۱۱ توصیه‌ی ساده و کاربردی برای درمان سوختگی زبان
زبان از برجستگی‌های کوچکی به نام پاپیلا (Papillae) تشکیل شده است. بعضی از پاپیلاها حاوی جوانه‌های چشایی هستند. وقتی غذا یا نوشیدنی خیلی داغ می‌خورید، زبان‌تان می‌سوزد و پاپیلاها و جوانه‌های چشایی آن آسیب می‌بینند. سوختگی زبان معمولا با درد همراه است و غذا خوردن را دشوار می‌کند.
خوشبختانه، بیشتر سوختگی‌های زبان جدی نیستند و به‌سرعت بهبود می‌یابند. درمان‌های خانگی زیادی وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها برای درمان سوختگی‌های خفیف استفاده کنید، اما سوختگی‌های جدی‌تر به مراقبت پزشکی نیاز دارند. تا انتهای این مقاله از دیجی‌کالا مگ با ما همراه باشید تا درباره‌ی سوختگی زبان و راه‌های درمان آن اطلاعات مفیدی در اختیار شما قرار دهیم.
انواع سوختگی زبان
احتمالا با مفهوم سوختگی درجه‌ی اول، دوم و سوم آشنا هستید. پزشکان به کمک این اصطلاحات شدت آسیب‌دیدگی بافت را مشخص می‌کنند. از این روش برای درجه‌‌بندی سوختگی زبان هم می‌توان استفاده کرد:
- سوختگی درجه‌ی یک: شایع‌ترین نوع سوختگی زبان است و فقط لایه‌ی بالایی بافت را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در صورتی که سوختگی از نوع درجه‌ی یک باشد، احتمالا تورم و درد خفیف را تجربه می‌کنید و زبان‌تان صورتی یا قرمز به نظر می‌رسد.
- سوختگی درجه‌ی دو: در این حالت، زبان بیشتر از سوختگی درجه‌ی یک آسیب می‌بیند و سوختگی علاوه بر سطح زبان به لایه‌های زیرین آن هم می‌رسد. علائم سوختگی درجه‌ی دو عبارتند از: صورتی یا قرمز شدن زبان، درد و تورم زبان و تشکیل تاول.
- سوختگی درجه‌ی سه: شدیدترین نوع سوختگی است و عمیق‌ترین لایه‌های بافت را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این شرایط ممکن است درد طاقت‌فرسا باشد یا زبان بی‌حس شود. همچنین احتمالا نواحی آسیب‌دیده سیاه یا سفید می‌شوند. به‌ندرت پیش می‌آید که زبان به این شدت بسوزد.
شدت آسیب تعیین می‌کند که آیا به مراقبت پزشکی نیاز دارید یا خیر. شما می‌توانید سوختگی‌های درجه‌ی یک را در خانه درمان کنید. اما اگر فکر می‌کنید دچار سوختگی درجه‌ی ۲ یا سه شده‌اید، باید از پزشک کمک بگیرید. چنانچه در مورد شدت سوختگی مطمئن نیستید، به پزشک مراجعه کنید.
علت سوختگی زبان
سوختگی زبان غالبا زمانی اتفاق می‌افتد که اجازه نمی‌دهید غذا یا نوشیدنی به اندازه‌ی کافی خنک شود. حواس‌پرتی مقصر اصلی این اتفاق است. بسیاری از مردم با عجله غذا می‌خورند و به دمای آنچه که مصرف می‌کنند بی‌توجه هستند. وقتی چند کار را به‌طور همزمان انجام می‌دهید، احتمال دارد بدون فکر غذا یا نوشیدنی داغ را داخل دهان بگذارید. چون در هنگام غذا خوردن، ذهن شما جای دیگری است.
غذاهایی که در مایکروویو گذاشته می‌شوند، یکی از علل رایج سوختگی زبان هستند. مایکروویو غذا را به‌طور یکنواخت گرم نمی‌کند. بنابراین، ممکن است اولین لقمه خنک به نظر برسد، اما لقمه‌ی بعدی زبان شما را بسوزاند.
علائم سوختگی زبان
علائم به شدت سوختگی بستگی دارند. علاوه بر سوزش، ممکن است موارد زیر را هم تجربه کنید:
- درد زبان
- بی‌حس شدن زبان
- التهاب و تورم زبان و صورتی یا قرمز شدن آن
- کاهش حس چشایی یا احساس طعم فلز در دهان
- زبان صاف (آسیب‌دیدگی پاپیلاها باعث ناپدید شدن آن‌ها می‌شود)
درمان سوختگی زبان در خانه
اکثر سوختگی‌ها خودبه‌خود و در عرض یک تا ۲ هفته بهبود می‌یابند. در این بین، برای سرعت بخشیدن به روند بهبودی می‌توانید از راهکارهای خانگی زیر استفاده کنید:
- مایعات سرد بنوشید. بیشتر مردم بعد از سوختگی زبان به‌طور غریزی به‌سراغ نوشیدنی‌های سرد می‌روند. بهتر است این کار را به‌سرعت و در عرض چند دقیقه بعد از بروز سوختگی انجام دهید. سرما از انتقال حرارت به لایه‌های عمیق‌تر زبان جلوگیری می‌کند.
- از غذاهای نرم سرد یا خنک استفاده کنید. تا چند روز پس از سوختن زبان، غذاهایی مانند ماست و بستنی بخورید.
- سطح زبان خود را با شیر بپوشانید. غالبا کسانی که از خوردن غذاهای تند لذت می‌برند از شیر برای کاهش حرارت آن‌ها استفاده می‌کنند. شیر می‌تواند سوختگی زبان را هم تسکین دهد.
- از شکر یا عسل استفاده کنید. علاوه بر شیر، می‌توانید سطح زبان را با عسل بپوشانید. عسل خاصیت ضدالتهابی و ضدباکتریایی دارد و از عفونت جلوگیری می‌کند. گزینه‌ی دیگر این است که روی زبان خود شکر بپاشید تا درد کاهش پیدا کند.
- دهان خود را با آب نمک بشویید. آب نمک دهان شما را از هر گونه باکتری که ممکن است به‌دنبال سوختگی زبان باعث عفونت شود، پاک می‌کند. همچنین می‌تواند درد زبان را کاهش دهد. با این حال، مراقبت باشید در استفاده از نمک زیاده‌روی نکنید. نمک بیش از حد باعث تشدید آسیب‌دیدگی می‌شود. یک‌هشتم قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیوان (۲۴۰ میلی‌لیتر) آب حل کنید و دهان خود را با آن بشویید.
- داروهای ضددرد مصرف کنید. داروهای بدون نسخه مثل استامینوفن و ایبوپروفن می‌توانند درد و التهاب زبان را کاهش دهند.
- ویتامین E مصرف کنید. ویتامین E کمک می‌کند سوختگی زبان سریع‌تر بهبود پیدا کند. یک کپسول حاوی ۱۰۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین E را باز و مستقیما روی زبان خود خالی کنید.
- بهداشت دهان و دندان را به‌خوبی رعایت کنید. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن همیشه مهم است، اما زمانی که در دهان‌تان یک زخم دارید، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. چرا که از باقی ماندن باکتری‌ها در دهان جلوگیری می‌کند و خطر عفونت را کاهش می‌دهد. فقط مراقب باشید که زبان خود را لمس نکنید.
- از دهانشویه‌های حاوی الکل استفاده نکنید. این محصولات زخم را تحریک می‌کنند و درد را افزایش می‌دهند.
- مایعات داغ ننوشید. گرما می‌تواند سوختگی زبان و درد ناشی از آن را تشدید کند.
- از مصرف غذاهایی که باعث تحریک زبان می‌شوند خودداری کنید. غذاهای اسیدی مانند مرکبات و غذاهای تند، شور یا ترد باعث تشدید آسیب‌دیدگی می‌شوند.
زمان مراجعه به پزشک
مدت زمان بهبودی به شدت آسیب بستگی دارد. با این حال، زبان فوق‌العاده مقاوم است و خوشبختانه به‌سرعت بهبود می‌یابد. درمان سوختگی‌های شدید ممکن است بیشتر طول بکشد، اما غالبا به یک یا ۲ هفته زمان نیاز دارد. جوانه‌های چشایی تقریبا هر ۲ هفته یک‌بار بازسازی می‌شوند. بنابراین، بعد از مدت کوتاهی می‌توانید دوباره از غذا خوردن لذت ببرید.
در صورت مشاهده‌ی علائم سوختگی درجه‌ی ۲ یا سه، فورا به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید. همچنین اگر داروهای خانگی را امتحان کردید و علائم سوختگی درجه‌ی یک در عرض یک هفته برطرف نشدند، از پزشک کمک بگیرید. در صورت مشاهده‌ی علائم زیر هم باید به‌سرعت به پزشک مراجعه کنید:
- تب
- تشدید درد، قرمزی یا تورم
- خروج ترشح یا چرک از زبان
کلام پایانی
زندگی پرمشغله‌ی روزمره باعث می‌شود بسیاری از مردم بدون فکر و باعجله غذا بخورند و دچار سوختگی زبان شوند. در صورت بروز چنین مشکلی، یک نوشیدنی خنک بخورید و برای مدتی از مصرف غذاهای اسیدی، شور، تند یا ترد بپرهیزید تا زبان شما سریع‌تر بهبود یابد. اگر نگران آسیب‌دیدگی زبان‌تان هستید، به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند شدت آسیب را بررسی و از بروز عوارض جدی‌تر مانند عفونت جلوگیری کند.
