زلزله در یوتیوب فارسی؛ درآمدها تا ۸۰ درصد سقوط کرد

یوسف اسفندیاری

۲۵ آذر ۱۴۰۴ | ۱۶:۵۷ زمان مورد نیاز برای مطالعه: ۲ دقیقه

جامعه‌ی تولیدکنندگان محتوا در پلتفرم ویدیویی گوگل با شوک بزرگی مواجه شده است که می‌تواند آینده‌ی یوتیوب فارسی را برای همیشه دگرگون کند. بر اساس گزارش‌های متعدد منتشرشده از سوی فعالان این حوزه، تغییرات اخیر در الگوریتم‌های شناسایی موقعیت مکانی گوگل، منجر به کاهش شدید و ناگهانی درآمد کانال‌های ایرانی شده است. این تغییرات که از ماه‌های پایانی سال 2025 شدت گرفته، باعث شده است تا سیستم‌های تبلیغاتی یوتیوب، ترافیک ورودی از طریق ابزارهای تغییر آی‌پی (VPN) را به‌عنوان ترافیک نامعتبر یا کم‌ارزش شناسایی کنند. این مسئله درآمد یوتیوبرها را بین 80 تا 90 درصد کاهش داده است.

تا پیش از این رویداد، کاربران ایرانی به دلیل محدودیت‌های داخلی و تحریم‌های بین‌المللی، ناچار به استفاده از فیلترشکن بودند. این موضوع باعث می‌شد که یوتیوب موقعیت مکانی آن‌ها را در کشورهای غربی تشخیص دهد و تبلیغات گران‌قیمت دلاری را برایشان نمایش دهد. اما اکنون، هوش مصنوعی گوگل با تحلیل الگوهای رفتاری، آی‌پی‌های دیتاسنتری و پرش‌های مداوم موقعیت کاربر، متوجه هویت واقعی ترافیک می‌شود. در نتیجه، شاخص درآمد به ازای هر هزار بازدید (RPM) که پیش‌تر برای کانال‌های فارسی بین 3 تا 8 دلار بود، اکنون به ارقام ناامیدکننده‌ی 0.2 تا 1 دلار سقوط کرده است.

آریا کئوکسر، یکی از چهره‌های سرشناس این حوزه، ضمن تأیید این بحران اعلام کرده است که درآمد ویدیوهایش به شدت افت کرده است. به گفته‌ی او، ویدیویی که در گذشته با 400 هزار بازدید می‌توانست هزاران دلار درآمد ایجاد کند، اکنون تنها حدود 400 دلار عایدی داشته است. این وضعیت نشان می‌دهد که حتی اگر شما خالق پربازدیدترین ویدیو یوتیوب در میان کاربران ایرانی باشید، تا زمانی که سیستم گوگل ترافیک شما را معتبر نشناسد، درآمد حاصله بسیار ناچیز خواهد بود.

این تغییرات ساختاری، مدل اقتصادی بسیاری از تیم‌های تولید محتوا را به خطر انداخته است. هزینه‌های بالای تولید، تدوین و تجهیزات در کنار حذف درآمد تبلیغاتی، ادامه‌ی فعالیت را برای بسیاری غیرممکن می‌سازد. کارشناسان معتقدند که اگر این روند ادامه یابد، اکوسیستم یوتیوب فارسی مجبور به تغییر مسیر به سمت درآمدزایی از طریق اسپانسرینگ مستقیم و فروش کالا خواهد شد، زیرا تکیه بر سیستم درآمدزایی AdSense دیگر توجیه اقتصادی ندارد. به نظر می‌رسد دوران طلایی درآمد دلاری آسان برای کاربران داخل ایران به پایان رسیده و چالش‌های جدیدی پیش روی این صنعت نوپا قرار گرفته است.