تکرر ادرار در دوران بارداری؛ علائم، علل و نحوه‌ی کنترل
تکرر ادرار در دوران بارداری به این معنی است که بیش از حد معمول به ادرار کردن نیاز پیدا می‌کنید. تکرر ادرار یکی از علائم اولیه‌ی بارداری است. اگرچه بعضی از زنان باردار این مشکل را به‌طور خفیف تجربه می‌کنند، اما بعضی از آن‌ها مجبور می‌شوند دائما در طول روز و شب به سرویس بهداشتی مراجعه کنند.
تکرر ادرار در اوایل بارداری به دلیل افزایش سطح هورمون‌های پروژسترون و گنادوتروپین جفتی انسان (hCG) و در اواخر بارداری به دلیل بزرگ شدن رحم و فشار آن روی مثانه رخ می‌دهد. معمولا این علامت جزئی از بارداری طبیعی است و نباید باعث نگرانی شود. اما زنان بارداری که دچار تب و لرز می‌شوند یا هنگام ادرار کردن احساس سوزش می‌کنند، باید بلافاصله به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشند. چراکه ممکن است به عفونت مجاری ادراری (UTI) مبتلا شده باشند.
در این مقاله از دیجی‌کالا مگ، شما را با علائم و علل تکرر ادرار در دوران بارداری آشنا کرده و درباره‌ی نحوه‌ی کنترل این مشکل و راهکارهایی که می‌توانند به پیشگیری از بروز آن کمک کنند، صحبت می‌کنیم. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
علائم تکرر ادرار در دوران بارداری چیست؟
اگرچه ممکن است علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، اما بسیاری از زنان باردار متوجه می‌شوند که در سه ماهه‌ی اول بارداری (هفتهی اول تا هفتهی دوازدهم) تعداد دفعات ادرار کردنشان افزایش پیدا می‌کند.
بعضی از زنان ممکن است هنگام بارداری به دلیل رشد جنین و وارد آمدن فشار روی مثانه، مجاری ادراری و عضلات کف لگن، بی‌اختیاری ادراری استرسی (SUI) را تجربه کنند. SUI، یک نوع بی‌اختیاری ادراری است که به دلیل سرفه کردن، عطسه کردن، خندیدن، ورزش کردن، بلند کردن اجسام سنگین یا سایر عواملی که روی مثانه فشار می‌آورند، رخ می‌دهد.
گاهی اوقات، تکرر ادرار نشان‌دهنده‌ی ابتلا به یک بیماری زمینه‌ای از جمله عفونت مجاری ادراری (UTI) است. سایر علائم عفونت مجاری ادراری شامل حالت‌های زیر می‌شود؛
- وجود خون در ادرار
- کدر بودن ادرار یا بدبو بودن آن
- درد زیر شکم
- حالت تهوع
- درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
زنان باردار بیش از دیگران در معرض ابتلا به عفونت مجاری ادراری قرار دارند. بعضی مطالعات نشان داده‌اند که حدود ۸ درصد زنان باردار به این بیماری مبتلا می‌شوند. درمان نکردن UTI به سلامت مادر و جنین در حال رشد آسیب می‌زند. UTI درمان نشده می‌تواند به عفونت کلیه و تولد نوزاد نارس منجر شود.
تکرر ادرار در دوران بارداری از چه زمانی شروع می‌شود؟
تکرر ادرار یکی از علائم اولیه‌ی بارداری است که احتمال وقوع آن در چند هفتهی اول بارداری وجود دارد. با این حال، بیشتر زنان بین هفتهی ۱۰ تا ۱۳ بارداری تکرر ادرار را تجربه می‌کنند. چون در این زمان است که رحم شروع به فشار آوردن روی مثانه می‌کند.
علت تکرر ادرار در دوران بارداری چیست؟
تکرر ادرار در دوران بارداری از تغییرات هورمونی و جسمی بدن ناشی می‌شود. مثانه (که ادرار را ذخیره می‌کند)، روده (که مدفوع از آن عبور می‌کند) و رحم (که محل رشد جنین است)، همگی در فضای کوچک شکم قرار دارند. بنابراین، تغییراتی که در یک اندام رخ می‌دهد، می‌تواند روی سایر اندام‌ها هم اثر داشته باشد.
پس از لانه‌گزینی جنین در داخل رحم، بدن پروژسترون و hCG تولید می‌کند که هردو هورمون می‌توانند به تکرر ادرار منجر شوند. علاوه بر این، در دوران بارداری حجم خون افزایش پیدا می‌کند که تقریبا ۲۰ تا ۲۵ درصد آن از طریق کلیه‌ها فیلتر شده و به شکل ادرار دفع می‌شود. هر چقدر حجم خون بیشتر باشد، فعالیت کلیه‌ها هم بیشتر می‌شود تا مایعات اضافی از بدن خارج شوند. در نتیجه، دفعات پر شدن مثانه بیشتر شده و شما باید تعداد دفعات تخلیه‌ی آن را افزایش دهید.
فشار هم عامل دیگری است که باعث تکرر ادرار می‌شود. رحم که دقیقا پشت مثانه قرار دارد، بزرگ‌تر می‌شود تا جنین در حال رشد را در خود جای دهد. با بزرگ شدن رحم، روی مثانه، مجاری ادراری و عضلات کف لگن فشار وارد شده و نیاز به ادرار کردن افزایش پیدا می‌کند.
در بعضی از زنان، ضعف عضلات کف لگن به تکرر ادرار در دوران بارداری منجر می‌شود. عضلات کف لگن از اندام‌هایی که در این ناحیه قرار دارند از جمله مثانه، رحم و روده حمایت می‌کنند.
تکرر ادرار چگونه تشخیص داده می‌شود؟
غالبا پزشک می‌تواند تکرر ادرار را با توجه به علائم فرد تشخیص دهد. علاوه بر انجام معاینه‌ی فیزیکی، ممکن است پزشک درباره‌ی اینکه شخص چند بار به سرویس بهداشتی مراجعه می‌کند و در هر بار مراجعه حجم ادرار او چقدر است، پرسش‌هایی را مطرح کند. همچنین سؤال‌های زیر را می‌پرسد:
- تغییر در بو یا رنگ ادرار
- میزان مصرف مایعات در طول روز
- الگوی تکرر ادرار (یعنی از چه زمانی این مشکل شروع شده و در چه ساعتی از روز علائم آن ظاهر می شوند.)
اگر پزشک این احتمال را بدهد که این علائم ربطی به بارداری نداشته نباشند، ممکن است یک یا چند تست تشخیصی زیر را توصیه کند؛
- آزمایش ادرار
- سونوگرافی
- سیستوسکوپی (روشی که پزشک می‌تواند به کمک یک دوربین کوچک داخل مثانه و مجاری ادراری بیمار را مشاهده کند.)
- تست استرس مثانه (از بیمار خواسته می‌شود که سرفه یا عطسه کند تا پزشک بتواند ابتلا به بی‌اختیاری ادراری را بررسی کند.)
- آزمایش عفونت‌های منتقله از راه جنسی (STI)
چگونه می‌توان تکرر ادرار را در دوران بارداری کاهش داد؟
اگرچه نمی‌توان برای کاهش دفعات ادرار کردن کار زیادی انجام داد، اما می‌توان عضلات کف لگن را تقویت کرد. تقویت این عضلات به شما کمک می‌کند که بتوانید تا زمان مراجعه به سرویس بهداشتی ادرار خود را نگه دارید. بهترین راه برای تقویت عضلات کف لگن، ورزش کردن است. در حالت ایدئال، زنان باید قبل از باردار شدن تمرینات مربوط به عضلات کف لگن را انجام دهند. با این حال، هیچ زمانی برای شروع این ورزش‌ها دیر نیست.
تمرینات کف لگن که به آن «تمرینات کگل» (Kegel exercises) هم گفته می‌شود، می‌تواند عضلات لگن و پیشابراه را تقویت کرده و از مثانه حمایت کند. انجام تمرینات کگل در دوران بارداری ممکن است به بعضی از افراد در کنترل کردن ادرار کمک کند. انجام این نوع تمرینات هم در دوران بارداری و هم بعد از زایمان ایمن و بی‌خطر است.
برای انجام تمرینات کگل، مثانه را خالی کرده و سپس مراحل زیر را دنبال کنید؛
- شکم، قفسه‌ی سینه، ران و باسن را شل کنید.
- عضلات لگن را منقبض کرده و ۵ تا ۱۰ ثانیه در این حالت نگه دارید.
- عضلات را به مدت ۵ تا ۱۰ ثانیه شل کنید.
- این کار را سه بار در روز و هر بار ۱۰ مرتبه تکرار کنید.
نحوه‌ی مصرف مایعات
کاهش مصرف مایعات ایده‌ی خوبی برای کنترل تکرر ادرار نیست. چون در دوران بارداری بسیار مهم است که به منظور پیشگیری از کم آبی بدن روزانه ۸ تا ۱۲ لیوان آب و مایعات بنوشید. اگر میزان مصرف مایعات کافی باشد، رنگ ادرار زرد کم رنگ یا شفاف خواهد بود. در غیر این صورت، رنگ آن تیره و کدر به نظر می‌رسد.
رعایت نکات زیر در هنگام مصرف آب و سایر مایعات می‌تواند به درمان و پیشگیری از تکرر ادرار کمک کند؛
- اجتناب از مصرف مایعات قبل از خواب
- کاهش مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین مثل چای پررنگ، قهوه و نوشابه
- خم شدن به سمت جلو در هنگام ادرار کردن برای اینکه مثانه به‌طور کامل تخلیه شود.
- نگه نداشتن ادرار در مثانه که می‌تواند در درازمدت باعث ضعیف شدن عضلات لگن شود.
تکرر ادرار در دوران بارداری تا چه مدتی ادامه دارد؟
میزان مراجعه به سرویس بهداشتی در طی روز به نوع نوشیدنی‌های مصرفی و تعداد دفعات مصرف آن‌ها بستگی دارد. با این حال، می‌توان گفت که یک فرد عادی بین ۶ تا ۷ بار در روز به دستشویی می‌رود. تا زمانی که شخص سالم باشد و به مشکل خاصی مبتلا نباشد، ۴ تا ۱۰ بار ادرار کردن در طی روز هم می‌تواند طبیعی در نظر گرفته شود.
در زنان باردار این عدد به تعداد دفعات ادرار کردن در دوران قبل از بارداری بستگی دارد. اگر شخصی به‌طور معمول هشت بار در روز از سرویس بهداشتی استفاده می‌کرده، ممکن است با باردار شدن این میزان به ۱۰ بار در روز افزایش یابد.
در بیشتر زنان، تکرر ادرار ناشی از بارداری در سه ماهه‌ی دوم کمتر می‌شود. اما معمولا در هفته‌های پایانی بارداری دوباره برمی‌گردد که به محض به دنیا آمدن نوزاد باید برطرف شود. با این حال، در بعضی از زنان ممکن است علائم آن تا ۶ هفته پس از زایمان هم وجود داشته باشد.
چه زمانی باید با پزشک صحبت کرد؟
در بیشتر مواقع، تکرر ادرار در دوران بارداری برای مادر و جنین خطرناک نیست. اما گاهی اوقات می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای باشد که به درمان پزشکی نیاز دارد. زنان بارداری که سایر علائم عفونت مجاری ادراری از جمله سوزش و درد در هنگام ادرار کردن را تجربه می‌کنند، باید در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرند.
کلام پایانی
تکرر ادرار یکی از مشکلات رایج دوران بارداری است که برای جلوگیری از بروز آن نمی‌توانید کارهای زیادی انجام دهید. با این حال، کاهش مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین یا انجام تمرینات کگل تا حدی می‌تواند به کنترل این مشکل کمک کند.
معمولا تکرر ادرار برای زنان باردار آزاردهنده و خسته‌کننده است، اما خوشبختانه برای مادر یا جنین خطرناک و مضر نیست، مگر اینکه هنگام ادرار کردن دچار درد یا سوزش شوید. در این شرایط مراجعه به پزشک ضروری است.
منبع: medicalnewstoday
