فلز مایع در برابر خمیر سیلیکون؛ کدام برای پردازنده بهتر است؟
در فضای اینترنت بسیاری از کاربران بر این باور هستند که فلز مایع بهتر از خمیر سیلیکون می‌تواند پردازنده را خنک نگه دارد. اما آیا واقعا چنین ادعایی صحت دارد؟ فلز مایع چه مزایا و معایبی در برابر خمیر سیلیکون معمولی دارد و آیا باید به استفاده از آن روی بیاورید؟ در این مطلب به این موضوع می‌پردازیم.
فلز مایع چیست؟
قبل از اینکه به مزایای فلز مایع بپردازید، اول باید توضیح دهیم که این ماده دقیقا چه ویژگی‌هایی دارد. این ماده یک رسانای حرارتی است که معمولا از ترکیبی از گالیم، ایندیم و قلع ساخته می‌شود. این ترکیب‌ها بسیار رسانا هستند و مقاومت حرارتی بسیار کمی دارند. به همین خاطر می‌توانند گرما را به طور موثر از پردازنده انتقال دهند. طی سال‌های گذشته محبوبیت فلز مایع بسیار بیشتر شده و به‌عنوان مثال می‌توانیم به پلی‌استیشن ۵ اشاره کنیم که برای خنک‌سازی از فلز مایع استفاده میکند.
از سوی دیگر خمیرهای حرارتی معمولا خمیر سیلیکون هستند و در کنار استفاده از پلمیرهای مبتنی بر سیلیکون، از موادی مانند اکسید آلومینیوم و میکرو ذرات کربن برای بهبود انتقال حرارت هم استفاده می‌شود. در این میان باید خاطرنشان کنیم فلز مایع در اصل یک فلز محسوب می‌شود و بنابراین برای انتقال حرارت عملکرد بسیار بهتری دارد. بهترین ترکیبات فلز مایع از انتقال حرارت تا ۷۳ وات بر متر کلوین پشتیبانی می‌کنند اما میزان انتقال حرارت خمیرهای سیلیکونی معمولا بین ۲ تا ۸ وات بر متر کلوین است.
بنابراین همانطور که میبینید، فاصله‌ی بین فلز مایع و خمیرهای سیلیکونی بسیار زیاد است و در نتیجه پردازنده به طور قابل توجهی خنک‌تر می‌شود. معمولا فلز مایع مانند خمیر سیلیکون روی سطح فلزی بین بخش اصلی پردازنده و خنک‌کننده اعمال می‌شود. اما برخی کاربران حرفه‌ای برای اینکه تاثیر این ماده را افزایش دهند، بخش فلزی روی خود پردازنده را حذف می‌کنند و فلز مایع را مستقیما روی بدنه‌ی اصلی قرار می‌دهند. البته انجام چنین کاری ریسک‌ها و خطرات زیادی را به همراه دارد و به همین خاطر فقط کاربران بسیار حرفه‌ای و با تجربه دست به انجام چنین کاری می‌زنند.
چرا تمام کاربران از فلز مایع استفاده نمیکنند؟
چرا با وجود تمام این مزایای مطرح شده، بسیاری از کاربران همچنان از خمیرهای سیلیکونی استفاده می‌کنند؟ اول از همه باید بگوییم که فلز مایع در کنار اینکه یک رسانای فوق‌العاده برای گرما محسوب می‌شود، برای برق هم رسانایی بسیار بالایی دارد. بنابراین زمانی که می‌خواهید از فلز مایع بهره ببرید، باید به شدت مراقب میزان قرار گرفته روی پردازنده و نحوه قرار دادن آن روی سطح موردنظر باشید. فلز مایع فقط باید روی سطح پردازنده قرار بگیرد و حتی انجام این کار باید با دقت زیادی انجام شود. اگر هم می‌خواهید مانند کاربران بسیار حرفه‌ای عمل کنید و سطح فلزی پردازنده را جدا کنید، باید فقط روی بخش اصلی بدنه این مایع را بریزید و پخش کنید.
اگر حین ریختن فلز مایع روی پردازنده دقت کافی نداشته باشید و کمی نشتی پیدا کند، قطعاتی که این مایع روی آنها قرار گرفته ممکن است با اتصال کوتاه روبرو شوند و از کار بیفتند. حتی اگر این مایع به مادربرد راه پیدا کند، ممکن است کل کامپیوتر از کار بیفتد. این مواد خاصیت خورندگی هم دارند. به طور خاص، نباید از هیت سینک‌های آلومینیومی برای فلز مایع استفاده کنید زیرا ممکن است هیت سینک موردنظر خورده شود. بنابراین اگر می‌خواهید از فلز مایع استفاده کنید، تقریبا چاره‌ای جز استفاده از هیت سینک مسی ندارید.
آیا استفاده از فلز مایع عاقلانه است؟
در نهایت همانطور که میبینید، فلز مایع در زمینهی انتقال حرارت بسیار بهتر از خمیرهای حرارتی معمولی عمل میکند ولی بهرهگیری از این ماده با ریسکهای زیادی همراه است و در نتیجه اگر در این زمینه تخصص و تجربه کافی ندارید، باید از کمک حرفهایها بهره ببرید.
روی هم رفته خمیرهای حرارتی معمولی برای تقریبا تمام کامپیوترها کافی هستند. اما در برخی سیستم‌های بسیار حرفه‌ای که کاربر موردنظر فشار بسیار زیادی به کامپیوتر وارد میکند و در نتیجه پردازنده به‌شدت داغ می‌شود، در این شرایط فلز مایع نقش مهم‌تری ایفا میکند.
اگر به دنبال خرید خمیر حرارتی مبتنی بر فلز هستید، می‌توانید از بین گزینه‌های زیادی دست به انتخاب بزنید. این نوع خمیرهای حرارتی معمولا قیمت بالاتری دارند و بعد از مقایسه‌ی مشخصات و مزایای آنها، می‌توانید گزینه‌ی مناسب نیازهای خود را پیدا کنید. اگر هم فکر می‌کنید خمیرهای سیلیکونی معمولی برای شما کافی هستند، به گزینه‌های بیشتری دسترسی دارید. خوشبختانه در دیجی‌کالا انواع و اقسام خمیرهای حرارتی با قیمت مناسب به فروش می‌رسد.
منبع: HowToGeek
