذات‌الریه یا سینه‌پهلو) و سایر اشکال بیماری ریوی. سرفه‌ای که به‌ویژه شب‌ها بدتر می‌شود، می‌تواند یکی از عوارض جانبی بیماری رفلاکس معده (GERD) باشد. در این بیماری، اسید معده به سمت مری برمی‌گردد و باعث سوزش سر دل و درنتیجه سرفه می‌شود.
پیشگیری از سرفه آلرژیک
اگرچه راهکاری برای جلوگیری از ابتلا به آلرژی وجود ندارد، اما می توان دفعات بروز واکنش‌های آلرژیک را که باعث سرفه و سایر عوارض جانبی ناخوشایند می‌شوند، کاهش داد. اقدامات پیشگیرانه شامل کارهای زیر می‌شود.
- محرک‌ها را شناسایی و از آن‌ها دوری کنید؛ برای آزمایش به متخصص آلرژی مراجعه کنید تا مشخص شود به چه چیزی حساسیت دارید. اگر بتوانید محرک‌هایی را که باعث بروز حساسیت در شما می‌شوند بشناسید، تا حد امکان می‌توانید خود را از آن‌ها دور نگه دارید.
- محیط خود را تمیز کنید؛ آلرژی به گرد و غبار و شوره‌ی پوست حیوانات خانگی را می‌توان با تمیز نگه داشتن محیط کاهش داد. فیلترهای هوا را مرتبا عوض کنید و حیوان خانگی خود را از اتاق خوابتان دور نگه دارید. بعد از اینکه حیوان خانگی روی فرش یا مبلمان راه رفت، روی آن‌ها جاروبرقی بکشید.
- مراقب آب و هوا باشید؛ اگر به گرده‌ی گیاهان یا هاگ کپک حساسیت دارید و با خروج از خانه دچار آلرژی می‌شوید، مراقب آب و هوا باشید. روزهای که باد می‌وزد، میزان این مواد آلرژی‌زا در هوا افزایش می‌یابد و شانس ورود آن‌ها به دستگاه‌ی تنفس بیشتر می‌شود.
- زمان مناسبی را برای انجام فعالیت‌های خود تعیین کنید؛ در طول فصل آلرژی، صبح‌ها میزان گرده‌ی گیاهان بیشتر می‌شود. در صورت امکان فعالیت‌هایی را که باید در فضای باز انجام شوند، به شب موکول کنید.
- واکسن بزنید؛ با متخصص آلرژی درباره‌ی واکسن‌های آلرژی صحبت کنید. این شکل از درمان به آرامی مقادیر کمی از ماده‌ی آلرژی‌زا را وارد بدن شما می‌کند تا حساسیت به‌مرور زمان کاهش یابد.
کلام پایانی
سرفه یکی از عملکرد‌های طبیعی بدن است که افراد سالم و راه‌های هوایی آن‌ها را عاری از هر گونه مواد محرک نگه می‌دارد. گاهی اوقات، سرفه به دلیل ابتلا به یک بیماری زمینه‌ای مانند آلرژی رخ می‌دهد. آلرژی علاوه بر سرفه ممکن است علائم دیگری هم ایجاد کند. از سوی دیگر، بیماری‌های دیگری هم وجود دارند که می‌توانند باعث ایجاد سرفه شوند. بنابراین، آگاهی از علت دقیق سرفه مهم است. چون فقط در این صورت است که پزشک می‌تواند آن را درمان کند.
علائم آلرژی از جمله سرفه، می‌تواند زندگی شما را مختل کرده و کیفیت آن را تحت تأثیر قرار دهد. در درمان بیماری خود فعال باشید و با اقدامات پیشگیرانه سعی کنید مواجهه با عوامل محرک را کاهش دهید. در مورد آزمایش آلرژی و مداخلاتی که می‌توانند به کاهش علائم شما کمک کنند، با پزشک صحبت کنید.
در بیشتر مواقع درمان‌های خانگی به رفع سرفه کمک می‌کنند. اما اگر علاوه بر سرفه، علائم دیگری مانند تنگی نفس، درد قفسه‌ی سینه، تورم گردن، کاهش وزن ناخواسته، تغییر صدا یا اختلال بلع را تجربه کردید، باید حتما به پزشک مراجعه کنید.
منابع: medicalnewstoday, verywellhealth
