سرنوشت سریال «ازازیل» حسن فتحی چه شد؟
حسن فتحی به دلیل سابقه‌ای که در ساخت سریال‌های موفق در تلویزیون و شبکه نمایش خانگی دارد، نام پرطرفدار و قابل اطمینانی در میان مخاطبان سریال‌های ایرانی است. او به طور ویژه با سریال «شهرزاد» که از حضور ستارگانی همچون شهاب حسینی و ترانه علیدوستی بهره می‌برد، طرفداران زیادی پیدا کرد. اما سریال «ازازیل» آخرین کار فتحی در شبکه نمایش خانگی که در پاییز 1403 از پلتفرم نماوا پخش شد، ورق را برگرداند و مخاطبان کارهای فتحی را ناامید کرد. این سریال هم همچون آثار قبلی این کارگردان، پرستاره بود و با کمپین تبلیغاتی جنجال‌برانگیزش با حضور بهرنگ علوی و یک سری ویدئوهای دلهره‌آور، در شبکه‌های اجتماعی بازتاب گسترده‌ای داشت و سروصدای زیادی به‌پا کرد. بعضی منتقدان و مخاطبان این کمپین تبلیغاتی را رویکردی سطحی و نامناسب برای معرفی اثری با این سطح انتظار دانستند. اما حواشی سریال «ازازیل» به همین‌جا منتهی نشد.
سریال سیزده قسمتی «ازازیل» که از ابتدا قرار بود در دو فصل پخش شود، در ژانر پلیسی معمایی وحشت بود. فتحی پیش از این در سینما تجربه ساخت فیلمی در ژانر مشابه را داشت اما در مدیوم تلویزیون بیشتر به سریال‌های درام عاشقانه تاریخی یا مذهبی شهرت داشت که عمدتاً مخاطبان زیادی را به خود جذب کرده‌اند. ژانر معمایی دلهره‌آور دست‌کم در یک سال اخیر به ژانر محبوبی در شبکه نمایش خانگی تبدیل شده است. سریال‌هایی همچون «گردن‌زنی»، «بازنده» و «داریوش» که در ژانر پلیسی معمایی ساخته شده بودند، مخاطبان زیادی پیدا کردند و «ازازیل» در ادامه این مسیر، با اسم حسن فتحی در مقام کارگردان، نویدبخش یک اثر خوب و باکیفیت در این ژانر بود. اما فتحی نتوانست در این ژانر در مدیوم تلویزیون موفق ظاهر شود (فیلم «پستچی دو بار زنگ می‌زند» او نسبتاً موفق بود) و سریالش به‌خصوص در وجه ترسناکش بسیار ضعیف از آب درآمد؛ اتفاقی که فتحی پس از پایان پخش سریال به گردن حواشی پشت صحنه و مشکلات و موانع فراوان بر سر راه ساخت انداخت، و بدین ترتیب، سرنوشت فصل دوم سریال هم بلاتکلیف ماند. این در حالی است که قصه سریال در فصل اول به پایان نرسید و مخاطبانش را پا در هوا نگه داشت.
در فصل اول سریال «ازازیل» چه گذشت؟
سریال «ازازیل» داستان زندگی شوکا مهرجویی، پزشک زنان و زایمان، و همسرش رضا را دنبال می‌کند. قصه از یک مهمانی آغاز می‌شود که این زوج میزبان آن هستند. در این شب، مرجان، همسایه‌شان، به‌طور مرموزی ناپدید می‌شود و تحقیقات پلیس این پرونده را با دو مورد دیگر از ناپدیدشدن زنان مرتبط می‌داند. با کشف یک جسد، رازهای پیچیده و تاریک شخصیت‌ها آشکار شده و ماجرا پیچیده‌تر می‌شود. روی کاغذ این قصه رازآلود با حضور بازیگران حرفه‌ای چون بابک حمیدیان، پیمان معادی و علی مصفا، می‌توانست نتیجه خوبی داشته باشد. اما هم داستان کشش لازم را نداشت و هم ضعف‌هایی در فیلمنامه، پردازش شخصیت‌ها و جلوه‌های ویژه باعث شد این اثر از استانداردهای ژانر خود فاصله بگیرد و حتی به خاطر کیفیت پایین جلوه‌های ویژه بصری و تدوین نامناسبش تمسخر شود.
بازی‌های غیرطبیعی و تصنعی بازیگران، حتی چهره‌های سرشناسی همچون پیمان معادی و مریم سعادت هم از دیگر نقاط ضعف سریال «ازازیل» بود. بعضی سکانس‌ها به گونه‌ای اجرا شده‌اند که تماشاگر به جای غرق شدن در داستان، متوجه تصنعی بودن بازی‌ها می‌شود. تدوین و صداگذاری نامناسب در بعضی صحنه‌ها (همان‌طور که فتحی بعد از پایان سریال در یادداشت خود به آن اشاره کرد) هم به سریال ضربه زد. دیالوگ‌ها نامفهوم یا بی‌صدا بودند و در جاهایی که نیاز به سکوت بود، صداگذاری‌های غیرضروری انجام شده بود. به‌طور مثال، در یکی از صحنه‌ها، یک شخصیت پا به زمین می‌کوبد، اما صدای آن شنیده نمی‌شود، در حالی‌که صدای دیالوگ شخصیت دیگر کاملاً واضح است. تغییرات ناگهانی روز و شب در سکانس‌ها، نمایان شدن وسایل فیلمبرداری در بعضی صحنه‌ها، همه نشان از بی‌دقتی در ساخت سریال و پشت صحنه متلاطم داشت.
در دنیای امروز که سریال‌بین‌ها به جدیدترین سریال‌های روز دسترسی دارند و تعریف اثری باکیفیت به ویژه در ژانر وحشت را می‌دانند، افکت‌های تصویری و صوتی سریال «ازازیل» نه تنها به ایجاد حس ترس و هیجان کمک نکردند، بلکه بسیاری از صحنه‌ها به دلیل اجراهای ضعیف و غیرواقعی، بیشتر تصنعی به نظر می‌رسیدند. هرچه حسن فتحی در ساخت سریال‌های تاریخی موفق بود و کارهایش استانداردهای نسبتاً بالایی را رعایت می‌کرد، در «ازازیل» دچار ناهماهنگی در ریتم و فضاسازی شد. بعضی مخاطبان بر این باور بودند که سریال نه تنها در ایجاد حس ترس موفق نبوده، بلکه به دلیل دیالوگ‌های ضعیف و بازی‌های تصنعی، در بعضی صحنه‌ها بیشتر به یک درام سطحی شبیه است تا یک اثر ترسناک واقعی. مجموعه این عوامل این باعث شد سریال «ازازیل» لقب یکی از ناامیدکننده‌ترین آثار سال را از سوی مخاطبان بگیرد.
چرا حسن فتحی از ادامه ساخت سریال انصراف داد؟
مجموعه مشکلات سریال «ازازیل» باعث شد که حسن فتحی در اقدامی هوشمندانه یک روز پس از پایان انتشار فصل اول انصراف خود از ساخت فصل دوم را اعلام کند. با توجه به سابقه فتحی در ساخت سریال‌های موفق، «ازازیل» تبدیل به نقطه تاریک کارنامه این کارگردان شد و او ترجیح داد به‌کل از این پروژه کناره‌گیری کند. فتحی در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی اینستاگرام پیامی را منتشر و ضمن گلایه از دخالت‌های غیرحرفه‌ای و غیراخلاقی تهیه‌کننده در تدوین سریال و همچنین اختلاف‌های مالی میان تهیه‌کننده و پلتفرم نماوا، اعلام کرد با وجود تکمیل هشتاد درصد از تصویربرداری فصل دوم، ادامه آن را نخواهد ساخت و هیچ مسئولیتی را در قبال فصل دوم، در صورت پخش، نخواهد پذیرفت. فتحی درحالی از ساخت فصل دوم این پروژه انصراف داد که داستان «ازازیل» در فصل اول کامل نشده و مخاطبانی که آن را دنبال کردند، متوجه معنای اصلی اثر نشدند. بعد از «میدان سرخ» و «جنگل آسفالت» این سومین سریالی است که بعد از پایان فصل اول آن هم درحالی که هنوز داستان آن کامل نشده، بدون نتیجه رها می‌شود.
اظهارات حسن فتحی نشان داد که او برای مخاطبانش احترام قائل است. البته بعد از انتشار این پست، کامنت‌هایش را بست و بدین ترتیب، واکنش مخاطبان نسبت به این تصمیم نامشخص ماند. با این حال، او با انتشار این پست کیفیت پایین اثرش را پذیرفت و البته علت آن را به مشکلاتی در پشت صحنه نسبت داد. فتحی علت انصرافش را در چند بند بدین شکل توضیح داد: «دخالت تهیه‌کننده؛ نکته اول اینکه روند تدوین این اثر به دلیل دخالت‌های غیرحرفه‌ای و غیراخلاقی تهیه کننده و علی‌رغم اعتراض‌ها و هشدارهای مکرر بنده، به دفعات دستخوش تغییرات ناصواب و ناگهانی شده و از این رهگذر قسمت‌های پخش شده در فصل اول، متحمل آسیب‌ها و صدماتی در تدوین بوده است.
اختلاف مالی؛ دیگر اینکه به دلیل اختلاف‌های مالی میان تهیه‌کننده و پلتفرم پخش‌کننده، علاوه بر دستمزد چند ماه عقب افتاده گروهی از بازیگران و عوامل پشت صحنه، فیلمبرداری سکانس‌های بسیار مهمی از فصل اول و دوم در تهران، شمال کشور و شهر استانبول ترکیه، علی‌رغم گوشزدهای مکرر بنده، از جانب هر دو طرف دعوا پشت گوش انداخته شد.
تولید هشتاد درصد فصل دو؛ هر چند اینجانب به یاری همکارانم تصوریرداری بیش از هشتاد درصد فصل دوم این سریال را در شرایطی مرارت‌بار به انجام رسانده‌ایم، اما اکنون در اعتراض به رفتار سخیف و غیرقانونی تهیه‌کننده، عهدشکنی‌ها و نقض مکرر قول‌و‌قرارها از جانب ایشان و پلتفرم پخش‌کننده، ضمن پوزش از مخاطبان گرامی آثارم، انصراف خود را از ادامه کار اعلام کرده و در صورت پخش فصل دوم این اثر با هرصورت و هر عنوانی، مسئولیتی در قبال کیفیت آن بر عهده نخواهم داشت.»
منبع: دیجی‌کالا مگ
