بهترین فیلمهای سینمای هنگ کنگ؛ از «سرسخت» تا «راه اژدها»
سینمای هنگ کنگ داستان عجیبی دارد. به مدت سی سال، هنگ کنگ عالم پررونق فیلمسازی بود، دومین سینمای جهان از نظر تولید فیلم و انتشار در سطح جهانی. دوران اوج سینمای هنگ کنگ با «برادران شاو»، «گلدن هاروست» (Golden Harvest) و بعدها «میلکیوی ایمیج» (Milkyway Image)، برخی از بهترین و سرگرمکنندهترین فیلمهای تاریخ سینما را به ما هدیه داد؛ دورهای که نسل طلایی فیلمسازان مثل جان وو، وونگ کار وای، رینگو لام، تسوی هارک، آن هوی و جانی تو مدام قوانین را بازنویسی میکردند و ابرستارههایی مانند بروس لی به ستارههای جهانی تبدیل شدند.
چه جکی چان جان خود را به خطر بیندازد، چه چو یون فات با نوزادی در آغوشش از پنجرهی طبقه دوم بیرون بپرد، چه وونگ کار وای با کارگردانی مالیخولیایی خود ما را به دنیاهای رویایی ببرد، سینمای هنگ کنگ هنر و سرگرمی را دست در دست به حد اعلاء میرساند. این فیلمها که با مهارت و احساساتی واقعی و بیآلایش ساخته شدهاند، استانداردهای فیلمسازی را جابجا کردند؛ اما بیش از هرچیز سرگرمکننده هستند.
شاید روزهای باشکوه سینمای هنگ کنگ خیلی وقت پیش به پایان رسیده باشد، اما این بدان معنا نیست که نمیتوانیم بارها و بارها به فیلمهای کلاسیک آن برگردیم. 20 فیلم منتخب سینمای هنگ کنگ که در ادامه به آنها میپردازیم همچنان جزء بهترین و لذتبخشترین فیلمهای تاریخ سینما هستند؛ فیلمهایی که ارزش دارند بارها و بارها سراغشان بروید، فیلمهایی که بر غرب هم تأثیر گذاشتند و به لطف آنهاست که امروزه کارگردانانی چون کوئنتین تارانتینو و رابرت رودریگز را داریم. البته ممکن نیست که بتوانیم یکجا و به طور کامل به تمام فیلمهای مهم و تأثیرگذار تاریخ سینمای هنگ کنگ بپردازیم، اما کوشیدیم بهترین عناوینی را برگزینیم که به ما درک جامعی از روندها، ژانرها و نمادهایی که عصر طلایی هنگ کنگ را شکل دادند، میدهند.
بهترین فیلمهای سینمای هنگ کنگ که باید تماشا کنید
۲۰. جنگجویان زو از کوه جادو (Zu: Warriors from the Magic Mountain)
- سال اکران: ۱۹۸۳
- کارگردان: تسوی هارک
- بازیگران: سامو هونگ، یوئن بیاسو، آدام چنگ، بریجیت لین
- امتیاز کاربران وبسایت IMDb به فیلم: ۶.۶ از ۱۰
- امتیاز وبسایت راتن تومیتوز به فیلم: ۱۰۰ از ۱۰۰
تسوی هارک در این فیلم از تمام پتانسیلش استفاده میکند، هر ترفندی را به کار میگیرد و با رها کردن تخیلش، خود را به چالش میکشد. نتیجه، یک فیلم احساسی تمامعیار است که شمشیرهای پرنده، هیولاها، جادوگران و جنون مبارزات کونگ فو را در ۹۵دقیقه خلاصه میکند.
در مقابل، خلاصه کردن داستان غیرممکن است اما ما تلاشمان را میکنیم: یوئن بیائو نقش سربازی فراری را بازی میکند که خونآشامها تعقیبش میکنند، او به غاری جادویی وارد میشود و با یک استاد شمشیرزنی در تلاش برای یافتن دو شمشیر افسانهای برای شکست دادن یک دیو خونین همکاری میکند. در طول مسیر، او با افراد عجیب و غریب بیشماری از جمله کنتس بریجیت لین و جادوگر سامو هونگ (که به معنای واقعی کلمه با ابروهای خود مانند شاخکهایی با مردم میجنگد!) ملاقات میکند.
داستان هیچ منطقی ندارد، اما چه کسی اهمیت میدهد؛ وقتی صحنههای اکشن فیلم مرزهای تخیل را جابجا میکنند و جلوههای ویژهاتان به اندازهی «جنگ ستارگان» و «بلید رانر» باشد، دیگر فرقی ندارد. عجیب نیست که جان کارپنتر از طرفداران این فیلم بوده است.
۱۹. نشانی از ذن (A Touch of Zen)
- سال اکران: ۱۹۷۱
- کارگردان: کینگ هو
- بازیگران: سو فنگ، شی چون، بایی یینگ
- امتیاز کاربران وبسایت IMDb به فیلم: ۷.۵ از ۱۰
- امتیاز وبسایت راتن تومیتوز به فیلم: ۹۷ از ۱۰۰
ژانر ووشیا با نام کینگ هو گره خورده است؛ کارگردانی که در دههی ۶۰ میلادی ژانر را به نمایشی خیرهکننده و باشکوه از هنرهای رزمی و درام احساسی تبدیل کرد و هنرش در دههی هفتاد با «نشانی از ذن» (A Touch of Zen) به اوج رسید.
«نشانی از ذن» مرزهای ووشیا (زیرشاخهای از سینمای رزمی چین که معمولا ریشه در مفاهیم شرافت و جوانمردی دارد) را جابجا میکند. تحسینشدهترین فیلم کینگ هو، یک حماسهی سه ساعته از رقص موزون نبرد، حیلهگری، زمزمههای عاشقانه و زیباییشناسی شاعرانه است که فراتر از تمرکز این ژانر بر قهرمانان و دلاوری، در جستجوی چیزی متعالیتر میرود. جنگجویان در سکانسهای نبرد «نشانی از ذن» اپرایی اجرا میکنند و اغلب قوانین زمین و زمان را به چالش میکشند، اما تخیل هو فیلم را حتی فراتر میبرد.
این نویسنده-کارگردان تایوانی، کلیشههای سینمای هنگ کنگ دربارهی ژانر ووشیا را مورد بازنگری قرار داد و در سال ۱۹۷۱ یک جنگجوی زن (با اجرای بازیگر و تهیهکنندهی مشهور تایوانی سو فنگ) را به قهرمان اصلی خود تبدیل کرد. هو با این کار، نقشهای جنسیتی معمول زنان در سینمای ووشیا را بسط داد و بودیسم را هم قاطیاش کرد و ترکیبی ساخت که در سال ۱۹۷۱ بیسابقه بود. دیدن «نشانی از ذن» مثل دوفیلم با یک بلیت میماند؛ اما هو با قرار دادن داستان بلندوبالایش در یک فیلم، حماسهای ساخته که استفن تئو، محقق سینمای آسیا، آن را «اولین شاهکار واقعی در ژانر ووشیا» نامیده است.
۱۸. کنگ فو هاسل (Kung Fu Hustle)
- سال اکران: ۲۰۰۴
- کارگردان: استیون چو
- بازیگران: استیون چو، دنی چان، لام سوئت، شینگ یو
- امتیاز کاربران وبسایت IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
- امتیاز وبسایت راتن تومیتوز به فیلم: ۹۰ از ۱۰۰
استیون چو، این جواهر سینمای هنگ کنگ، کارگردانی است که با ساخت فیلمهای کمدی کنگ فو به شهرت رسیده است و شاهکارش «کنگ فو هاسل» نام دارد؛ فیلمی که مدتها پس از خوابیدن تب فیلمهای کمدی کونگ فو دهههشتاد میلادی منتشر شد؛ اما تمام ویژگیها و کلیشههای اسلاف خود را برداشته و آنها را به مرز دیوانگی میرساند. «کنگ فو هاسل» به همان اندازه که مبارزات کونگ فوی خود را جدی میگیرد، یک کمدی ناب پوچگرایانه است و در هر دو ژانر حجت را تمام میکند.
داستان در همان دنیای فیلمهای کلاسیک مبارزهای کونگ فو اتفاق میافتد، که در آن یک مرد جوان باید با گنگسترهای شروری که شهر کوچکشان را تهدید میکنند، بجنگد. این فیلم، کلیشهای از استادان کونگ فوی مسنتر را دارد که هیچ کس به آنها احترام نمیگذارد اما برای پیوستن به مبارزه از راه میرسند. سبک کمدی کارتونی «کنگ فو هاسل» در ترکیب با سبک فیلمهای ووشیا مثل «ببر خیزان، اژدهای پنهان» (Crouching Tiger, Hidden Dragon) هنر ناب فیلمسازی چو را به رخ میکشد که همزمان که میداند چگونه شما را بخنداند، به فیلمهای مبارزهای هم احترام میگذارد.
۱۷. فرشتگان سقوطکرده (Fallen Angels)
- سال اکران: ۱۹۹۵
- کارگردان: وونگ کار وای
- بازیگران: تاکشی کانشیرو، میشل ریس، چارلی یانگ، کارن موک
- امتیاز کاربران وبسایت IMDb به فیلم: ۷.۵ از ۱۰
- امتیاز وبسایت راتن تومیتوز به فیلم: ۹۵ از ۱۰۰
وونگ کار وای یکی از مشهورترین فیلمسازان آسیا است. اگر از علاقهمندان به سینما هستید، حتما نام او را شنیدهاید. اگر نه، وونگ کار وای نامی است که باید به خاطر بسپارید، چه به سینمای هنگ کنگ علاقهمند باشید و چه نباشید. او پس از مهاجرت از شانگهای به هنگ کنگ، کارش را بهعنوان فیلمنامهنویس تلویزیونی آغاز و سپس از اواخر دهه هشتاد میلادی بهعنوان بخشی از موج نوی سینمای هنگ کنگ شروع به کارگردانی کرد. سبک خاص او با خطوط داستانی مبهم، طنین احساسی، موسیقی غمگین و شخصیتهای مالیخولیایی گره خورده است.
اگر فیلم ۱۹۹۴ وونگ کار وای «چانگکینگ اکسپرس» (Chungking Express) را تماشا کرده باشید، فیلم بلند بعدی او، «فرشتگان سقوط کرده»، گاهی اوقات شبیه بخش گمشده یا تکهای از داستان قبلی تلقی میشود، به خصوص از آنجایی که خود کارگردان اظهار داشته که میخواسته آن را به عنوان بخش سوم در «چانگکینگ اکسپرس» بگنجاند. با این حال، وونگ کار وای تصمیم گرفت مسیر متفاوتی را در پیش بگیرد و از آن یک فیلم مستقل دربیاورد که همچنان از بسیاری جهات، چه از نظر داستانی و چه از نظر زیباییشناسی، با «چانگکینگ اکسپرس» ارتباط دارد؛ مثل ایدهی شهر به عنوان هزارتویی از وسواسها، یا پرداختن به جنبهی تاریکتر احساسات که منجر به انزوا و طردشدگی میشود.
داستان حول سه شخصیت اصلی میچرخد. اولی (لئون لای) یک آدمکش است که برای مشتریان مختلف کار میکند و چندان به عواقب اعمال خونین خود اهمیت نمیدهد. او که هیچ دوست و خانوادهای ندارد، زندگی را تنها در آپارتمان شلوغ خود نزدیک به راهآهن زیرزمینی میگذراند و وقتهایی که خانه نیست، شریک او (میشل ریس) آپارتمانش را تمیز میکند و عجیب شیفتهی او شده است. همزمان، داستان مردی از تایوان (تاکشی کانشیرو) را هم دنبال میکنیم که بهخاطر روشهای نامتعارفش در امرار معاش، سروکارش با پلیسها افتاده و ماجراجوییهایی شبانهاش با دختری به نام چارلی (چارلی یونگ) لایهی دیگری به داستان وونگ کار وای از دوگانگی انسان و رابطهاش با کلانشهر میافزاید.
۱۶. سی و ششمین تالار شائولین (The 36th Chamber of Shaolin)
- سال اکران: ۱۹۷۸
- کارگردان: لاو کار-لونگ
- بازیگران: گوردون لیو، لو لی
- امتیاز کاربران وبسایت IMDb به فیلم: ۷.۶ از ۱۰
- امتیاز وبسایت راتن تومیتوز به فیلم: ۸۳ از ۱۰۰
شاید ادعای بزرگی باشد که بگوییم «سی و ششمین تالار شائولین» بهترین فیلم رزمی هنگ کنگی است؛ مخصوصا با تاریخچهی بلندوبالای فیلمهای رزمی هنگ کنگی که در آنها کسی برای تبدیل شدن به مبارزی افسانهای تمرین میکند. اما فیلم لاو کار-لونگ استحقاق چنین تحسین و تمجیدهایی را دارد.
در این فیلم کلاسیک هنگ کنگی سان ته (لیو) شاگرد هنرهای رزمی شائولین است که در قرن هفدهم خود را در ۳۵ تالار معبد شائولین به چالش میکشد و امیدوار است بتواند روزی انتقام مردمش را بگیرد و ملتش را از حکومت ظالمانهی سلسله چینگ آزاد کند. ویلسون تونگ وای-شینگ، جان چونگ نگ-لونگ، هنری یو یانگ و دیگران در نقشهای فرعی ظاهر میشوند.
تماشای تمرینکردنهای لیو در «سی و ششمین تالار شائولین» حتی از رسیدن به مقصد هم جذابتر است و بینندگان در دههی هفتاد هم با ما موافق بودند. این فیلم در ۱۹۷۸ به موفقیت بزرگی در گیشه دست یافت و چندین دنباله برایش ساختند؛ از جمله «بازگشت به تالار سی و ششم» (Return to the 36th Chamber) در ۱۹۸۰ و «شاگردان تالار سی و ششم» (Disciples of the 36th Chamber) در ۱۹۸۵ که البته کیفیت و موفقیت فیلم اول را نداشتند. این فیلم تأثیر شگرفی بر فرهنگ عامه داشته و ردپای خود را بر همه چیز، از «پاندای کونگ فوکار» گرفته تا گروه ووتنگ کلن، گذاشته است و از نظر تأثیرگذاری و محبوبیت آن در این ژانر، هیچ فیلم دیگری روی دستش نمیآید.
۱۵. عشق ازلی (The Love Eterne)
- سال اکران: ۱۹۶۳
- کارگردان: لی هان سیانگ
- بازیگران: بتی لو تی، آیوی لینگ پو، اویانگ شا-فی، چن ین-ین
- امتیاز کاربران وبسایت IMDb به فیلم: ۷.۲ از ۱۰
- امتیاز وبسایت راتن تومیتوز به فیلم: ۸۴ از ۱۰۰
«عشق ازلی» که یکی از محبوبترین موزیکالهای هنگ کنگ در زمان خود بود، اقتباسی از افسانهی چینی «عاشقان پروانه» است. با اینکه این داستان عامیانه بارها مورد اقتباس قرار گرفته، اما «عشق ازلی» هنوز هم بهترین اقتباس سینمایی از این داستان به حساب میآید. برادران شاو، کارگردانی این فیلم را به لی هان سیانگ سپردند، زیرا او پیش از این با فیلمهای اپرای هوانگمی خود موفقیتهایی کسب کرده و در این حوزه استاد بود. نحوهی حرکت دوربین، ترکیب موسیقی و تصویر، طراحی صحنه از جمله عناصری هستند که لی برای جان بخشیدن به داستان از آنها استفاده کرده است.
داستان با نوجوانی ناراضی به نام یینگ-تای (بتی لو تی) آغاز میشود؛ او با تمام دختران همسناش فرق دارد، چون ادبیات را به جواهرات ترجیح میدهد و آرزوی تحصیل دارد، اما پدر محافظهکارش معتقد است که حضور زنان باید به خانه و خلوتگاه محدود شود. یک پزشک زن دلسوز او را متقاعد میکند که راه حل این است که به دخترک اجازه دهد لباس مردانه بپوشد و وانمود کند که مرد است تا بتواند بدون خطر سوءاستفادهی مردان از او در دانشگاه شرکت کند. پدر میپذیرد و به زودی او برای یک دورهی تحصیلی سه ساله به دانشگاه هانگژو میرود. امکان ندارد که این تغییر هویت به عاشقانهای نینجامد و طولی نمیکشد که کمدی، به مسیری رمانتیک میرود. اما نیمهی دوم فیلم با تصمیم پدر یینگ-تای برای انتخاب شوهر برای دخترش، به تراژدی تبدیل میشود.
اگر با روایت ساده و ابتدایی یا آوازهای بلند و موتیفهای تکراری اپرای هوانگمی عادت نداشته باشید، شاید فیلم برایتان خستهکننده باشد؛ اما روند حرکت «عشق ازلی» از کمدی، به عاشقانه و سپس تراژدی، بهترین نمودار سینمای کلاسیک هنگ کنگ است که با کارگردانی ماهرانهی لی هان سیانگ در اینجا جاودانه شده است.
۱۴. داستان پلیس (Police Story)
- سال اکران: ۱۹۸۵
- کارگردان: جکی چان
- بازیگران: جکی چان، مگی چانگ، بریجیت لین، چور یون
- امتیاز کاربران وبسایت IMDb به فیلم: ۷.۵ از ۱۰
- امتیاز وبسایت راتن تومیتوز به فیلم: ۹۳ از ۱۰۰
تصورش سخت است، اما روزگاری جکی چان، یکی از محبوبترین و پولسازترین ستارههای سینما در پنجاه سال گذشته، برای ورود به بازار فیلم غرب دست و پا میزد. پس از ایفای نقشهای کوتاه و بیخاصیت در دو فیلم «مسیر کنونبال» (Cannonball Run)، او بالاخره به آرزویش رسید و نقش اصلی را در فیلمی بازی کرد که قرار بود او را به هالیوود بشناساند؛ فیلم «محافظ» (The Protector) ۱۹۸۵ که جکی چان در آن نقش یک پلیس دوستداشتنی را بازی میکند. با این حال، این فیلم به چنان افتضاحی تبدیل شد که جکی به هنگ کنگ برگشت تا صحنههای اکشن را با تیم بدلکاری خودش دوباره فیلمبرداری کند. سپس او قسم خورد که به امریکاییها نشان دهد که چطور باید فیلم اکشن ساخت. اینجاست که ایدهی «داستان پلیس» شکل میگیرد.
این فیلم نه تنها یکی از بهترین کمدی اکشنهایی است که تاکنون ساخته شده، بلکه گواهی بر این است که جکی چان یک پکیج کامل است، مثل باستر کیتون، فرد آستر و تام کروز که همهی ویژگیهای یک ستارهی سینما را در خودشان دارند. «داستان پلیس» سینمای درجه یک هنگ کنگی را به مخاطبان نشان میدهد. واقعا کدام ستاره سینمای دیگری در تاریخ میتواند با قلاب چتر از یک اتوبوس دو طبقهای که به سرعت میرود آویزان شود، یا با رضایت خاطر و فقط محض سرگرمی ما، با سر خوردن از یک میله، خطر شکستن ستون فقراتش را به جان بخرد؟ آیا تا به حال مبارز تن به تن خلاقتری از او وجود داشته است، یا کسی که اینقدر مشتاق باشد هر چقدر که ضربه میزند، ضربه بخورد؟ پاسخ مشخصا منفی است.
۱۳. جایگاه چشمگیر (Center Stage)
- سال اکران: ۱۹۹۱
- کارگردان: استنلی کوان
- بازیگران: مگی چانگ، تونی لیونگ کافای، کارینا لاو
- امتیاز کاربران وبسایت IMDb به فیلم: ۷.۴ از ۱۰
- امتیاز وبسایت راتن تومیتوز به فیلم: ۱۰۰ از ۱۰۰
هر فیلمی که به شما اجازه میدهد با مگی چانگ وقت بگذرانید، لحظات خوبی را برایتان رقم میزند؛ اما او در «جایگاه چشمگیر» (که به نام «هنرپیشه زن» هم شناخته میشود) بازی بینظیری، گویی خلاصهای از تمام آثارش را ارائه میدهد. چانگ به خاطر بازی خیرهکننده و بیآلایش خود در نقش روان لینگیو، ستاره فیلمهای صامت شانگهای که در دههی ۱۹۳۰ به شهرت رسید و در ۲۴ سالگی خودکشی کرد، شایستهی دریافت جایزه بهترین بازیگر زن در جشنواره فیلم برلین بود. لینگیو نیز مانند چانگ، زیر ذرهبین بیرحمانهی نشریات زرد قرار گرفت و زندگی خصوصی و روابط عاشقانهاش نقل محافل روزنامهها و مطبوعات بود.
خلاف فیلمهای زندگینامهای کلیشهای و تکراری، شاهکار استنلی کوان ماهرانه مرز بین هنر و زندگی را محو و فیلمهای باقیمانده از آثار لینگیو را با مکالمات پشت صحنه بین چانگ و کارگردان ترکیب میکند؛ ترکیبی که موشکافی دقیقی از میراث این هنرمند به ما ارائه میدهد. یک لحظهی به خصوص قابل توجه، جایی است که چانگ به گذار حرفهای لینگیو در فیلمهایش فکر میکند؛ به گذار از یک بازیگر فرعی نقشهای شاد و سرزنده، به یک بازیگر نقشهای دراماتیک سنگینتر؛ سفری که آینهی تمامنمای مسیر حرفهای خود چانگ بود. اگر به خاطر داشته باشید در زمان اکران این فیلم (۱۹۹۱)، چونگ هنوز به عنوان دوست دختر نگونبخت جکی چان در مجموعه «داستان پلیس» شناخته میشد. دانستن اینکه این بازیگر برجستهی سینمای هنگ کنگ بعدا در اوج شهرت از بازیگری کنارهگیری خواهد کرد، فقط باعث میشود اجرایش در «جایگاه چشمگیر» برایمان بسیار عمیقتر شود.
۱۲. ۲۰۴۶
- سال اکران: ۲۰۰۴
- کارگردان: وونگ کار وای
- بازیگران: تونی لیونگ، گونگ لی، مگی چانگ، ژانگ زئی، فی وانگ
- امتیاز کاربران وبسایت IMDb به فیلم: ۷.۴ از ۱۰
- امتیاز وبسایت راتن تومیتوز به فیلم: ۸۷ از ۱۰۰
«۲۰۴۶» تنها فیلم علم-تخیلی این فهرست است؛ یا برداشت علمی-تخیلی وونگ کار وای از صنعتی شدن سریع و پیشرفتهای تکنولوژیکی که هنگ کنگ را به ایدهای علمی تخیلی از یک شهر آیندهنگرانه تبدیل کرد. با این حال، «۲۰۴۶» در بطن خود یک عاشقانه است.
در فیلمهای وونگ کار وای عاشقانههایی وجود دارد که در استانداردهای معمول نمیگنجند؛ عاشقانههایی که بیشتر بر درامهای تکاندهنده تمرکز دارند تا روایتهای دلخراش یا شهوانی. «۲۰۴۶» نمونهی بارز این عاشقانه است که میتوان آن را سومین بخش از سهگانهی عاشقانهی این کارگردان در کنار «روزهای وحشی بودن» (Days of Being Wild) و «در حال و هوای عشق» (In the Mood for Love) قرار داد؛ هرچند دیدن دو فیلم دیگر برای فهمیدن «۲۰۴۶» ضرورت ندارد.
عنوان عددی فیلم از اتاق هتلی در «در حال و هوای عشق» گرفته شده است که در آن شخصیت اصلی، یک روزنامهنگار متفکر (تونی لیونگ)، درگیر یک رابطهی نیمهعاشقانه-نیمهدوستانه با همسایهاش (مگی چانگ) میشود. اگر «در حال و هوای عشق» را دیده باشید، میدانید که این رابطه/دوستی وقتی چو به سنگاپور میرود، پایان مییابد. اما کار نقش اصلی هنوز با اتاق تمام نشده است. او میگوید اتاق ۲۰۴۶ جایی است که مردم برای زنده کردن گذشتههایشان به آنجا میروند – و پس از بازگشت از سنگاپور به هنگ کنگ، او سعی میکند دوباره اتاق را اجاره کند. متأسفانه، اتاق ۲۰۴۶ در دسترس نیست و او به جایش اتاق کناری را میگیرد. با این وجود، او همچنان به طرق مختلف با ساکنان موقت اتاق ۲۰۴۶ درگیر میشود.
۱۱. افسانه کوهستان (Legend of the Mountain)
- سال اکران: ۱۹۷۹
- کارگردان: کینگ هو
- بازیگران: شی چون، هسو فنگ، سیلویا چانگ
- امتیاز کاربران وبسایت IMDb به فیلم: ۷.۴ از ۱۰
- امتیاز وبسایت راتن تومیتوز به فیلم: ۱۰۰ از ۱۰۰
«افسانه کوهستان» کینگ هو، یک فیلم جادویی و رمزآلود است که در قرن یازدهم در دوران سلسلهی سونگ اتفاق میافتد. این فیلم دربارهی یک محقق شاد و بیکار به نام هو یونکینگ (شی چون) است که با کپی کردن کتابها، امرار معاش ناچیزی میکند. کمی پس از شروع فیلم، به او وظیفهی کپی کردن یک سوترای بودایی (گفتگو یا موعظه) داده میشود که میتواند ارواح گرفتار در برزخ را آزاد کند. هو آدم معتقدی نیست، اما به پول نیاز دارد و بنابراین با اشتیاق به مأموریت به ظاهر سادهاش میپردازد؛ مأموریتی که در نهایت به یک جای دورافتاده منتهی میشود که در آن اتفاقات عجیب و غریبی رخ میدهد.
این فیلم ترسناک فانتزی با ترکیب فولکلور، ارواح، شیاطین و مناظر طبیعی چشمنواز، یک فیلم کلاسیک مسحورکننده در تاریخ سینمای هنگ کنگ است. این استاد فیلمهای ووشیا که در دههی ۶۰ میلادی با فیلمهای تایوانی-هنگ کنگی خود نسل تازهای از فیلمسازی را به میدان آورد، در «افسانه کوهستان» هم با کارگردانیاش شما را به تصاویری خیالانگیز میکشاند. در قریب به سه ساعت و نیم، یک قاب کسلکننده در فیلم وجود ندارد و هو با مکثهای طولانی خود، گویی شما را تشویق میکند تا با حظ بصری تمام به تماشای «افسانه کوهستان» بنشینید.
۱۰. برخوردهای خطرناک از نوع اول (Dangerous Encounters of the First Kind)
- سال اکران: ۱۹۸۰
- کارگردان: تسویی هارک
- بازیگران: لزلی چونگ، جویی وانگ، وو ما
- امتیاز کاربران وبسایت IMDb به فیلم: ۷.۳ از ۱۰
- امتیاز وبسایت راتن تومیتوز به فیلم: ۹۰ از ۱۰۰
کمتر کسی پیدا میشود که به اندازهی تسویی هارک روی سینمای هنگ کنگ تأثیرگذار باشد. اما او این روزها حسابی در دنیای فیلمهای پروپاگاندای چینی فرورفته تا امرار معاش کند. در گذشته اما او یک پیشگام واقعی و یکی از خاصترین کارگردانان عصر طلایی سینمای هنگ کنگ بود؛ یک آشوبگر و یاغی که در هر ژانری که دستش را در آن امتحان میکرد، سربلند بیرون میآمد؛ البته قبل از واگذاری هنگ کنگ به چین.
جای تأسف دارد که احتمالا دیگر فیلمی مثل «برخوردهای خطرناک از نوع اول» به دست او ساخته نخواهد شد. فیلمی جسور، بیپروا و جنجالی که به تقریبا به محض ورود به سینماها توقیف شد. در این داستان پوچگرایانه از جوانان سرخورده، سه بچه پانک دبیرستانی که با سرقت از گردشگران ژاپنی و بمبگذاری در فضاهای عمومی سرشان را گرم میکنند، با دختری مواجه میشوند که با شخصیت عجیب و غریبشان همخوانی دارد. پس از اینکه بچهها یک چک ژاپنی متعلق به گروهی از کهنهسربازان سابق امریکایی جنگ ویتنام را، که به مزدور تبدیل شدهاند، به دست میآورند، همه چیز به هم میریزد. دیدن نسخهی بازسازیشده را توصیه میکنیم که از فیلمهای نیمهگمشدهی VHS به هم سرهم شده و برای یک تجربهی بدون فیلتر از فیلم کتگوری سه هنگ کنگی ارزشش را دارد.
۹. یک داستان ارواح چینی (A Chinese Ghost Story)
- سال اکران: ۱۹۸۷
- کارگردان: چینگ شیو تونگ (تونی چینگ)
- بازیگران: لزلی چونگ، جویی وانگ، وو ما
- امتیاز کاربران وبسایت IMDb به فیلم: ۷.۴ از ۱۰
- امتیاز وبسایت راتن تومیتوز به فیلم: ۷۰ از ۱۰۰
معابد جنزده، ارواح شیطانی درختی، دختران جذاب، اسکلتهای استاپ موشن، موسیقی هیپهاپ، نبردهای ماوراءالطبیعه در اعماق جهنم! اگر دنبال یک فانتزی هنگ کنگی ترسناک هستید، به جز «یک داستان ارواح چینی» سراغ جای دیگری نروید. در این فیلم، یک مأمور مالیات فروتن (لزلی چونگ فقید) مجبور میشود شب را در معبدی متروکه و ظاهرا جنزده بگذراند. در آنجا، او با افراد مختلفی مواجه میشود؛ یک راهب تائوئیست خفن که از جادوی خون برای شلیک لیزر از دستانش استفاده میکند، یک زن جوان زیبا (جویی وانگ) که اتفاقا روحی است که تا ابد باید مردان را به کام مرگ بکشاند و با یک دیو درختی زشت ازدواج کند.
«یک داستان ارواح چینی» آشوبی فانتزی و افسانهای ژانرمحور است که سینمای هنگ کنگ به بهترین شکل در آن خودش را نشان میدهد (حواستان به فیلمبرداری دیوانهوار فیلم باشد که از فیلم «مردگان شیطانی» الهام گرفته است). اما نکتهی شگفتانگیز فیلم، داستان فرعی عاشقانهای است که از تمام ظرافتها و لطافتهای یک داستان عاشقانهی خوب بهرهمند شده. این فیلم که با استقبال گستردهای روبرو شد و دنبالهها و اقتباسهای تلویزیونی زیادی را به دنبال داشت، نهتنها لزلی چونگ و جویی وانگ را مشهور کرد، که جریانی از فیلمهای مبتنی بر فولکلور چینی در هنگ کنگ به راه انداخت.
۸. سرسخت (Hard Boiled)
- سال اکران: ۱۹۹۲
- کارگردان: جان وو
- بازیگران: چو یون فات، تونی لیونگ، آنتونی وانگ
- امتیاز کاربران وبسایت IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
- امتیاز وبسایت راتن تومیتوز به فیلم: ۹۲ از ۱۰۰
فیلمهای استاد اکشن هنگکنگی، جان وو، نزدیک به چهار دهه است که بر فیلمسازان سراسر جهان، خاصه امریکا تأثیر گذاشتهاند. او در فیلمهای «خونریزی قهرمانانه» (Heroic Bloodshed) خود، تیراندازیهای خیرهکننده و داستانهای ملودرام را با هم ترکیب و زبان بصری جدیدی خلق کرد که تا امروز همه در تکرار آن کوشیدهاند. ترکیب موفقیت فیلمهای «فردایی بهتر» (A Better Tomorrow) و «قاتل» (The Killer) به شهرت و محبوبیت جان وو انجامید و در اوایل دهه ۹۰ اکشن هنگ کنگی را به جهانیان شناساند. وو با ساخت شاهکار دیگری در سال ۱۹۹۲، ثابت کرد که برای هالیوود آماده است.
جان وو خلاف فیلمهای گذشتهاش، که به شدت بر زندگی گنگسترهای هنگکنگی متمرکز بودند، در «سرسخت» توجه خود را به ژانر فیلمهای پلیسی معطوف کرد؛ ژانری که در اوایل دهه نود به فرمول برندهی هالیوود تبدیل شده بود. با این حال، او همچنان مهر و امضای خود را بر فیلم میزند و از عنصر شرافت و برادری هم غافل نمیشود که در رابطهی بازرس تکیلا (چو یون فات) و آدمکش مافیا (تونی لیونگ) خودشان را نشان میدهند. از بین تمام فیلمهای هنگکنگی در کارنامهی فیلمسازی جان وو، «سرسخت» بلیط مستقیمی برای شهرت این کارگردان در غرب بود.
۷. راه اژدها (The Way of the Dragon)
- سال اکران: ۱۹۷۲
- کارگردان: بروس لی
- بازیگران: بروس لی، نورا میائو، پاول وی، تونی لیو
- امتیاز کاربران وبسایت IMDb به فیلم: ۷.۱ از ۱۰
- امتیاز وبسایت راتن تومیتوز به فیلم: – از ۱۰۰
بروس لی بین ما انسانهای فانی به مقام خدایی رسیده بود. روی پردهی سینما او مثل آب سیال و سریع بود و وقتی حریفاتش را لتوپار میکرد، امکان نداشت که نگاهتان را از او برگردانید. بیرون از سینما، او حتی افسانهایتر بود. لی سینمای هنرهای رزمی را در غرب سر زبانها انداخت (البته درست است که چند فیلم برادران شاو به بازار امریکای شمالی راه پیدا کرده بودند؛ اما این بروس لی بود که درها را کاملا باز کرد) و پس از مرگش، چنان خلاء بزرگی احساس میشد که موجی از فیلمهای تقلیدی از بروس لی کوشیدند روی شهرت او مانور دهند.
«رئیس بزرگ» (The Big Boss) او را به یک ستاره تبدیل کرد و «مشت خشم» (Fist of Fury) از او یک قهرمان ملی ساخت، مردی که در مقابل استعمارگران خارجی میایستد و یک باشگاه کامل از امپریالیستهای ژاپنی را از بین برد. «اژدها وارد میشود» (Enter the Dragon) را، که یک ماه پس از مرگ لی منتشر شد، به عنوان بهترین فیلم او در نظر میگیرند؛ فیلمی که تامدتها پوسترش روی دیوار هر پسربچه مدرسهای بود. اما از آنجایی که «اژدها وارد میشود» یک فیلم تولید مشترک بینالمللی با هدف مخاطبان غربی بود، ما سراغ تنها فیلم هنگ کنگی میرویم که بروس لی، نویسندگی، تهیهکنندگی، کارگردانی و بازی در آن را بر عهده داشت: یعنی «راه اژدها»، آخرین فیلم لی که در زمان حیاتش اکران شد.
در «راه اژدها» لی کمی آزادتر بازی میکند و نقش پسری روستایی را دارد که برای نجات رستوران فامیلش از دست گروهی اراذل و اوباش محلی به رم فرستاده شده است. او شوخطبعی بیشتر از حد معمولی از خود نشان میدهد؛ اما ثابت میکند که همچنان میتواند خطرناکترین مرد داستان باشد. صحنهی درگیری او با چاک نوریس در کولوسیوم یکی از آن صحنههای فراموشنشدنی فیلمهای رزمی است.
۶. اعمال شیطانی (Infernal Affairs)
- سال اکران: ۲۰۰۲
- کارگردان: اندرو لاو، آلن مک
- بازیگران: تونی لیونگ، اندی لاو، آنتونی وانگ
- امتیاز کاربران وبسایت IMDb به فیلم: ۸ از ۱۰
- امتیاز وبسایت راتن تومیتوز به فیلم: ۹۴ از ۱۰۰
«اعمال شیطانی» ۲۰۰۲ با سایهها، آتش و مجسمههای سنگی عظیم آغاز میشود؛ مثل برخی سکانسهای آغازین جیمز باند؛ اما با وجود اشارات اغراق آمیز، فیلمی که در ادامه میآید نه فانتزی است، نه کلیشه و نه حتی فستیوالی از آدرنالین و گلولههای آتشین که سینمای هنگ کنگ به لطف جان وو به آنها شناخته میشد. «اعمال شیطانی» یک تریلر جنایی پیچیدهی شهری است؛ درواقع یکی از بهترین نمونههای خود که انتظارات بینالمللی از سینمای هنگ کنگ را در سال ۲۰۰۲ به چالش کشید. این فیلمی بود که در اوج یکی از تاریکترین ادوار سینمای هنگ کنگ، دوباره این سینما را سر زبانها انداخت.
لاو (اندی لاو) یک بازرس پلیس بلندپایه و جاهطلب است که مخفیانه توسط یک جنایتکار قدرتمند به نام سم (اریک تسانگ) در اداره استخدام شده است. همزمان، یکی از سرسپردگان ارشد این گنگستر، چان (تونی لیونگ) خودش پلیس مخفی است و هویت واقعیاش را از همه به جز سرپرست پلیس وانگ (آنتونی وانگ) مخفی میکند. در حالی که هر دو طرف قانون در بحبوحهی یک تحقیقات جنایی بزرگ آمادهی حمله میشوند، این دو جاسوس به هویت واقعی یکدیگر پی میبرند. اما آنها باید پیش از آنکه هویت خودشان لو برود، دست به کار شوند.
با تم هویتهای دوگانه و تصاویری که به درستی بحران هویت هنگ کنگ را در آغاز قرن منعکس میکنند، این فیلم در گیشه و مراسم اهدای جوایز در داخل و خارج از کشور بسیار موفق بود و دو دنباله، یک بازسازی هالیوودی برندهی اسکار و دهها فیلم همزاد دیگر در پی داشت که کوشیدند از آن تقلید کنند. با گذشت بیش از ۲۰سال از اکران این فیلم، «اعمال شیطانی» همچنان بهعنوان یکی از بزرگترین حماسههای جنایی هنگ کنگ پابرجاست که به این سینما جانی دوباره بخشید.
۵. قاتل (The Killer)
- سال اکران: ۱۹۸۹
- کارگردان: جان وو
- بازیگران: چو یون فات، دنی لی، کنث تسانگ
- امتیاز کاربران وبسایت IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
- امتیاز وبسایت راتن تومیتوز به فیلم: ۹۵ از ۱۰۰
اگر برای مبارزات تفنگی بیرحمانه به سراغ جان وو میروید، «سرسخت» را ببینید. اگر دنبال برادری و شرافت هستید، «فردایی بهتر» گزینهی بهتری است. ملودرامی پرجنبوجوش میخواهید؟ «گلولهای در سر» (Bullet in the Head) راست کارتان است. اما اگر فیلمی میخواهید که همهی اینها را با هم داشته باشد، یعنی خونریزی قهرمانانه در بهترین شکل آن، تنها گزینهاتان «قاتل» است، تمام.
فقط محض روشن شدن موضوع، داریم از نسخهی اصلی ۱۹۸۹ حرف میزنیم که در آن چو یون فات و دنی لی اسلحههای بزرگشان را به سمت هم نشانه گرفتهاند؛ یک موقع اشتباهی نروید سراغ بازسازی بیمزه و بیخاصیت ۲۰۲۴ خود جان وو. داستان «قاتل» با هیتمنی به نام آه جونگ (چو یون فات) آغاز میشود که اشتباهی در آخرین مأموریت خود، خوانندهی کلوپ شبانهای را کور میکند. جونگ، که رئیسش هم به او خیانت کرده، به اکراه با پلیس یاغی (دنی لی) همکار میشود تا همکاران قدیمیاش را گیر بیندازد.
جان وو در «قاتل» تمام فوت و فنهای خود را بیرون میکشد و رقصی از گلولههای آتشین به نمایش میگذارد. چو یون فات هم در نقش آه جونگ به یک ضدقهرمان معرکه تبدیل میشود؛ قاتلی خونسرد اما باوجدان و روحی شکنجهشده که بین وظیفه و گناه گیر افتاده و برای همیشه درگیر مردانگی و شرافت است. اگر صحنهی نهایی در کلیسا و کشت و کشتاری که فات در برابر نوچههای مافیا را راه میاندازد را ندیدهاید، انگار اصلا زندگی نکردهاید!
۴. روزی روزگاری در چین (Once Upon a Time in China)
- سال اکران: ۱۹۹۱
- کارگردان: تسوی هارک
- بازیگران: جت لی، رزموند کوان، یوئن بیائو، هوانگ یانیان
- امتیاز کاربران وبسایت IMDb به فیلم: ۷.۲ از ۱۰
- امتیاز وبسایت راتن تومیتوز به فیلم: ۹۰ از ۱۰۰
نمیتوان بدون ذکر نام جت لی از سینمای هنگ کنگ حرف زد. «روزی روزگاری در چین» بهجرئت مهمترین فیلم اوست که داستان رزمیکار افسانهای و قهرمانی مردمی، وانگ فی هونگ، را دنبال میکند. این قهرمان که زندگی تقریبا طولانی و پرباری داشت، از ۱۸۴۷ تا ۱۹۲۵ در چین میزیست و فیلمهای متعددی براساس زندگیاش ساخته شده است؛ فیلمهایی که گاهی به سمت حقایق تاریخی میروند و اغلب اوقات خیلی کاری با واقعیت ندارند. «روزی روزگاری در چین» اما شناختهشدهترین فیلم براساس زندگی این قهرمان است.
این فیلم رزمی فوقالعاده که در چندین حوزهی جوایز فیلم هنگ کنگ (آن را معادل اسکار هنگ کنگ در نظر بگیرید) برنده شد، جت لی را در نقش وانگ فی هونگ دنبال میکند. داستان عمدتاً بر محوریت او و تلاشهایش برای محافظت از چین در برابر غارتگریهای خارجیها میگذرد. با عنوانی چون «روزی روزگاری در چین»، همهچیز با استانداردهای یک حماسهی سینمایی پیش میرود. موفقیت این فیلم چنان بود که فرنچایز اکشن رزمی از دل آن بیرون آمد.
۳. ساختهشده در هنگ کنگ (Made in Hong Kong)
- سال اکران: ۱۹۹۷
- کارگردان: فروت چان
- بازیگران: سم لی، نیکی ییم، واندرز لی
- امتیاز کاربران وبسایت IMDb به فیلم: ۷.۵ از ۱۰
- امتیاز وبسایت راتن تومیتوز به فیلم: ۱۰۰ از ۱۰۰
اگر بین تمام لگدپرانیهای هوایی و تیراندازیهای بیپایان دنبال فیلم زمینیتر و آرامتری هستید، نمیتوانید بهتر از شاهکار فروتنانهی فروت چان پیدا کنید. «ساختهشده در هنگ کنگ» در سایهی واگذاری هنگ کنگ از بریتانیا به جمهوری خلق چین، تصویری مسحورکننده از اضطراب و عدم قطعیتی را ارائه میدهد که بر نقطهعطفی از تاریخ این شهر سایه افکنده بود؛ تصویری از جوانان ناراضی و سرخوردهای که به سختی میتوانند آیندهای برای خود متصور باشند.
این درام کوچک، اولین فیلم مستقلی است که پس از واگذاری هنگ کنگ به چین در سال ۱۹۹۷ اکران شد؛ آنقدر مستقل که با بودجهای ناچیز (نیممیلیون دلار هنگ گنگ)، نابازیگران و فیلمهای باقیمانده از سر پروژههای سابق ساخته شد. «ساختهشده در هنگ کنگ» داستان دانشآموز دبیرستانی را دنبال میکند که ترک تحصیل کرده. مون (سم لی) که در مدرسه عملکرد جالبی نداشته، پدرش خانواده را بهخاطر معشوقهاش رها کرده و مادرش هم گذاشته رفته، حالا نوچهی مافیای چین است. او عاشق دختر زنی میشود که باید طلبِ مافیا را از آنها بگیرد. زندگی مون اما زمانی تغییر میکند که به طور اتفاقی دو نامه به دستش میرسد؛ نامههایی از دختر مدرسهای که خودکشی کرده است. «ساختهشده در هنگ کنگ» فیلمی تاریک و جدی است و از آن دست پایانبندیهای تروتمیز و خوشبینانهای که اغلب فیلمهای جایزهبگیر دارند، بیبهره است. همین هم باعث شده فیلم فروت چان آن لحظات نادر و ظرافت خاصی را به تصویر بکشد که در کمتر درامی پیدا میشود.
۲. فردایی بهتر (A Better Tomorrow)
- سال اکران: ۱۹۸۶
- کارگردان: جان وو
- بازیگران: چو یون فات، کنث تسانگ، تیین فنگ
- امتیاز کاربران وبسایت IMDb به فیلم: ۷.۴ از ۱۰
- امتیاز وبسایت راتن تومیتوز به فیلم: ۹۴ از ۱۰۰
نام جان وو با سینمای اکشن مترادف است. این کارگردان پرکار نهتنها با سبک هنری خاص خود به یک فیلمساز انقلابی در هنگ کنگ تبدیل شد، که تأثیر عمدهای بر سینمای بینالمللی گذاشت. کارگردانان معاصر بیشماری در طول قریب به ۴۰ سال گذشته از سبک وو تقلید کردهاند، اما هیچکس به پای خود استاد نمیرسد و یک نگاه به «فردایی بهتر» کافی است تا بفهمید چرا هنوز هم کسی روی دستش نمیآید.
جان وو در اواخر دههی هشتاد میلادی در پایینترین دوران حرفهای خود سیر میکرد. اینجا بود که به اعتراف خودش، تسوی هارک او را از این منجلاب بیرون کشید و به او پیشنهاد داد فیلم ۱۹۶۷ «داستان یک زندانی» (Story of a Discharged Prisoner) پاتریک لونگ را بازسازی کند. تسوی در کارگردانی و تدوین کمک کرد و آخرسر نامش بهعنوان تهیهکننده هم پای فیلم خورده؛ اما تمرکز بر برادری، شرافت و تیراندازیهای اغراقآمیز با اسلحههایی که تیرشان هیچوقت تمام نمیشود، همهاش کار جان وو است.
تی لونگ و چو یون فات در «فردایی بهتر» نقش اعضای گروه تبهکاری زیرزمینی را بازی میکنند که با تولید اسکناسهای جعلی، سر خریداران بینالمللی کلاه میگذارند. هو (تی لونگ) پس از اینکه برادر کوچکتر عزیزش، کیت (لزلی چونگ)، بازرس نیروی پلیس میشود، تصمیم میگیرد که زندگی تبهکارانهاش را کنار بگذارد. با این حال، در آخرین مأموریتش خیانت همکار، او را به زندان میفرستد و خانوادهاش را به فروپاشی میکشاند. هو پس از آزادی تصمیم میگیرد که زندگی بهتری داشته باشد؛ اما اول باید با تبهکاران دنیای زیرزمینی که سعی در بازگرداندن او دارند، مبارزه کند. اینجاست که رفیقش مارک (چو یون فات) وارد ماجرا میشود.
۱. در حال و هوای عشق (In the Mood for Love)
- سال اکران: ۲۰۰۰
- کارگردان: وونگ کار وای
- بازیگران: مگی چانگ، تونی لیونگ، جو چیانگ، چین تسی-آنگ
- امتیاز کاربران وبسایت IMDb به فیلم: ۸ از ۱۰
- امتیاز وبسایت راتن تومیتوز به فیلم: ۹۲ از ۱۰۰
«در حال و هوای عشق» که در نظرسنجی بهترین فیلم قرن بیست و یکم نیویورک تایمز رتبه چهارم را دارد، شاهکار بلامنازع وونگ کار وای و دروازهای عالی برای ورود به سینمای هنگ کنگ است. وونگ کار وای در این فیلم، بیش از هر فیلم دیگر خود به کمال نزدیک میشود.
«در حال و هوای عشق» هرچه را که از همکاریهای وونگ کار وای با کریستوفر دویل دوست داریم به تصویر میکشد: تصاویر خیرهکننده، موسیقی متن تحسینبرانگیز، طراحی صحنه بینقص، صداگذاریهای شاعرانه… بدون شک، این فیلم یکی از دردناکترین و عاشقانهترین فیلمهایی است که تاکنون ساخته شده است. احتمالا خودتان داستان فیلم را میدانید؛ در سال ۱۹۶۲ در هنگ کنگ، تونی لیونگ و مگی چانگ نقش همسایههای دیوار به دیوار را بازی میکنند که پس از فهمیدن اینکه همسرانشان پشتسرشان سروکلهاشان میجنبد، با هم صمیمی میشوند. دوربین هر لمس، نگاه ظریف، باریکهی دود سیگار و حرف ناگفته را با چنان اشتیاق و تنش عاشقانهای ثبت میکند که قلبتان طاقت تحملش را ندارد.
وونگ در ساخت شاهکار خود، به خاطرات دوران کودکیاش در هنگکنگ رجوع کرده است؛ جایی که خانوادهاش پس از مهاجرت از شانگهای به آنجا نقل مکان کردند. او سالها بعد در مصاحبهای با موسسهی فیلم بریتانیا به یاد آورد: «ما با غریبهها در یک آپارتمان زندگی میکردیم. چیزی به نام حریم خصوصی وجود نداشت؛ زندگی شما یک کتاب باز بود که همه آن را از روی شانههایتان میخواندند. امروز، به سختی میدانیم چه کسی در همسایگیامان زندگی میکند. اما در آن روزها دیوارها نازک و ارتباطات عمیق بودند. شخصیتهای «در حال و هوای عشق» ساخته و پرداختهی ذهن من هستند، اما دنیایی که در آن زندگی میکنند، مستقیما از خاطرات کودکی من آمده است.»
منبع: Taste of Cinema
