چگونه با فرزند خود در مورد مهاجرت صحبت کنیم؟
اگر قصد مهاجرت دارید و صاحب فرزند یا فرزندانی هستید، باید با آن‌ها درباره مهاجرت صحبت کنید. در طول فرایند مهاجرت و پس از آن شرایطی پیش خواهد آمد که فرزندتان باید برای آن آماده باشد. در این مقاله، مزایا و چالش‌های احتمالی برای خانواده‌های مهاجر دارای فرزند و روش‌های صحبت کردن با فرزندان درباره مهاجرت را توضیح می‌دهیم.
فواید مهاجرت برای کودکان
هرچند در صورت مهاجرت خانواده، کودکان هم مجبور به مهاجرت می‌شوند، این اتفاق برای آن‌ها خالی از لطف نخواهد بود. زندگی کودکان با مهاجرت دگرگون می‌شود. زندگی در کشوری خارجی برای آن‌ها مزیت‌هایی دارد. از این میان، ۷ مزیت از بقیه مهم‌تر است.
۱. فرزندتان راحت‌تر با فرهنگ جدید هماهنگ می‌شود
آیا می‌خواهید اولین تجربه ناخوشایند فرزندتان غریبه بودن در میان چهره‌هایی ناآشنا آن هم در ۱۸سالگی باشد یا ترجیح می‌دهید فرزندتان به‌راحتی با بقیه صحبت کند و در همان سنین اولیه زندگی ارتباط به افراد متفاوت را تجربه کند؟
زمانی که به خارج از کشور مهاجرت می‌کنید، تمام اعضای خانواده شما کاملا با غریبه‌ها احاطه می‌شوند و فرزند شما در کنار والدینش یاد می‌گیرد که چگونه ارتباط برقرار کند، خود را با شرایط وفق دهد و با بقیه هماهنگ شود. این درس بسیار ارزشمندی است که فرزندتان صریحا و در کنار شما خواهد آموخت. در نتیجه، ادامه زندگی در کشوری بیگانه با فرهنگ مادری هرگز برای او مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
۲. فرزندتان نسبت به دنیا احساس واقع‌بینانه‌تری خواهد داشت
کودکان در هنگام مهاجرت با واقعیت‌های جهان و عدم تعادل در دنیا بیشتر آشنا می‌شوند. آن‌ها در این زمان می‌آموزند که میان زندگی دیگران و سبک زندگی آن‌ها تفاوت‌های عمیقی وجود دارد. کودک درمی‌یابد که در دنیا انسان‌هایی زندگی می‌کنند که وضعیت زندگی‌شان بدتر یا بهتر اوست. در نتیجه، در مقایسه با هم‌سالان خود نسبت به دنیا دیدگاه واقع‌بینانه‌تری خواهد داشت.
۳. فرزندتان از طولانی شدن دوران شیرین کودکی لذت می‌برد
زندگی در کشور مادری به همان چهاردیواری خانه محدود می‌شود و همه تا حدی نسبت به دنیای اطراف خود نابینا می‌شویم. در این شرایط، مهاجرت ما را هوشیار می‌کند. بزرگ‌سالان در مهاجرت حس تازه‌ای از شگفتی، قدردانی و ماجراجویی خواهند داشت.
این اتفاق برای فرزندان به معناست که آن‌ها می‌توانند از مهم‌ترین مزیت کودکی یعنی شگفتی و شور و هیجان بیشتر بهره‌مند شوند. مناظر، بوها، مزه‌ها و تجربیات جدید برای کودک جذاب است. به‌علاوه، او در این نقل مکان چیزهای تازه‌ای یاد می‌گیرد. هیچ تجربه‌ای برای کودک شیرین‌تر از این نخواهد بود.
- نقدها و نمرات فیلم «بلوط پیر»؛ نگاهی تازه به مهاجرت و بیگانه‌هراسی (جشنواره کن ۲۰۲۳)
- نقد فیلم «توری و لوکیتا»؛ منظره‌ی دل‌خراش مهاجرت (جشنواره‌ی کن ۲۰۲۲)
۴. کودکی چندزبانه خواهید داشت
با ورود به کشور جدید و مدرسه رفتن در این کشور، فرزند شما زبان‌های دیگر را مانند زبان مادری یاد می‌گیرد. بنابراین، با گذشت چند سال، فرزندتان علاوه بر فارسی به چند زبان دیگر از جمله انگلیسی صحبت خواهد کرد.
کودکان به‌ویژه آنهایی که کمتر از ۱۰ سال سن دارند، یادگیری سریع‌تری دارند. همین ویژگی در زمان مهاجرت به کشور جدید به آن‌ها کمک می‌کند تا مهارت‌های زبانی خود را گسترش دهند و مفهوم برقراری ارتباط با دیگران را بهتر درک کنند.
۵. فرزند شما بالغ‌تر، آسان‌گیرتر و فهمیده‌تر خواهد شد
با وجود ماهیت زندگی شما در هنگام جابه‌جایی، سازگاری با محیط جدید، چالش‌های جدید و ملاقات با افرادی جدید فرزندتان یاد می‌گیرد که بالغ‌تر رفتار کند. او می‌آموزد که زندگی و دنیای بزرگ اطراف خود را بپذیرد و مردم و نحوه کار دنیا را بهتر درک کند. این آموزه‌ها به خودی خود بسیار ارزشمند خواهند بود و به فرزندتان کمک می‌کنند تا به فردی کامل تبدیل شود.
۶. فرزندتان از حمایت بیشتری برخوردار می‌شود
زمانی که به کشور جدید مهاجرت می‌کنید، در ابتدا فرزندتان لزوما دوستان صمیمی نخواهد داشت. بنابراین، برای حمایت و تعامل اجتماعی بیشتر به والدین و خواهران و برادرانش متکی خواهد بود.
این اتفاق بر روابط خانوادگی شما تأثیر مثبتی می‌گذارد. با ادامه زندگی در خارج از کشور، همه با هم چیزهای جدیدی را تجربه می‌کنید و این تجربیات مشترک به استحکام بیشتر پیوندهای خانوادگی می‌انجامد. نتیجه این می‌شود که فرزندانتان از حمایت بیشتری برخوردار خواهند شد.
۷. مهارت‌های حل مسئله فرزندتان تقویت می‌شوند
از آنجایی که کودکان در زمان مهاجرت به خارج از کشور با چالش‌های جدیدی روبه‌رو می‌شوند، یاد می‌گیرند تا تغییر کنند و خود را با شرایط مختلف سازگار کنند. آن‌ها در هنگام مواجهه با محیط جدید زبان تازه‌ای می‌آموزند و راه‌های ارتباطی تازه و رفتارهای قابل قبولی خواهند داشت. کودکان مهاجر از همان سنین اندک یاد می‌گیرند که چگونه مشکلات زندگی را حل کنند.
چالش‌های پیش روی فرزندان در مهاجرت
کودکی که همراه با والدین خود به کشوری جدید نقل مکان می‌کند، با مشکلات و چالش‌های بسیاری مواجه می‌شود. در این میان، دست‌وپنجه نرم کردن با ۴ چالش دشوارتر خواهد بود.
۱. زبان بیگانه
اولین چالشی که کودکان در مهاجرت با آن روبه‌رو می‌شوند، ناآشنایی با زبان جدید است. او در مدرسه و مهدکودک می‌شنود که دیگران به زبانی غیر از زبان مادری‌اش صحبت می‌کنند. در نتیجه، احتمالا در ابتدا سردرگم شود. بااین‌حال، پس از مدتی که با زبان جدید آشنا شود، این چالش به نقطه قوت او تبدیل خواهد شد.
۲. برنامه‌ریزی برای تعطیلات
بزرگ شدن در خانواده‌ای که دور از اقوام زندگی می‌کنند به این معناست که تعطیلات کریسمس و تابستان را در سفرهایی سپری کنید که به بازدیدهای خانوادگی اختصاص دارند.
البته، این موضوع تا زمانی که فرزندتان مستقل نشده، مشکل خاصی نخواهد داشت. به محض اینکه او بزرگ شود و بخواهد در کشور سومی درس بخواند تازه مشکلات و چالش‌ها شروع می‌شوند. در این صورت، او باید در زمان تعطیلات، برای دیدن خانواده و دوستانی که در چند کشور یا حتی چند قاره پراکنده شده‌اند برنامه‌ریزی کند.
۳. جدا شدن از دوستان
یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که کودکان هنگام مهاجرت با آن مواجه می‌شوند، جدا شدن از دوستان و عزیزانی مثل پدربزرگ و مادربزرگ است. احتمالا فرزند شما در طول زندگی چند ساله خود هم‌بازی‌هایی پیدا کرده یا به اقوام نزدیک مثل پدربزرگ و مادربزرگ عادت کرده است.
جدایی از آن‌ها و قرار گرفتن در محیطی جدید قطعا برای کودک آسان نخواهد بود. در واقع، یکی از دردناک‌ترین جنبه‌های مهاجرت برای کودکان و نوجوانان جدایی از دوستانشان است. احساس انزوا و عدم تعلق حداقل در ماه‌های اول مهاجرت مشکلی رایج در میان فرزندان مهاجر به شمار می‌رود. بیشتر کودکان به حدود یک سال زمان نیاز دارند تا با زندگی جدید اخت بگیرند.
۴. فرهنگ‌های مختلف
بزرگ شدن در فرهنگ‌های مختلف یکی از دشواری‌های اصلی مهاجرت برای کودکان است. معمولا آن‌ها در مقابله با فرهنگ جدید به این فکر میفتند که آنچه آن‌ها تجربه می‌کنند در مقایسه با آنچه هم‌سالانشان معمولی می‌دانند، متفاوت است. در این حالت، احساس بی‌ثباتی فرهنگی می‌کنند و تربیت بین‌المللی خود را زیر سؤال می‌برند. در چنین شرایطی، والدین باید در کنار فرزندان باشند و به آن‌ها کمک کنند تا زیبایی را در فرهنگ‌های متنوعی که دیده‌اند پیدا کنند.
گفت‌وگو با کودک درباره مهاجرت
تحقیقات نشان می‌دهند که استرس ناشی از تجربه مهاجرت می‌تواند بر رشد تحصیلی، اجتماعی، عاطفی و جسمی کودکان تأثیر منفی بگذارد. این کودکان به توجه ویژه والدین نیاز دارند. والدین باید تلاش کنند تا با فرزند خود ارتباط برقرار کنند و درباره مهاجرت با او صحبت کنند. برای این منظور چند راه وجود دارد.
۱. نشانه‌های عاطفی را شناسایی کنید
به‌هرحال، تأثیرات فرزند یک خانواده مهاجر بودن همیشه آشکار نیست. گاهی اوقات این کودکان هیچ شکایتی نمی‌کنند اما با کمی توجه می‌توان دریافت که چه استرسی را تحمل می‌کنند. در این حالت، آن‌ها اغلب تلاش می‌کنند تا چالش‌های عاطفی درونی خود را پنهان کنند چون نمی‌دانند که به غیر از خانواده چه کسی قابل اعتماد است. معمولا این کودکان نشانه‌هایی شبیه به اضطراب دارند و از برقراری تماس چشمی خودداری می‌کنند.
۲. فضایی امن برای گفت‌وگو ایجاد کنید
برای شروع گفت‌وگو با این کودکان باید نشانه‌های مشکلات عاطفی آن‌ها را بشناسید. سپس، بدون هیچ حرفی به تماشای آن‌ها بنشینید. بعد از آن، می‌توانید گفت‌وگو را با سؤالاتی که دوست دارند آغاز کنید. برای او فضایی امن و به دور از قضاوت شدن ایجاد کنید. او می‌تواند در این فضا دغدغه‌ها و نگرانی‌هایش را بازگو کند تا در کنار شما به آرامش برسد و در کنار یکدیگر برای مقابله با مشکلات احتمالی راه‌کار پیدا کنید.
۳. آغازگر مکالمه باشید
از فرزندتان بپرسید که در مدرسه و از دوستانش درباره مهاجرت چه شنیده است. به او فرصت بدهید تا از شما سؤال کند. آنچه را که قرار است اتفاق بیفتد را به گونه‌ای برای او توضیح دهید که بتواند آن را بفهمد.
به عنوان مثال، با فرزندان کوچکتر خود درباره ایمنی آن‌ها و خانواده صحبت کنید. برای گفت‌وگو با فرزندان بزرگتر نیز سراغ تجربیات آن‌ها یا خانواده یا دوستانی که مهاجرت کرده‌اند، بروید. سعی کنید با گفت‌وگو درباره جنبه‌های مختلف مهاجرت کودک را به سخن آورید. او در ادامه، تمام سؤالات بی‌پاسخ خود درباره مهاجرت را از شما خواهد پرسید و شما فرصت دارید تا تمام ماجرا را تمام و کمال تعریف کنید.
۴. کودکان را کمتر در معرض رسانه‌ها بگذارید
ممکن است که فرزندتان در رسانه‌های مختلف درباره مهاجرت و حوادث مربوط به آن چیزهایی ببیند و بشنود. همین مسئله نیز سبب خواهد شد که در ذهن او مهاجرت به مشکلی بغرنج تبدیل شود. در مقابل، اگر او را از اخبار و حوادث مربوط به مهاجرت دور نگه دارید، با دیدی مثبت وارد کشور جدید خواهد شد و کمتر دچار استرس خواهد شد.
۵. یک روتین ایجاد کنید
تنظیم برنامه منظم و روتین برای همه کودکان مفید است. این کار به آن‌ها احساس امنیت و قابل پیش‌بینی بودن محیط اطراف را می‌دهد. این احساسات در کودکان به‌ویژه آنهایی که به همراه والدین خود مهاجرت کردند، سبب می‌شود که با چالش‌های پیش روی خود بهتر و مؤثرتر مقابله کنند.
۶. ماجرای مهاجرت را تعریف کنید
با کودک درباره چگونگی و چرایی مهاجرت خود صحبت کنید. اجازه بدهید تا او با واقعیات موجود روبه‌رو شود و از همان کودکی بداند که به چه دلیل و چگونه راهی کشور جدید شده است.
۷. برای او کتاب‌هایی با موضوع مهاجرت بخوانید
در سراسر جهان کتاب‌های بسیار خوبی برای کودکان منتشر شده‌اند که در آن‌ها ماجراهای کودکان مهاجر از نژادها و اقوام مختلف شرح داده شده است. شنیدن این داستان‌ها به تقویت هم‌دلی و پذیرش تجربیات مهاجرت در کودکان کمک می‌کند.
۸. بر جنبه‌های مثبت میراث فرهنگی خود تأکید کنید
یکی از مشکلاتی که کودکان هنگام مهاجرت با آن روبه‌رو می‌شوند، مواجهه با چند فرهنگ مختلف است. برای اینکه فرزندتان در محیط جدید فرهنگ و میراث مادری خود را فراموش نکند، با او درباره سنت‌های فرهنگی سرزمین خود صحبت کنید. چنین گفت‌وگوهایی سبب می‌شود که فرزندتان نسبت به فرهنگ مادری و سرزمین اصلی خود حس تعلق و غرور داشته باشد.
۹. با او درباره تبعیض نژادی و بیگانه‌هراسی صحبت کنید
این یک حقیقت است که در کشورهای مختلف مسائلی مانند تبعیض نژادی و بیگانه‌هراسی وجود دارند. بنابراین، باید تجربیات خود و فرزندتان درباره این مسائل را بشناسید و از آن‌ها نام ببرید. برای فزرندتان هیچ چیز به این اندازه مهم نیست که بداند در صورت روبه‌رو شدن با مسائلی از قبیل تبعیض نژادی، بزرگ‌سالان امنی دارد که می‌تواند با آن‌ها صحبت کند.
۱۰. به نگرانی‌های فرزندتان توجه کنید
وقتی فرزندتان از شما سوالاتی می‌پرسد، نگرانی‌های او را درک کنید و به آن‌ها به‌درستی واکنش نشان دهید. به طور مثال، ممکن است فرزندتان از شما بپرسد: «چرا بعضی‌ها با افراد مهاجر رفتار خوبی ندارند؟» در پاسخ به او باید بگویید: «دنیا به این افراد محدود نیست. بسیاری از افراد نوع‌دوست به مهاجران کمک می‌کنند تا زندگی بهتری داشته باشند. از آن گذشته، من وظیفه دارم که امنیت تو را تأمین کنم. پس اگر نگران چیزی بودی، آن را به من بگو.»
کلام آخر
مهاجرت برای کودکان مزایای مختلفی دارد. آن‌ها با زندگی در خارج از سرزمین مادری می‌توانند دنیا را بهتر بشناسند. کودکانی که همراه با والدین خود مهاجرت می‌کنند، مهارت‌های حل مسئله بهتری دارند.
بااین‌حال، زندگی در کشور جدید همیشه با خوشی همراه نیست. تفاوت‌های فرهنگی، زبانی و جدایی از خانواده و دوستان از جمله چالش‌هایی هستند که کودکان مهاجر در ابتدا زندگی با آن مواجه می‌شوند.
برای حل چالش‌های مهاجرت و تبدیل تهدید به فرصت، باید سعی کنید با فرزند خود ارتباط برقرار کنید. ابتدا دغدغه‌ها و نگرانی‌های او را بشناسید و درک کنید. به او حس شنیده شدن بدهید. سپس، سعی کنید تا در کنار یکدیگر برای حل مشکلات و چالش‌هایی که تجربه می‌کنید، گام بردارید. از این راه، فرزندتان حتی در ابتدای مهاجرت نیز زندگی آرام‌تری خواهد داشت.
منبع: infoaboutkids
