چگونه شبکه‌ی عروقی بدن انسان، سکته را به خاطر دارد؟
دقیقا تیتر را درست خوانده‌اید! عروق خونی می‌تواند عارضه‌ی سکته را به خاطر بیاورد. طی کشف جدید دانشمندان، شبکه‌ی عروقی انسان در واقع از یک مدل سیستم حافظه برخوردار است که به راحتی می‌تواند عارضه‌ای مثل سکته را به خاطر داشته باشد. شاید بپرسید چطور چنین چیزی امکان دارد و اصلا چه اهمیتی دارد که سیستم عروقی از چنین نعمتی برخوردار است؟ آیا اصلا باید این خصیصه را یک نعمت دانست؟
قبل از این‌که به بررسی کشف جدیدترین ویژگی عروق بدن انسان بپردازیم، لازم است درباره‌ی سیستم عروقی و همچنین درباره‌ی ساز و کار سکته‌ی قلبی در انسان به صورت مختصر و به زبانی بسیار ساده صحبت کنیم.
دستگاه گردش خون در انسان چگونه کار می‌کند؟
دستگاه گردش خون که به آن کاردیو-واسکولار (Cardio-Vascular) هم گفته می‌شود، مواد غذایی و اکسیژن را به تمامی سلول‌های بدن انسان منتقل می‌کنند. این دستگاه از اندام قلب و عروق خونی تشکیل می‌شود که در کل بافت‌های بدن انسان به جز بافت قرنیه وجود دارد. به عروقی که خون را از قلب دور می‌کنند، «شریان» یا «سرخرگ» و به عروقی که خون را به قلب برمی‌گردانند «ورید» یا «سیاهرگ» گفته می‌شود.
عروق خونی در حقیقت با یکدیگر در ارتباط هستند و به نوعی شبکه تشکیل می‌دهند. دستگاه گردش خون خود به دو نوع تقسیم می‌شود. گردش خون سیستمی، یک نوع آن است که در آن جریان خون به بافت اکثر اندام‌ها اکسیژن‌رسانی می‌کند. نوع دوم، گردش خون ریوی است که اکسیژن تازه به ریه‌ها انتقال یافته و دی‌اکسید کربن از این اندام‌ها دفع می‌شود.
جریان خون از حفرات بالایی قلب یعنی دهلیزها شروع به حرکت کرده و پس از ورود به بطن‌ها، از طریق دریچه‌هایی به سمت اندام‌ها حرکت می‌کند. قلب در هر پمپاژ، برای چند لحظه جهت استراحت متوقف می‌شود. به همین منظور، جریان خون یک ضرب‌آهنگ یکنواختی در حالت معمول خواهد داشت.
شبکه‌ی عروقی بدن انسان عارضه‌ی سکته را به خاطر می‌آورد
سیستم گردش عروقی در بدن ما به صورت یک جریان ثابتی هورمون‌ها، مواد غذایی و منابع دیگر را به سلول‌های بدن انتقال می‌دهد. پژوهشگران اندیشکده‌ی ماکس پلانک آلمان توانسته‌اند این موضوع را کشف کنند که شبکه‌ی عروقی با گذر زمان می‌تواند رفتار منحصر به فردی از خود نشان دهند. نکته‌ی اولی که درباره‌ی شبکه‌ی عروقی باید دانست در این موضوع نهفته که قدرت ارتباطات یک شبکه کاملا به جریان خون در منطقه بستگی دارد. برای مثال اگر جریان موضعی یک منطقه از بدن کمتر از حد آستانه‌ی معمول باشد، ارتباطات عروق مختلف هم رفته رفته تحلیل می‌رود.
هنگامی که یک ناحیه‌ی اتصالی، به دلیل کاهش نرخ جریان خون به شدت ضعیف شود، دیگر کار بسیار سختی خواهد بود تا این بخش از شبکه مثل قبل احیا شود. یکی از واضح‌ترین و متداول‌ترین اتفاقی که موجب کاهش نرخ جریان خون در بدن انسان می‌شود چیزی نیست جز سکته‌های قلبی و عروقی به دلیل انسداد دیواره‌ی عروق به دلیل کلسترول بسیار بالا. در زمان ایجاد عارضه‌ی سکته، برخی از عروق خونی به خصوص در بخش مغزی امکان دارد با کاهش جریان خون مواجه شود. اگر در بافت مغزی این اتفاق رخ دهد، آسیب دائمی خواهد بود و ترمیم و اصلاح شبکه‌ی عروقی به صورت قابل توجه امکان‌پذیر نیست. جالب است بدانید سیستم عروق بدن انسان به صورت هوشمندانه تلاش خواهد کرد که به جای استفاده‌ی مجدد عروق آسیب دیده مثل روز اول، جریان خون را از طریق شبکه‌های قوی‌تر تقویت کند. گویا بدن به خاطر دارد که نباید از یک سری عروق قبلا آسیب دیده مثل قبل استفاده کند. این رفتار جالب شبکه‌ی عروقی انسان‌ها حتی به قیمت عوض کردن جهت جریان خون به صورت صد و هشتاد درجه‌ای هم رخ می‌دهد.
با این دسته از یافته‌های جدید حال می‌توان این نکته را توضیح داد که چطور جریان خون می‌تواند به صورت کاملا دائم تغییراتی را متحمل شود، حتی پس از این‌که لخته با موفقیت از عروق حذف می‌شود. به نظر می‌رسد قابلیت حافظه‌ی عروق خونی منحصر به انسان‌ها نیست و در قارچ‌هایی مثل فیساروم پولی سفالوم هم این مدل شبکه‌ی عروقی وجود دارد. با این تفاوت که جریان گردش در این نوع قارچ بر اساس محرکه‌های غذایی است. از یافته‌های محققین ماکس پلانک می‌توان برای درمان هر چه بهتر بیماران قلبی و عروقی استفاده کرد. همچنین پژوهشگران و مهندسین علوم پزشکی که دریچه و استنت‌های قلبی-عروقی می‌سازند، بیشتر از قبل رفتار شبکه‌ی عروقی انسان را درک خواهند کرد. این دانسته‌ها به احتمال بسیار قوی به ساخت محصولات بهتر ختم خواهد شد.
کلی مطلب بود و سیستم گردش خون رو خوب تشریح کرد ولی درباره‌ی به خاطر آوردن سکته توسط عروق توضیحات کوتاه و نامفهوم بود.
در هر صورت ممنون