راهنمای خرید مادربرد؛ هر آنچه پیش از انتخاب باید بدانید

مادربرد چیست؟ برای خرید انواع مادربرد باید چه گزینه‌هایی را مد نظر قرار دهیم و چه نکاتی را بدانیم؟ یک کامپیوتر از چندین قطعه‌ی مختلف تشکیل شده که بسیاری از این قطعات سخت‌افزاری باید بر روی بستر مشترک قرار بگیرند. این بستر مشترک مادربرد نام دارد که برخی کاربران بر این باور هستند اهمیت چندان زیادی ندارد. اما واقعیت این است که اهمیت مادربرد اصلا کم نیست. اما به دلیل وجود تعداد زیادی از اصطلاحات تخصصی و نکات مختلف، کاربران برای خرید مادربرد خیلی زود سردرگم می‌شوند. در این مطلب به زبان ساده به نکات مهمی که باید برای خرید مادربرد توجه کنید، می‌پردازیم و به نوعی یک راهنمای خرید مادربرد را در اختیارتان قرار می‌دهیم.

• راهنمای خرید بهترین مادربرد گیگابایت؛ ۱۰ گزینه ایده‌آل

مادربرد ایسوس مدل PRIME B760M-A WIFI D4

۸,۵۰۰,۰۰۰

تومان

مادربرد آرک تک مدل AK-H81M EL X-TRA DURABLE

۲,۳۷۹,۰۰۰

تومان

خرید مادربرد از دیجی‌کالا

مشاهده همه

• راهنمای خرید کارت گرافیک؛ هر آنچه باید بدانید
• راهنمای خرید بهترین مادربرد ایسوس؛ معرفی ۱۰ گزینه بی‌نظیر

مادربرد چیست؟

همانطور که در مقدمه در پاسخ به سوال مادربرد چیست نوشتیم، مادربرد بستر مشترک بسیاری از قطعات کامپیوترهای دسکتاپ و لپ‌تاپ‌ها محسوب می‌شود. از بین قطعاتی که مستقیما به مادربرد وصل می‌شوند می‌توانیم به CPU، کارت گرافیک، رم، هارد و حافظه SSD اشاره کنیم. بر روی سطح مادربرد، می‌توانید تعداد زیادی خطوط مسی و آلومینیومی را مشاهده کنید که بسیار نازک هستند و در واقع همین خطوط جادوی واقعی مادربرد را تشکیل می‌دهند زیرا ارتباطات بین قطعات مختلف را برقرار می‌کنند. همچنین باید به وجود سوکت‌ها و پورت‌های مختلف هم اشاره کنیم که کاربردهای متنوعی دارند.

راهنمای خرید مادربرد

اگر به دنبال اسمبل کردن کیس یا خرید مادربرد برای کامپیوتر خود هستید، توصیه می‌کنیم این بخش را از دست ندهید. برای بسیاری از کاربران معمولی، خرید مادربرد کار ساده‌ای نیست اما در هر صورت در ادامه به مهم‌ترین نکات مربوط به این موضوع می‌پردازیم تا با خیال راحت و بدون نگرانی بتوانید چنین کاری را انجام دهید.

• همواره از مادربردهای جدید و پیشرفته دست به انتخاب بزنید. زیرا اگر مادربرد شما قدیمی باشد و محدودیت‌های مختلفی داشته باشد، در آینده برای ارتقای قطعات مختلف با چالش‌های گوناگونی روبرو می‌شوید.
• اگر تکنولوژی حافظه رم برای شما اهمیت زیادی دارد، هنگام خرید مادربرد این موضوع را مدنظر قرار دهید. در حال حاضر بیشتر مادربردها از رم‌های DDR4 پشتیبانی می‌کنند اما اگر می‌خواهید از رم‌های DDR5 استفاده کنید، باید مادربرد مبتنی بر این مشخصه را خریداری کنید که گاهی بین عموم به عنوان مادربرد DDR5 هم شناخته می‌شود. البته با توجه به اینکه رم‌های DDR5 همچنان بسیار گران‌قیمت هستند، این نوع مادربردها هنوز محبوبیت زیادی پیدا نکرده‌اند.
• از دیگر نکاتی که باید هنگام خرید مادربرد توجه کنید، فرم فاکتور یا همان اندازه‌ی آن است. مادربردها در اندازه‌های مختلف راهی بازار می‌شوند که اندازه‌ی آن ارتباط مستقیمی با اندازه‌ی کیس شما دارد. بنابراین مادربرد متناسب با فضای کیس خود را خریداری کنید.
• اگر می‌خواهید از پردازنده‌ و کارت گرافیکی قدرتمندی استفاده کنید، باید مادربرد متناسب با آن‌ها خریداری کنید. زیرا یک مادربرد ارزان‌قیمت یا میان‌رده احتمالا برای بهره‌گیری از حداکثر توان پردازنده و کارت گرافیک دچار مشکل می‌شود.
• وجود اسلات‌های متنوع در مادربرد اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا در آینده دست شما را برای ارتقا و استفاده از قطعات مختلف بازتر می‌کند.

حالا بعد از این نکات کلی، با به جزئیات مربوط به مادربردها بپردازیم.

اهمیت اندازه‌ انواع مادربرد

برای ارایه یک پاسخ جامع‌تر به پرسش مادربرد چیست باید بر اهمیت اندازه‌ انواع مادربرد تاکید کرد. همانطور که گفتیم، فرم فاکتور یا همان اندازه‌ی مانیتورها اهمیت بسیار زیادی دارد. از بین فرم فاکتورهای اصلی می‌توانیم به ATX، MINI ATX، MICRO ATX و E ATX اشاره کنیم. هر ۴ مدل ویژگی‌های خاص خود را دارند که با توجه به نیازهای شما، باید از بین آن‌ها انتخاب کنید.

• مادربردهای ATX دارای ۴ اسلات رم هستند و این نوع مادربردها از جمله قدیمی‌ترین مدل‌ها هستند که همچنان به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین باید به وجود ۷ اسلات PCI-E هم اشاره کنیم.
• مادربرد‌های Mini ATX مجهز به دو اسلات رم هستند و از فقط یک اسلات PCIe بهره می‌برند.
• مدل‌های Micro ATX چهار اسلات PCIe را ارائه می‌دهند.
• مدل‌های E ATX بزرگترین اندازه را دارند و معمولا در سیستم‌های پیشرفته استفاده می‌شوند. این مادربردها مجهز به ۶ اسلات رم هستند و در کل حرف زیادی برای گفتن دارند.

در حال حاضر مدل‌های ATX طرفداران زیادی دارند و البته مدل‌های Mini ATX و micro ATX به دلیل قیمت پایین مورد توجه زیادی قرار می‌گیرند. بنابراین با توجه به نیازهایی که از سیستم خود دارید، باید یکی از این مدل‌ها را انتخاب کنید.

BIOS و UEFI

BIOS و UEFI دو فریم‌ور متفاوت هستند که به عنوان رابط سیستم‌عامل و مادربرد و دیگر قطعات انجام وظیفه می‌کنند. UEFI نسبت به BIOS سن و سال کمتری دارد و در نتیجه پیشرفته‌تر است. به همین خاطر این روزها بسیاری از کاربران ترجیح می‌دهند به جای BIOS از UEFI استفاده کنند. باید بگوییم که UEFI نسبت به BIOS از ویژگی‌های بیشتری بهره می‌برد و همین موضوع نقش مهمی در افزایش محبوبیت آن داشته است.

اینتل یا AMD

پردازنده یکی از کلیدی‌ترین قطعات کامپیوتر محسوب می‌شود که برند پردازنده هم ارتباط مستقیمی با مدل مادربرد دارد. طبیعتا می‌دانید که برای پردازنده باید از بین دو شرکت اینتل و AMD دست به انتخاب بزنید که پردازنده‌های این دو شرکت تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند.

سال‌ها قبل AMD به عنوان سازنده‌ی پردازنده‌های ضعیف و ارزان‌قیمت شناخته‌ می‌شد ولی حالا هر دو شرکت در این حوزه رقیب قدرتمندی محسوب می‌شوند. به دلیل همین تفاوت در ساختار‌ها، برای خرید مادربرد باید به برند و نسل پردازنده هم توجه کنید. برای مثال از مادربردهایی که با پردازنده‌های نسل ۱۲ اینتل هم‌خوانی دارند تحت عنوان مادربرد نسل ۱۲ هم نام برده می‌شود. در ادامه به این موضوع بیشتر می‌پردازیم.

اهمیت سوکت پردازنده در انواع مادربرد؛ مادربرد نسل ۱۲ چیست؟

سوکت پردازنده همان قسمتی است که CPU به مادربرد وصل می‌شود. این سوکت‌ها طراحی یکسانی ندارند و به همین خاطر قبل از خرید مادربرد باید ببینید که قصد دارید از کدام نسل پردازنده‌ی اینتل و AMD استفاده کنید. این یعنی اگر پردازنده اینتل در اختیار دارید باید بین مادربردهای اینتل دست به انتخاب بزنید و همچنین اگر پردازنده‌ی AMD خریده‌اید یا می‌خواهید بخرید، باید به دنبال خرید مادربردهای AMD باشید. بعد از این مرحله، باید ببینید که کدام نسل از پردازنده‌ی اینتل یا AMD را می‌خواهید بخرید.

به عبارت دیگر اگر می‌خواهید یکی از پردازنده‌های نسل ۱۲ یا ۱۳ اینتل را خریداری کنید، باید مادربرد مجهز به سوکت لازم برای این پردازنده‌ها را بخرید که با عنوان مادربرد نسل ۱۲ یا ۱۳ شناخته می‌شوند و این موضوع برای کل پردازنده‌های این دو شرکت صدق می‌کند.

سازگاری رم با مادربرد؛ مادربرد DDR5 به چه معناست؟

حافظه رم سرعت بسیار زیادی دارد و به لطف همین مشخصه، پردازنده برای قرار دادن اطلاعات مختلف و دسترسی سریع به آن‌ها از رم بهره می‌برد. سرعت و ظرفیت رم نقش مهمی در سرعت سیستم ایفا می‌کند و به همین خاطر کاربران با توجه به بودجه‌ای که در اختیار دارند معمولا به دنبال بیشترین ظرفیت و بالاترین سرعت رم می‌روند.

به طور کلی وقتی که رم ظرفیت و سرعت بیشتری داشته باشد، پردازنده دیگر لازم نیست از اطلاعات قرار گرفته در هارد یا حافظه SSD استفاده کند و می‌تواند این کار را با سرعت زیادی با بهره‌گیری از حافظه رم انجام دهد. در حال حاضر بیشتر رم‌های موجود در بازار از نوع DDR4 هستند که DDR به استاندارد تعیین شده برای رم‌ها برمی‌گردد. همانطور که کمی بالاتر گفتیم، اگرچه مدت‌ها از عرضه‌ی رم‌های DDR5 می‌گذرد، اما این نوع رم‌ها هنوز قیمت بسیار بالایی دارند. بنابراین بیشتر کاربران همچنان ترجیح می‌دهند از مادربردهای مختص رم‌های DDR4 استفاده کنند اما اگر بخواهید مادربردی مختص استفاده از رم‌های DDR5 تهیه کنید اصطلاحا از آن تحت عنوان مادربرد DDR5 یاد می‌شود.

در کنار این موضوع، برای خرید مادربرد باید حداکثر سرعت و ظرفیت رم را هم در نظر بگیرید. بنابراین اگر مثلا به ۶۴ گیگابایت رم نیاز دارید، نباید یک مادربرد با حداکثر قابلیت پشتیبانی از ۳۲ گیگابایت رم را خریداری کنید. همچنین حداکثر سرعت رم هم برای مادربرد باید مدنظر قرار دهید تا اگر مثلا به سرعت ۳۲۰۰ مگاهرتز نیاز دارید، مادربرد بتواند از این سرعت برای رم پشتیبانی کند.

اهمیت بالای پورت‌ها و اسلات‌ها

برای اتصال قطعات مختلف به مادربرد، باید از پورت‌ها و اسلات‌های متنوعی بهره ببرید. این اسلات‌ها و قابلیت‌هایی که ارائه می‌دهند، اهمیت بسیار زیادی دارند و باید به آن‌ها توجه زیادی نشان دهید. در مادربرد کانکتورهای متنوعی وجود دارد که هرکدام کاربردهای به‌خصوص دارند. ابتدا باید به اسلات‌های رم اشاره کنیم که هر مادربرد حداقل دارای ۲ اسلات رم است و با توجه به قیمت و فرم فاکتور آن، این تعداد افزایش پیدا می‌کند.

از طرف دیگر باید به اسلات‌های PCIe برای وصل کردن قطعاتی مانند کارت گرافیک و کارت صدا و دیگر موارد مشابه اشاره کنیم. اسلات‌های PCIe در شکل‌های فیزیکی X1، X4، X8 و X16 ارائه می‌شوند. عددی که کنار X ذکر می‌شود، مربوط به تعداد مسیرهای موجود در شکاف است که ارتباط مستقیمی با چگونگی رفت و آمد داده‌ها در کارت موردنظر دارد. هرچقدر عدد مورد نظر بیشتر باشد، سرعت تبادل داده بیشتر خواهد بود. گفتنی است این اسلات‌ها دست کاربر را برای استفاده باز می‌گذارند. بنابراین اگر مثلا در مادربرد سیستم شما یک اسلات PCIe x16 وجود دارد، می‌توانید کارت مبتنی بر استاندارد PCIe x1 را در آن قرار دهید. البته طبیعتا در این شرایط پهنای باند کارت موردنظر در حد همان X1 خواهد بود. از سوی دیگر اگر کارت PCIe X8 در اسلات X1 یا X4 قرار دهید، پهنای باند آن بسیار کمتر می‌شود.

معمولا کارت گرافیک‌ها از PCIe X16 استفاده می‌کنند و حافظه‌های SSD و کارت کپچر از X4 بهره می‌برند. کارت‌هایی مانند کارت‌های وای‌فای و کارت صدا عمدتا از X1 بهره می‌برند. پورت‌های SATA هم اگرچه به اندازه‌ی سال‌های گذشته اهمیت خیلی زیادی ندارند، اما همچنان برای کارهایی مانند اتصال هارد درایو به مادربرد مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این میان مادربردهای جدید برای اتصال حافظه SSD از اسلات M.2 استفاده می‌کنند. اسلات‌های M.2 سرعت بسیار بیشتری به ارمغان می‌آورند و به همین خاطر طرفداران بیشتری دارند. بیشتر مادربردهای جدید دارای حداقل ۱ اسلات M.2 هستند که البته در مدل‌های پرچم‌دار و گران‌قیمت شاهد ۴ اسلات M.2 هستیم.

در پنل I/O مادربرد که از بیرون از کیس می‌توانید به آن دسترسی داشته باشید، انواع و اقسام پورت‌ها قرار دارد که البته تنوع و تعداد این پورت‌ها معمولا ارتباط مستقیمی با قیمت مادربرد موردنظر دارد. بنابراین اگر به دنبال خرید یک مادربرد رده‌بالا و قدرتمند هستید، می‌توانید انتظار ارائه‌ی پورت‌هایی مانند USB-C، چند پورت USB 3.2، محل اتصال آنتن وای‌فای، پورت DisplayPort و HDMI را داشته باشید. بنابراین اگر تنوع و تعداد این پورت‌ها اهمیت زیادی برای شما دارد، هنگام خرید مادربرد باید به این موضوع توجه کنید. برخی از مادربردها از ارتباط وای‌فای پشتیبانی می‌کنند ولی مدل‌های ارزان‌قیمت دارای چنین مشخصه‌ای نیستند و برای آن‌ها باید از دانگل یا کارت وای‌فای استفاده کنید. بنابراین بسیاری از کاربران ترجیح می‌دهند با پرداخت مبلغ کمی بیشتر، از یک مادربرد با قابلیت اتصال به وای‌فای استفاده کنند.

شرکت‌های سازنده‌ انواع مادربرد

در بخش دیگر راهنمای خرید مادربرد به شرکت‌های تولیدکننده می‌پردازیم. با توجه به اینکه چندین شرکت در زمینه‌ی ساخت مادربرد فعال هستند، بسیاری از کاربران ترجیح می‌دهند از بین شرکت‌های مشهور که امتحان خود را در این حوزه پس داده‌اند، دست به انتخاب بزنند. البته در بازار ایران معمولا فقط می‌توانید از بین مادربردهای ساخت شرکت‌های ایسوس، MSI و گیگابایت گزینه‌ی مورد نظر خود را انتخاب کنید که هر سه شهرت بسیار زیادی دارند و مادربردهای باکیفیتی را راهی بازار می‌کنند.

بنابراین بیشتر از این که به برند توجه کنید، باید ببینید با توجه به بودجه‌ای که در اختیار دارید، کدام مادربرد از ویژگی‌های موردنظر شما بهره می‌برد تا بتوانید بهترین انتخاب ممکن را داشته باشید.

جمع‌بندی نکات راهنمای خرید مادربرد

به طور کلی برای خرید مادربرد باید درک کنید که مادربرد چیست و سپس نکات متعددی را درباره انواع مادربرد مدنظر قرار دهید؛‌ همین موضوع منجر به سخت‌تر شدن انتخاب می‌شود. به عنوان مثال بعد از اینکه کیس را خریداری یا انتخاب کردید، باید با توجه به اندازه‌ی آن یک مادربرد مناسب با پردازنده‌ی خود خریداری کنید. از سوی دیگر باید مراقب سازگاری مادربرد با مدل پردازنده هم باشید. در این میان مواردی مانند تعداد اسلات‌ها، حداکثر ظرفیت و سرعت رم، پشتیبانی از نورپردازی‌های مختلف و دیگر موارد را هم در نظر بگیرید.

بنابراین توصیه می‌کنیم گام به گام این ویژگی‌ها را در نظر بگیرید تا دچار سردرگمی نشوید و از طرف دیگر بیشتر از حد نیاز برای خرید مادربردی که به ویژگی‌های مختلف آن نیازی ندارید، متحمل هزینه‌ی زیادی نشوید.

خوشبختانه در دیجی‌کالا انواع و اقسام مادربردها با امکانات متنوع به فروش می‌رسد که برای بررسی و مقایسه‌ی آن‌ها می‌توانید از لینک زیر استفاده کنید.

مادربرد ایسوس مدل PRIME B760M-A WIFI D4

۸,۵۰۰,۰۰۰

تومان

مادربرد آرک تک مدل AK-H81M EL X-TRA DURABLE

۲,۳۷۹,۰۰۰

تومان

خرید مادربرد از دیجی‌کالا

مشاهده همه

• خنک‌کننده آبی در برابر بادی؛ کدام یک برای CPU بهتر است؟

منبع: neogamr