سپر نقره‌ای تلسکوپ فضایی جیمز وب طی روندی پیچیده باز شد
تلسکوپ فضایی جیمز وب اکنون شکل الماس-مانند نهایی خود را گرفته است و با گسترش موفق دومین پایه، عملیات باز شدن سپر خورشیدی نقره‌ای هم کامل شد و رصدخانه نقطه عطف دیگری از استقرار حیاتی خود را پشت سر گذاشت.
همچنان که تلسکوپ فضایی جیمز وب در فضا پیش می‌رود، روند استقرار آن هم با هدایت تیم زمینی گام‌به‌گام انجام می‌شود. طی روزهای گذشته مراحل بسیاری ازجمله باز شدن پالت‌های جلو و عقب، ارتفاع گرفتن برج قابل تنظیم و پوشش محافظ برای رسیدن به نقطه عطف کنونی پشت سر گذاشته شده است. اما جدیدترین مراحل فضاپیما را به شکل نهایی خود رساندند.
شب گذشته (بامداد امروز در ایران) ابتدا نخستین بازو از دو بازوی سپر خورشیدی یعنی تیرک سمت چپ (بازوی پورت/Port) باز شد. این گام مهم برای انجام در اوایل روز برنامه‌ریزی شده بود اما تیم مأموریت، عملیات را متوقف کرد تا تأیید کند که پوشش آفتابگیر، به‌عنوان آخرین مرحله‌ی آماده‌سازی پیش از استقرار پایه‌ها، کاملا باز شده است.
سوییچ‌هایی که باید نشان می‌دادند که این روکش به‌درستی جمع شده است، فعال نشده بودند، با این وجود روش‌های جایگزین دوم و سوم، باز شدن کامل پوشش محافظ را تأیید کردند. نخست این‌طور که به‌نظر می‌رسد، داده‌های دما نشان می‌دهد که پوشش محافظ آفتابگیر باز شده‌اند و مسیر دریافت نور یک حسگر را مسدود کرده‌اند. از سوی دیگر حسگرهای ژیروسکوپ هم حرکتی را نشان می‌دهند که از فعال بودن دستگاه‌های آزادکننده‌ی پوشش آفتابگیر حکایت دارد.
پس از تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، مدیریت مأموریت تصمیم گرفت تا توالی استقرار را طبق برنامه‌ریزی پیش ببرد. بدین ترتیب استقرار پنج بخشی پایه‌ی تلسکوپی میانی چپ، توسط موتور در حدود ساعت ۱۳:۳۰ منطقه‌ی زمانی شرقی (۲۲:۰۰ به وقت تهران) آغاز شد و این بازو به آرامی گسترش یافت تا سرانجام در ساعت ۱۶:۴۹ منطقه‌ی زمانی شرقی (۰۱:۱۹ بامداد به وقت تهران) پایان یابد.
در ادامه تیم مأموریت تصمیم به باز کردن دومین پایه، یعنی بازوی سمت راست (بازوی استاربورد/Starboard) گرفت و مهندسان عملیات را در ساعت ۱۸:۳۱ منطقه‌ی زمانی شرقی (۰۳:۰۱ بامداد به وقت تهران) آغاز کردند. سرانجام در ساعت ۲۲:۱۳ منطقه‌ی زمانی شرقی (۰۶:۴۳ به وقت تهران) این پایه هم به‌خوبی در جای خود مستقر شد و تلسکوپ شکل نهایی بادبادک-مانند یا الماس-مانند خود را گرفت.
تکمیل باز شدن پوشش آفتابگیر و پایه‌های میانی در دو روز گذشته نقطه عطف مهمی برای وب محسوب می‌شود زیرا اکنون همه‌ی ۱۰۷ دستگاه آزادکننده‌ی پوسته‌ی آفتابگیر، که هر یک از آن‌ها باید برای استقرار درست کار می‌کردند، اکنون با موفقیت باز شده‌اند. وب در مجموعه دارای ۱۷۸ مورد از این عملگرهای موتوری است که ۱۰۷ مورد از آن‌ها برای ایمن و جمع شدن نگه داشتن آفتابگیر پیش از استقرار استفاده شدند.
همان‌طور که پایه‌های میانی توسط موتورها به آرامی و به‌صورت افقی از فضاپیما به بیرون باز می‌شدند، پوسته‌های نقره‌ای جمع‌شده‌ی آفتابگیر متصل به خود را هم می‌کشیدند. این باعث شد تا پوشش خورشیدی به عرض کامل ۱۴.۲ متری خود در سراسر رصدخانه گسترش یابد.
«کیت پریش» (Keith Parrish) مدیر رصدخانه‌ی وب در مرکز پروازهای فضایی گادرد ناسا گفت: «پایه‌های میانی در حقیقت کشنده‌های سپر خورشیدی هستند و وزن زیادی را برای باز کردن پوسته‌ها تحمل می‌کنند تا به مجموعه‌ی رصدخانه شکل نمادین کنونی آن را بدهند.»
در حالی که امروز، فرآیند استقرار بیش از حد انتظار طول کشید، که به دلیل پیشروی با احتیاط تیم عملیات و حرکت طبق پروتکل‌هایی بود که برای مقابله با موقعیت‌های غیرقابل پیش‌بینی تنظیم شده است، اما این احتمال وجود دارد که برنامه‌ریزی اولیه، در گام‌های بعدی استقرار وب هم دستخوش تغییر شود.
پریش خاطرنشان کرد: «عملیات امروز نمونه‌ای از این موضوع است که چرا ما می‌گوییم که فکر نمی‌کنیم برنامه‌ی استقرار تغییر کند اما در عین حال انتظار تغییر را هم داریم. تیم مأموریت امروز آنچه را برای چنین موقعیتی تمرین کرده بودیم انجام داد: توقف، ارزیابی و پیشروی هدفمند طبق یک نقشه‌ی راه. ما هنوز راه درازی برای نهایی شدن روند استقرار جیمز وب داریم.»
ساختار پوسته‌های پنج لایه‌ی آفتابگیر عظیم جیمز وب
Credit: Northrop Grumman/Alex Evers
در حالی که اکنون با این گام مهم، دو بازوی میانی در موقعیت نهایی خود قفل شده‌اند و پوسته‌های چند لایه‌ی آفتابگیر را در محل مناسب خود نگه می‌دارند، اکنون تیم وب به سوی انجام مرحله‌ی نهایی استقرار آفتابگیر می‌رود: کشش.
در روزهای آینده، تیم هر یک از پنج لایه‌ی آفتابگیر را جدا کرده و سپس به‌صورت جداگانه تحت کشش قرار می‌دهد تا به شکل نهایی و محکم خود درآورد. این کار باعث ایجاد فضایی بین پوسته‌ها می‌شود تا گرما امکان تابش به بیرون داشته باشد و هر لایه‌ی متوالی از آفتابگیر، از لایه‌ی زیرین خود خنک‌تر بماند.
مهندسان وب، روند کشش را با لایه‌ی پایین آغاز خواهند کرد: بزرگ‌ترین و تخت‌ترین لایه که نزدیک‌ترین لایه به خورشید است و به بالاترین دما می‌رسد. آن‌ها به ترتیب تا پنجمین و کوچک‌ترین لایه که نزدیک‌ترین به آینه‌ی اصلی تلسکوپ است، پیش می‌روند.
کشش لایه‌ها شامل ارسال فرمان‌هایی برای فعال کردن چندین موتور است تا در مجموع ۹۰ کابل را از طریق قرقره‌های متعدد و دستگاه‌های مدیریت کابل، بچرخانند. کشش سایه‌بان وب حداقل دو روز طول می‌کشد اما ممکن است به دلیل پیچیدگی فرآیند و انعطاف‌پذیری موجود در جدول زمانی، زمان بیشتری هم نیاز باشد.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از استقرار سپر خورشیدی تلسکوپ فضایی جیمز وب
Credit: NASA
