علت ترک پا چیست؛ ۱۱ دلیل که پوست پا همیشه خشک و ترک‌خورده است
ترک پاشنهی پا یک نوع مشکل پوستی است که می‌تواند همه‌ی افراد را در سنین مختلف تحت تاثیر قرار دهد، اما معمولا در زنان شایع‌تر است. علت ترک پا از کمبود رطوبت و پوشیدن کفش نامناسب تا ابتلا به بعضی از بیماری‌های زمینه‌ای و کمبود مواد مغذی متغیر است. در این مقاله از دیجی‌کالا مگ به این سوال که علت ترک پاشنه چیست و این مشکل چه زمانی به درمان پزشکی نیاز دارد، پاسخ می‌دهیم. با ما همراه باشید.
علت ترک پاشنهی پا چیست؟
مشکلاتی که پوست نواحی مختلف بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهند، با هم متفاوت هستند. برای مثال، وقتی از مشکلات پوستی در قسمت ران و باسن صحبت می‌شود، سلولیت یکی از مهم‌ترین مواردی است که باید به آن اشاره کرد. برای اینکه با این عارضه آشنا شوید توصیه می‌کنیم مقاله‌ی «سلولیت چیست» را بخوانید. اما وقتی به‌سراغ پاشنهی پا می‌روید، با مشکلات دیگری روبه‌رو می‌شوید که ترک‌خوردگی پوست یکی از آن‌ها است. ترک پاشنهی پا می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله:
۱. پابرهنه راه رفتن
راه رفتن با پای برهنه ممکن است پوست پا را در معرض انواع خطرات محیطی از جمله باکتری‌ها، سموم، مواد آلرژی‌زا و همچنین حشرات قرار دهد. پوشیدن کفش، صندل یا دمپایی می‌تواند از پاشنهی پای شما در برابر آسیب‌های محیطی محافظت کند. البته ذکر این نکته ضروری است که استفاده‌ی مداوم از کفش نامناسب یا کفشی که پشت آن باز است نه‌تنها کمک‌کننده نیست، بلکه می‌تواند یکی از دلایل ترک پا باشد.
۲. خشکی پوست
هوای سرد می‌تواند شما را مستعد خشکی پوست کند. از آنجا که پوست اطراف پاشنهی پا غدد چربی بسیار کمی دارد، بیشتر از سایر نواحی بدن به این مشکل دچار می‌شود. به همین دلیل، مرطوب نکردن پاها به‌خصوص در فصل زمستان که رطوبت هوا کاهش می‌یابد ممکن است به خشکی پوست و ایجاد ترک منجر شود.
۳. رعایت نکردن بهداشت
پاها در طول روز در معرض گردوغبار، آلودگی و مواد شیمیایی قرار می‌گیرند. بنابراین ناگفته پیدا است که باید از آن‌ها مثل پوست صورت خود مراقبت کنید. برای این کار لازم است پاهای خود را هر بار که وارد خانه می‌شوید با شوینده و اسکراب پوستی مناسب بشویید. سپس از مرطوب‌کننده استفاده کنید.
۴. دوش گرفتن با آب داغ
از آب داغ هم می‌توان به‌عنوان علت ترک پا در طب سنتی و مدرن نام برد. استفاده از آب بسیار داغ در حین حمام کردن یا دوش گرفتن می‌تواند پوست را به‌شدت خشک کند. به همین دلیل، مهم است که از آب ولرم برای شست‌وشوی خود استفاده کنید و ظرف ۱۰ دقیقه پس از خارج شدن از حمام روی پوست‌تان مرطوب‌کننده بزنید.
۵. استفاده از صابون‌های خشن
در بعضی موارد، استفاده از شوینده‌ی نامناسب علت ترک پا در نوجوانان، کودکان و بزرگسالان است. افرادی که از صابون‌های قوی یا حاوی مواد خشن استفاده می‌کنند بیشتر از دیگران در معرض خطر ترک پاشنهی پا قرار دارند. صابون‌های خشن به سد دفاعی پوست آسیب می‌رسانند و باعث از دست دادن رطوبت می‌شوند.
۶. ایستادن طولانی‌مدت
ایستادن برای مدت طولانی یکی از عواملی است که باعث می‌شود با مشکل ترک‌خوردکی پاشنه‌های پا مواجه شوید. ایستادن به‌خصوص روی سطوح سفت و سخت می‌تواند فشار روی پاشنه‌ها را افزایش دهد و به اصطکاک مداوم منجر شود که این امر احتمال ایجاد ترک و زخم را در پاها افزایش می‌دهد.
مراقبت نکردن از پاها در حین ایستادن ممکن است به‌مرور زمان به درد شدید پاشنهی پا و حتی خونریزی منجر شود. اگر شغل شما مستلزم ایستادن طولانی‌مدت است، کفش مناسب بپوشید تا فشار وارده بر پاشنهی پاها کاهش یابد.
۷. چاقی
گاهی‌اوقات علت ترک پا شدید به اضافه وزن و چاقی نسبت داده می‌شود. وزن بدن در افراد چاق فشار زیادی روی پا وارد می‌کند، به طوری که چربی زیر پاشنهی پا به طرفین پخش می‌شود و به‌تدریج ترک می‌خورد. کنترن وزن نه‌تنها از ترک‌خوردگی پوست پاشنهی پا جلوگیری می‌کند، بلکه احتمال ابتلا به بیماری‌های جدی از جمله دیابت را کاهش می‌دهد.
۸. بالا رفتن سن
در بعضی موارد، روند طبیعی پیری اصلی‌ترین علت ترک پا در تابستان، زمستان و سایر فصول سال است. چون با افزایش سن، پوست راحت‌تر رطوبت از دست می‌دهد و بیشتر مستعد خشک شدن می‌شود. از سوی دیگر، به‌تدریج خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد و چربی کمتری تولید می‌کند.
۹. یائسگی
یائسگی یکی از دلایلی است که باعث می‌شود زنان بیشتر از مردان با مشکل ترک پا مواجه شوند. بعد از یائسگی، بعضی از زنان مستعد ابتلا به بیماری کراتودرمای اکتسابی (Acquired keratoderma) هستند که می‌تواند به ترک خوردن پوست پاشنهی پا و سایر قسمت‌های بدن منجر شود.
۱۰. بیماری‌ها
اگزما یک بیماری پوستی است که افراد در سنین مختلف را درگیر می‌کند و باعث خارش و پوسته پوسته شدن پوست می‌شود. اگر این بیماری کف پای شما را تحت تاثیر قرار دهد، به خارش و تاول منجر می‌شود. در این شرایط پزشک سعی می‌کند با تجویز کرم یا لوسیون به از بین بردن ترک پوستی و سایر علائم اگزما کمک کند.
پای ورزشکار هم بیماری دیگری است که می‌توان از آن به‌عنوان علت ترک پا نام برد. اگر پاهای شما برای مدت طولانی با عرق یا رطوبت در تماس باشند، ممکن است به مشکل پای ورزشکار مبتلا شوید که یک نوع عفونت قارچی مسری است. به‌علاوه، راه رفتن با پای برهنه در مناطقی که محل رشد قارچ هستند (از جمله اتاق رختکن) می‌تواند به بروز این بیماری منجر شود. پای ورزشکار با خشکی، قرمزی و خارش پوست همراه است و در موارد شدید باعث تاول یا ترک‌خوردگی پوست می‌شود.
مشکلات هورمونی مانند بیماری تیروئید هم ممکن است غدد عرق را غیرفعال کنند و احتمال ترک خوردن پاشنهی پا را افزایش دهند. علاوه بر این، آسیب عصبی ناشی از دیابت باعث می‌شود به‌موقع از خشکی، ترک‌خوردگی و درد پاهایتان مطلع نشوید و در معرض خطر عفونت قرار بگیرید.
۱۱. کمبود ویتامین
اگر به اندازه‌ی کافی ویتامین‌های ضروری مورد نیاز خود را دریافت نکنید، ممکن است پوست‌تان کدر، خشک و در سنین پایین پیر شود. در بعضی موارد، حتی ممکن است به مشکل پوسته پوسته شدن پوست یا ترک خوردن آن دچار شوید.
همه‌ی ویتامین‌ها و مواد معدنی برای حفظ سلامت پوست حیاتی هستند، اما سه ویتامین زیر تاثیر بیشتری روی آن دارند:
ویتامین E
ویتامین E به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان از سلول‌های شما محافظت می‌کند و طول عمر آن‌ها را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، در حفظ سلامت پوست و تقویت سیستم ایمنی بدن نقش دارد. بهترین منابع غذایی ویتامین E عبارتند از:
- روغن‌ها مانند روغن جوانه‌ی گندم، روغن فندق، روغن آفتابگردان و روغن بادام
- تخمه‌ی آفتابگردان
- مغزیجات مانند بادام و فندق
- ماهی سالمون
- آووکادو
- انبه
کسانی که به اختلالات گوارشی مبتلا هستند از جمله افراد مبتلا به بیماری کرون (یک نوع بیماری التهابی روده) یا سوء جذب چربی در معرض خطر کمبود ویتامین E قرار دارند.
ویتامین B3
گاهی‌اوقات کمبود ویتامین B3 علت ترک پاها است. ویتامین B3 که به آن نیاسین هم گفته می‌شود، در متابولیسم انرژی نقش دارد. بنابراین بدون آن نمی‌توانید انرژی موجود در غذاهای مصرفی خود را به انرژی قابل استفاده توسط بدن تبدیل کنید.
ویتامین B3 یک آنتی‌اکسیدان است، به این معنی که با رادیکال‌های آزاد در بدن مبارزه می‌کند. رادیکال‌های آزاد مولکول‌های ناپایداری هستند که می‌توانند به بدن آسیب برسانند.
وقتی ویتامین B3 کافی دریافت نمی‌کنید، خطر ابتلا به بیماری پلاگر (Pellagra) افزایش می‌یابد. یکی از علائم پلاگر پوست خشک و پوسته پوسته است که می‌تواند در قسمت‌های مختلف بدن از جمله پاشنهی پا ایجاد شود. سایر علائم پلاگر شامل موارد زیر است:
- گیجی
- اسهال
- از دست دادن اشتها
- درد شکم
- ضعف
ذکر این نکته ضروری است که پلاگر معمولا ابتدا قسمت‌هایی از بدن را که در معرض نور خورشید هستند، تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین احتمالا قبل از اینکه متوجه‌ی علائم آن روی پاشنهی پاها شوید، روی سایر نواحی بدن تاثیر می‌گذارد.
از غذاهای غنی از ویتامین B3 می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ماکیان مانند سینه‌ی مرغ و بوقلمون
- گوشت چرخ‌کرده و جگر گاو
- غذاهای دریایی مانند ماهی سالمون
- برنج قهوه‌ای
- آووکادو
- عدس
کمبود ویتامین B3 به‌ندرت اتفاق می‌افتد، اما بیماری‌ها و شرایط زیر خطر بروز آن را افزایش می‌دهند:
- سوء تغذیه
- بی‌اشتهایی
- HIV
- اختلال سوء مصرف الکل
- بیماری‌هایی که باعث سوء جذب مواد مغذی در دستگاه‌ی گوارش می‌شوند.
ویتامین C
ویتامین C هم که با نام ال-اسکوربیک اسید شناخته می‌شود، خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد و از آسیب سلولی جلوگیری می‌کند. بدن مقدار زیادی ویتامین C در سلول‌های پوست ذخیره می‌کند تا از آن‌ها در برابر آسیب‌های محیطی محافظت کند. این ویتامین در تولید کلاژن هم نقش دارد. کلاژن پروتئینی است که ۷۵ درصد وزن خشک قسمت درم پوست (لایه‌ی میانی پوست) را تشکیل می‌دهد.
بر اساس تحقیقات، سطح ویتامین C در پوست پیر یا آسیب‌دیده توسط نور خورشید کمتر است. از آنجا که ویتامین C به حفظ رطوبت پوست کمک می‌کند، دریافت نکردن آن به اندازه‌ی کافی ممکن است به کم‌آبی و خشکی سلول‌های پوست در نواحی مختلف بدن از جمله پاشنهی پا منجر شود.
به بیماری ناشی از کمبود ویتامین C اسکوروی (Scurvy) می‌گویند. اسکوروی علائم مختلفی ایجاد می‌کند که روی پوست تاثیر می‌گذارند، از جمله:
- کبودی
- خشکی و پوسته پوسته شدن پوست
- تاخیر در التیام زخم‌ها
- خشکی موها
- خونریزی در پوست یا اطراف فولیکول‌های مو
کمبود ویتامین C در کشورهای توسعه‌یافته نسبتا نادر است. برای اینکه به کمبود این ماده‌ی مغذی مهم مبتلا شوید باید حداقل چند هفته تا چند ماه روزانه کمتر از ۱۰ میلی‌گرم ویتامین C دریافت کنید.
منابع غذایی خوب ویتامین C عبارتند از:
- فلفل دلمه‌ای قرمز و سبز
- کیوی
- کلم بروکلی
- توت‌فرنگی
- پرتقال
- کلم کیل
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در بیشتر موارد، علت ترک پای کودک و بزرگسال جدی نیست و با روش‌های خانگی بهبود می‌یابد. اما اگر این راهکارها موثر نبودند یا با مشکل درد و خونریزی مواجه شدید، باید برای درمان ترک پا به پزشک مراجعه کنید.
همچنین اگر به بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت مبتلا هستید، توصیه می‌شود ترک پاشنه، میخچه و سایر مشکلات مرتبط با پا را نادیده نگیرید و در مورد راه‌های درمان آن‌ها با پزشک مشورت کنید. بسته به شرایط شما، پزشک می‌تواند بهترین راه برای درمان میخچه، ترک پاشنه و… را پیشنهاد دهد.
کلام پایانی
پوست پا معمولا خشک‌تر و کم‌آب‌تر از پوست سایر قسمت‌های بدن است، چون غدد چربی زیادی در کف پا وجود ندارد. درنتیجه، پاشنهی پا ممکن است به‌دلیل کمبود رطوبت به‌تدریج انعطاف‌پذیری و قابلیت ارتجاعی خود را از دست بدهد و ترک بخورد.
ترک پا معمولا فقط روی لایه‌ی فوقانی پوست تاثیر می‌گذارد و باعث درد نمی‌شود. با این حال، هنگامی که به لایه‌های عمیق‌تر پوست می‌رسد، ممکن است دردناک شود یا با خونریزی همراه باشد. در صورت روبه‌رو شدن با این علائم باید به پزشک مراجعه کنید.
منابع: medicinenet, ۱mg, healthline
