۴ ابزار که باید برای مراقبت کامل از دهان و دندان استفاده کنید
این یک حقیقت ثابت شده است که رعایت بهداشت دهان و دندان برای دستیابی به سلامت جسمی و حفظ آن در طول زندگی بشر ضرورت دارد. از این رو حتما باید بهداشت و مراقبت از دهان و دندان را به یکی از مهم‌ترین بخش‌های برنامه‌ی روزانه‌ی خود تبدیل کنیم. در این مطلب علاوه بر تشریح تفاوت بین ابزارهایی نظیر مسواک، دهان‌شویه، نخ دندان و خمیردندان، به تأثیر آن‌ها روی سلامت دهان و دندان خواهیم پرداخت و به شما کمک خواهیم کرد به بهترین شکل ممکن از دندان‌های خود مراقبت کنید.
بهداشت خوب دهان و دندان می‌تواند به جلوگیری از بوی بد دهان، پوسیدگی دندان و بیماری لثه و همچنین می‌تواند به حفظ دندان‌هایتان در سن بالاتر کمک کند. بنابراین مراقبت خوب از دهان، دندان‌ها و لثه‌ها، یک سبک زندگی ارزشمند است که می‌تواند بر سلامت کلی بدن تأثیر مثبت زیادی بگذارد. به این خاطر که در نهایت، بهداشت دهان، می‌تواند بر ظاهر، روابط بین فردی، رژیم غذایی، تغذیه و گفتار هم تأثیر بگذارد.
نکته‌ی مهمی که وجود دارد این است که از آن‌جایی که دهان یکی از ارگان‌‌های باز بدن است و به راحتی می‌تواند بیماری را انتقال دهد، یک مشکل و یا بیماری کوچک در دهان، می‌تواند روند کار بقیه‌ی اندام‌های بدن را مختل کند. بنابراین در این مقاله با ما همراه باشید تا نکات مهمی را راجع به سلامت دهان و دندان و راه‌های مراقبت از آن‌ها با شما آموزش دهیم.
آیا بهداشت بد دهان و دندان می تواند باعث مشکلات سلامتی شود؟
اگر از دندان‌ها و لثه‌های خود به خوبی مراقبت نکنید، این رعایت نکردن بهداشت در دهان، می‌تواند در نهایت منجر به مشکلاتی در سلامت و جسم شما شود که عبارت‌اند از :
- دردهایی در دهان و صورت؛ درد در دهان و یا صورت ممکن است به علت عفونت در لثه باشد. ژنژیویت یکی از بیماری‌های لثه بوده که در بین افراد بسیار شایع است. اگر این عفونت جدی باشد در نهایت ممکن است دندان‌ها از دست بروند چراکه این لثه است که دندان‌ها را نگه می‌دارد.
- مشکلات قلبی؛ عفونت‌های دهان در موارد شدید می‌توانند اندام‌های اصلی بدن مثل قلب را تحت تاثیر قرار دهند و به آن‌ها آسیب بزنند. آندوکاردیت نوعی بیماری التهابی است که در اثر ارگانیزم‌های عفونی مثل باکتری‌ها ایجاد می‌شوند و دریچه‌های قلب را ملتهب می‌کند.
- مشکلات گوارشی؛ هضم غدا در بدن در چندین مرحله‌ی مختلف انجام می‌شود. اولین مرحله‌ی هضم ابتدا در دهان رخ می‌دهد. ما غذا را می‌جویم و آن‌ها را با بزاق دهان می‌آمیزیم. اگر در این مرحله از هضم به دلیل رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان، مشکلی به وجود آید، این مشکلات در نهایت می‌توانند به اندام‌های هضم کننده‌ی دیگر آسیب وارد کنند یا باعث آسیب رساندن به معده شود.
چگونه بهداشت دهان و دندان را رعایت کنیم؟
شما می‌توانید در خانه با رعایت موارد زیر بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید و از بروز مشکلات به حد زیادی جلوگیری کنید. این موارد عبارت‌اند از:
- دو بار در روز به مدت حداقل دو دقیقه مسواک بزنید.
- روزانه نخ دندان بکشید تا پلاک را از جاهایی که مسواک شما به آن دسترسی ندارد پاک کنید.
- برای تامین مواد مغذی لازم (مخصوا ویتامین A و C) و برای جلوگیری از بیماری‌های لثه از یک رژیم غذایی سالم استفاده کنید.
- از کشیدن سیگار که به بیماری لثه و سرطان دهان دامن میزند، اجتناب کنید.
- به طور منظم برای چکاپ و معاینه به دندانپزشک مراجعه کنید. این یکی از موثرترین کار‌ها برای تشخیص علائم اولیه بیماری‌های دهان و دندان است.
ابزارهایی که می‌توانند به شما کمک کنند تا بهداشت دهان و دندان خود را به بهترین شکل ممکن رعایت کنید عبارت‌اند از:
- خمیردندان
- مسواک (معمولی و برقی)
- دهان شویه
- نخ دندان
البته یک سری نکات در رابطه با خمیردندان و دهان شویه وجود دارد که بیشتر به تئوری توطئه شباهت دارند. برخی از افراد معتقدند نباید خمیردندان یا دهان شویه استفاده کرد چرا که حاوی موادی هستند که از راه لثه جذب مغز شده و به آن آسیب می‌رسانند. برخی دیگر هم معتقدند خود این ابزار عامل مهمی برای خرابی دندان هستند. اما آیا این باورها درست است؟
آیا استفاده از خمیردندان موجب ضرر رساندن به دندان می‌شود؟
نخستین پرسشی که باید به آن پاسخ دهیم این است که آیا خمیر دندان می‌تواند خود عاملی آسیب‌رسان و خطرناک برای دندان باشد؟
شرکت‌های سازنده‌ی خمیر دندان ادعا می‌کنند استفاده از خمیر هنگام مسواک زدن ضروری است، اما این ادعا در برخی مواقع لزوما صحیح نیست. تحقیقات نشان داده مسواک زدن بدون یک سری از خمیر دندان‌ها نه تنها در برخی از مواقع در تمیزی و پاکسازی جرم و غذای باقی مانده از دندان، به همان اندازه تأثیر دارد بلکه در برخی از موارد حتی موثرتر هم بوده است. جرم دندان چیزی نیست که لزوما با خمیردندان پاک شود، بلکه با مسواک زدن عادی هم می‌توان آن را از بین برد. نکته‌ای که وجود دارد این است که چگونه مسواک بزنید، نه اینکه چقدر خمیردندان روی آن بگذارید.
اکثر خمیرها حاوی مواد ساینده‌ای هستند که می‌تواند باعث ریز سایش شود. به همین دلیل توجه به نوع خمیردندانی که می‌خرید بسیار مهم است. در صورت امکان، به دنبال عدد Relative Dentin Abrasion (به اختصار RDA) روی خمیر داندان باشید که میزان سایندگی آن را نشان می‌دهد. اگر عدد مربوط به آن کمتر از ۲۵۰ باشد، خمیردندان سالم است و اگر بالاتر از آن باشد، می‌تواند به دندان شما آسیب بزند.
اگر نمی‌توانید چنین عددی را روی خمیر دندان خود پیدا کنید، کافی است یک فویل بگیرید و مقداری از خمیر را روی آن بریزید. با فشار بسیار کم و به مدت ۳۰ ثانیه تا ۱ دقیقه، خمیر را روی سطح فویل پخش کنید و بمالید. بعد از ۱ دقیقه، آن را زیر آب قرار دهید تا کاملا خمیر از روی فویل پاک شود. به سطح فویل نگاه کنید، اگر خط و خش داشته باشد، نمی‌توان آن خمیر دندان را سالم دانست، اگر هم خط و خش نداشته باشد، یعنی خمیردندان شما از لحاظ میزان سایندگی مشکل‌ساز نیست.
چه چیزی در خمیردندان وجود دارد و هر کدام چه کاری انجام می‌دهند؟
خمیردندان از مواد زیادی تشکیل شده که هر کدام از آن‌ها طبق توصیه‌ی شرکت‌های سازنده به یک دلیل در تهیه‌ی آن استفاده می‌شوند. مثلا برای سفیدی دندان یا عدم ایجاد حساسیت و… . این مواد عبارت‌اند از:
- فلوراید (Fluoride)؛ در بسیاری از خمیردندان‌ها از فلوراید استفاده شده که گفته می‌شود به استحکام مینای دندان کمک و از پوسیدگی جلوگیری می‌کند.
- ساینده (Abrasives)؛؛ این ماده‌ی شیمیایی کمک می‌کند جرم از روی دندان پاک شود.
- طعم دهنده‌ها (Flavors)؛ اینکه خمیردندان چه طعمی داشته باشد را طعم‌دهنده‌ها مشخص می‌کنند.
- شوینده (Detergents)؛ این ماده‌ی شیمیایی دلیل اصلی کف کردن هنگام مسواک زدن است.
- هیومکتانت (Humectant)؛ ماده‌ای که کمک می‌کند خمیر دندان حالت رطوبتی و نرم خود را نگه دارد.
- سدیم لوریل سولفات (SLS)؛ SLS در خمیردندان‌ها موجب حذف باقی‌مانده غذاها روی دندان می‌شود و به پاک و تمیز شدن آن‌ها کمک می‌کند. از طرفی خاصیت سورفکتانتی آن موجب ایجاد کف در خمیردندان و از بین رفتن چربی‌ها و آلودگی‌های روی دندان‌ها می شود.
- تیتانیوم دی اکسید؛ برای تقویت رنگ سفید یا رفع کدری دندان استفاده می‌شود.
- رنگ (Coloring)؛ بسیاری از شرکت‌ها از رنگ‌های مصنوعی برای جذاب‌تر کردن خمیردندان خود استفاده می‌کنند.
آیا باید از خمیردندان استفاده کنیم؟
اگر استفاده از خمیردندان ضروری نباشد و از طرفی به دندان ما هم آسیب بزند، چرا اصلا باید از آن استفاده کنیم؟ اگرچه در نگاه نخست عدم استفاده از خمیردندان می‌تواند راه حلی منطقی برای جلوگیری از یک سری صدمات احتمالی باشد اما استفاده از خمیردندان خوب فوایدی دارد که در زیر به آن اشاره می‌کنیم.
- خمیردندان خوب بوی دهان شما را تغییر می‌دهد؛ استفاده از مسواک در حالت خشک از بوی بد دهان جلوگیری نمی‌کند. اگرچه بوی بد دهان حتی با مسواک زدن هم به صورت کامل برطرف نمی‌شود اما خیلی بهتر است اگر از خمیردندان استفاده شود. همچنین فرایند مسواک زدن هم با خمیردندان لذت‌بخش‌تر می‌شود.
- دندان شما را سفید می‌کند؛ خمیردندان می‌تواند از زرد شدن دندان شما جلوگیری کند. اگرچه استفاده از آن به اندازه‌ی استفاده از سفیدکننده‌هایی که پزشک توصیه می‌کند سرعت و اثربخشی ندارد اما بی‌تأثیر هم نیست.
- PH (میزان اسیدی یا بازی بودن) دهان را تنظیم می‌کند؛ یکی از مهم‌ترین دلایل استفاده از خمیردندان این است که PH دهان شما تنظیم می‌شود. هرچه دهان شما اسیدی‌تر باشد، دندان زودتر خراب می‌شود. خمیردندان به واسطه‌ی سدیم فسفات کمک می‌کند PH دهان شما تنظیم شود.
- از دندان‌های حساس مراقبت می‌کند؛ خمیردندان‌هایی که در آن‌ها از پتاسیم نیترات استفاده شده از دندان‌هایی که حساسیت بالایی دارند هم به خوبی مراقبت خواهند کرد.
به صورت کلی توصیه می‌شود در انتخاب نوع خمیر دندان و همچنین روش‌های پاکسازی دهان از جرم با یک دکتر خوب در تماس باشید تا به شما راهنمایی کند. در صورت خرید خمیر دندان هم حتما به مواردی که گفته شده توجه داشته باشید و سعی کنید از نمونه‌های ارگانیک یا با RDA کمتر از ۲۵۰ استفاده کنید. همچنین بعد از مسواک زدن، بلافاصله دندان خود را نشویید، فقط باقی مانده‌ی خمیر دندان را از دهان خارج کرده و کمی منتظر بمانید تا فلوراید کار خود را انجام دهد. به خاطر داشته باشید بعد از مسواک زدن، حداقل باید ۳۰ دقیقه صبر کنید و سپس آب بنوشید.
خمیر دندان هیشو ریک مدل Daily Care در بسته‌ی ۴ عددی و با قیمت بسیار مناسب به فروش می‌رسد. در تهیه‌ی این خمیر دندان از فلوراید و سدیم لوریل سولفات استفاده نشده تا باعث ایجاد حساسیت لثه‌ها یا دندان نشود. عدم وجود سدیم لوریل سولفات باعث می‌شود این خمیردندان را به کسانی که مشکل همیشگی آفت دهان بعد از استفاده از خمیردندان دارند را پیشنهاد کنیم. همچنین از تیتانیوم دی اکسید که یک ماده‌ی سرطانی است (طبق تحقیقات آژانس شیمی اروپا ECHA) و نقش سفیدکنندگی دندان را هم بر عهده دارد در این خمیردندان‌ها استفاده نشده است. از جمله مزیت‌های این خمیردندان‌ها این است که در چهار طعم مختلف در دسترس شما قرار می‌گیرند و تجربه‌ی متفاوت، جذاب، لذت‌بخش و سالمی از مسواک زدن را برای شما به ارمغان می‌آورند.
یکی دیگر از خمیردندان‌های خوب بازار، سویدنت مدل P است که بیشتر نقش سفیدکنندگی دارد اما در پاکسازی و از بین بردن جرم هم موثر است و فرایند پوسیدگی و خرابی دندان را به تعویق می‌اندازد. خمیر دندان سویدنت حاوی پودر مروارید سفید جهت کاهش ملایم لکه‌های سطح دندان‌ها و پلاک‌های سخت است به گونه‌ای که براقیت متفاوتی را پس از اولین برس تجربه خواهید کرد. اگر به دنبال یک سفیدکننده‌ی عالی برای دندان خود هستید، خمیر دندان سویدنت مدل P یک انتخاب ایدئال است.
دهان شویه
گفته می‌شود استفاده از دهان شویه بعد از مسواک زدن باعث از بین رفتن فلوراید موجود روی سطح دندان می‌شود. وجود فلوراید هم برای اینکه از پوسیدگی دندان جلوگیری شود ضروری است. از طرفی گفته می‌شود برای داشتن دندانی سالم، حتما در طول روز با یک خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید، از نخ دندان و دهان شویه استفاده کنید و رژیم غذایی سالم و کم‌شکری داشته باشید.
حال این پرسش به وجود می‌آید که اصلا چه زمانی باید از دهان شویه استفاده کرد و چرا؟ دهان شویه یک ماده جهت شست و شوی دهان و دندان است که ترکیبات مختلفی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان، تقویت لثه‌ها، سفیدی دندان، رفع بوی بد دهان و… دارد. دهان شویه به لطف مواد ضدباکتری که دارد باعث می‌شود باکتری‌های موجود درون دهان شما از بین برود اما هیچوقت نمی‌تواند جایگزین مسواک زدن شود.
برخی از متخصصین دهان و دندان معتقدند نباید بلافاصله بعد از مسواک زدن از دهان شویه استفاه کرد چون در اثر استفاده از خمیردندان، همیشه یک مقدار فلوراید روی دندان می‌ماند تا از مینای آن محافظت کند. با استفاده از دهان شویه بلافاصله بعد از مسواک کردن فلوراید هم از بین می‌رود و فلوراید موجود در دهان شویه هم آنقدری نیست که برای جلوگیری از پوسیدگی یا حفاظت از مینای دندان کافی باشد.
درست‌ترین زمان استفاده از دهان‌شویه بعد از خوردن غذا است. غذاهای شیرین یا نوشیدنی‌هایی که مصرف می‌کنید دهان شما را اسیدی می‌کنند که اگر بلافاصله دندان خود را مسواک کنید، فقط به ساییده شدن دندان‌ها کمک می‌کنید. بنابراین بعد از مصرف غذا بهتر است ابتدا از دهان شویه استفاده کنید.
مسواک برقی یا مسواک دستی؟
یکی از اصلی‌ترین و مهم‌تربن روش برای تمیز نگه داشتن دهان و دندان مسواک زدن است. مسواک زدن کمک می‌کند جرم اضافی از روی سطح دندان برداشته شود و اگر هم غذایی لابلای دندان‌ها قرار داشته باشد، به کمک رشته‌های ریزی که دارد آن‌ها را خارج کند. مسواک زدن خطر خاصی ندارد و می‌توانید با خیال راحت دندان خود را مسواک کنید اما باید این موضوع را هم در نظر بگیرید که مسواک خوب و باکیفیت می‌تواند در تمیزی بهتر دندان شما موثرتر باشد.
اما دو نوع مسواک در حال حاضر در بازار وجود دارد؛ برقی و دستی. برخی از افراد معتقدند مسواک دستی بهتر از مدل برقی است و برخی دیگر هم کاملا باور متفاوتی دارند. البته بسیاری از افراد به این خاطر که نمونه‌های برقی قیمت به مراتب بالاتری از مدل‌های دستی دارند، خرید آن‌ها را از برنامه‌ی خود خارج می‌کنند اما برای یک سری دیگر از مردم، کیفیت اهمیت بیشتری دارد. در نتیجه این پرسش به وجود می‌آید که مسواک برقی بهتر است یا دستی؟
دانشمندان برای اینکه تفاوت بین این دو نوع مسواک را متوجه شوند، یک آزمایش ۱۱ ساله انجام دادند. آزمایشی که تاکنون با این ابعاد در این زمینه صورت نگرفته و کاملا هم بی‌سابقه بوده است. مدیر این پروژه، دکتر نایجل کارتر در رابطه با نتیجه‌ی این تحقیق گفته که در واقع هم راستا با نتایج تحقیقات کوچک‌تر مرتبط است. دکتر کارتر می‌گوید بسیاری از متخصصین سلامت دندان سال‌هاست که اصرار دارند مسواک‌های برقی گزینه‌های بهتر و ایدئال‌تری برای سلامت دندان هستند و نتیجه‌ی این تحقیق ۱۱ ساله هم دقیقا چنین چیزی را نشان می‌دهد.
مسواک‌های برقی، به خصوص آن‌هایی که از سر چرخنده بهره می‌برند در پاکسازی دندان از جرم بسیار موثر هستند و در نتیجه از دندان در برابر پوسیدگی و خرابی مراقبت می‌کنند. مسواک‌های برقی گران‌قیمت هستند، اما کیفیت آن‌ها به مراتب بیشتر است و در نتیجه کاربران می‌توانند با اطمینان خاطر بیشتری از بابت سالم ماندن دندان خود زندگی کنند. البته مسواک‌های برقی اکنون ارزان‌تر از سال‌های قبل شده‌اند اما با این حال تفاوت قیمت‌شان در مقایسه با مدل‌های دستی به شدت زیاد است.
توجه داشته باشید چه از مسواک برقی استفاده می‌کنید چه دستی، باید به مدت ۲ دقیقه و دو بار در طول روز دندان خود را مسواک کنید، آن هم با یک خمیر دندان حاوی فلوراید. همچنین با استفاده از نخ دندان هم می‌توانید باقی مانده‌ی غذاها را به شکل بهتری از لابلای دندان خود خارج کنید.
مسواک فوکس مدل Dentosan ساخت کشور آلمان است و از ۲ سری یدک قابل تعویض بهره می‌برد. این محصول با الیاف نرم و سر گرد ساخته شده است که در نهایت به لثه و دندان آسیبی نمی‌رساند. الیاف این مسواک بلند بوده که باعث می‌شود پلاک‌های دندان بهتر پاک شوند.
دومین مسواک، سنسوداین مدل Piuma ساخت کشور ایتالیا است. این مسواک الیاف نرمی دارد که از لثه و دندان شما محافظت می‌کند. علاوه بر آن، این مدل مسواک سنسوداین ضد حساسیت است. بنابراین اگر لثه‌ی حساسی دارید با خیال راحت از این مسواک استفاده کنید.
اما اگر فکر می‌کنید خرید مسواک برقی بهتر از نمونه‌های دستی است، پیشنهاد می‌کنیم خیلی خوب تحقیق کنید چون گزینه‌های بسیار زیادی در بازار در دسترس قرار دارند و قیمت آن‌ها هم بسیار بالاست. اما اگر به دنبال محصولی هستید که در کنار عملکرد خوب، قیمت مناسبی هم داشته باشد، می‌توانید روی دو مسواک زیر از برند اورال بی حساب ویژه‌ای باز کنید.
این مسواک برقی درعین زیبایی، فوق‌العاده کاربردی است چرا که به خوبی قادر به پاک کردن جرم از دندان‌های حساس است و حتی توانایی پاک‌کردن فاصله‌های میان‌دندانی را هم دارد؛ این یعنی عملکردی مشابه نخ دندان خواهد داشت و با تمیزکردن عمقی و دقیق دندان‌ها، از پوسیدگی آن‌ها جلوگیری می‌کند و اجازه نمی‌دهد کوچک‌ترین ذره از موادغذایی در لابه‌لا و سطح دندان‌ها باقی بماند. اسن مسواک دارای الیاف نرم و لطیفی است که حتی برای تمیزکردن لثه‌ها هم کاربرد دارد و می‌تواند برای انواع دندان‌ها حتی دندان‌های حساس استفاده شود.
مسواک برقی اورال بی مدل TRIZONE 600 یکی از بهترین و قدرتمندترین موجود در بازار است که جهت پاکسازی موثر فواصل بین دندانی و سطوح نامسطح دندان‌ها می‌توان از آن استفاده کرد. درون این مسواک از موتور قدرتمند شرکت براون آلمان استفاده شده که دارای تکنولوژی شستشوی سه بعدی با قابلیت ایجاد پالس‌های بسیار قوی تا ۲۰.۰۰۰ بار دقیقه است. این مسواک صد آب است و طول عمر باتری بالایی هم دارد به گونه‌ای که می‌تواند تا ۷ روز هم شما را همراهی کند و به یک گزینه‌ی خوب برای سفرهای طولانی تبدیل شود.
نخ دندان
نخ دندان هم یکی از بهترین ابزارها برای خارج ساختن باقی‌مانده‌ی غذا از بین دندان است. این محصول در شرایطی استفاده می‌شود که مسواک نمی‌تواند به خوبی لابلای دندان‌ها حرکت کرده و جرم‌ها را خارج کند. نخ دندان با قیمت بسیار مناسبی در دسترس قرار دارد و انتخاب یک مدل مناسب هم اصلا کار سختی نخواهد بود. البته توجه داشته باشید که استفاده از نخ دندان هم اصول خاص خود را دارد و نباید بدون دقت و با شتاب‌زدگی و فشار زیاد صورت بگیرد چون در این صورت ممکن است باعث خونریزی و بروز مشکلات فراوان شود.
به صورت کلی استفاده از مسواک، خمیر دندان خوب و با کیفیت، دهان شویه و نخ دادن برای سلامت و بهداشت دهان و دندان ضروری است. اما استفاده از هر کدام از آن‌ها قاعده‌ی خاص خود را دارد که اگر رعایت نشود، نه تنها فایده‌ای برای دندان نخواهد داشت بلکه باعث آسیب‌رساندن به آن هم خواهد شد. بنابراین توصیه‌های یادشده در بالا را جدی بگیرید و در صورت امکان با یک دکتر دندانپزشک خوب هم مشورت کنید.
