فرزندپروری آگاهانه برای والدین و فرزندان چه فوایدی دارد؟
وقتی به فرزندپروری فکر می‌کنید، اولین چیزی که به ذهنتان خطور می‌کند روزهای طولانی و آرام پر از فعالیت‌های آرام و عشق فراوان است.
حقیقت این است که بزرگ کردن بچه‌ها هیچ وقت کار آسانی نبوده و به نظر نمی‌رسد آسان‌تر هم بشود. والدین چه بیرون از خانه کار کنند چه نه، افرادی پرمشغله هستند. خانه‌داری و کار بیرون و کارهای دیگری که برای اداره زندگی لازم است، زمان زیادی را برای تأمل باقی نمی‌گذارد.
با این حال، ممکن است تعجب کنید که بدانید راهی وجود دارد که بتوانید سرعت زندگی خود را کم کنید و همچنان همه کارها را انجام دهید. بهتر از آن، شما می‌توانید به همان اندازه کارآمد باشید و استرس کمتری تجربه کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی فرزندپروری آگاهانه (mindful parenting) و اینکه آیا واقعاً امکان‌پذیر است و چه تفاوتی در خانواده شما ایجاد می‌کند، خواندن این متن را ادامه دهید.
فرزندپروری آگاهانه چیست؟
فرزندپروری آگاهانه به این معنا نیست که باید مدیتیشن کنید، همیشه کامل باشید یا هرگز از فرزندان خود ناامید نشوید. مانند بسیاری از اشکال ذهن‌آگاهی، این یک تمرین است، بنابراین هیچ درست یا غلطی وجود ندارد. والدگری آگاهانه تلاشی است برای ایجاد آگاهی، توجه و کنجکاوی در تعاملات شما با فرزندانتان.
این شامل گوش دادن، تأمل و انتخاب روشی است که هم والدین و هم کودک را خوشحال می‌کند. هنگامی که والدگری آگاهانه را تمرین می‌کنید، سرعت خود را کاهش می‌دهید تا کمتر به فرزندان خود واکنش نشان دهید. این به شما کمک می‌کند تا احساس آرامش و کنترل را دوباره به دست آورید.
همچنین به شما به عنوان والد کمک می‌کند دید بلندمدت به آورید و کمتر احساس فشار کنید. فضایی را برای شما آزاد می‌کند تا به آرامی احساسات منفی را پردازش کنید و شروع به قدردانی از شادی‌های کوچک و روزمره کنید.
بیشتر بخوانید: اسباب‌بازی سنتی یا اسباب‌بازی دیجیتال؛ کدام فایده‌ی بیشتری دارد؟
بیشتر بخوانید: استرس دوران کودکی؛ والدین چه کارهایی می‌توانند انجام دهند؟
چرا ذهن‌آگاهی برای والدین مهم است؟
به این موضوع که فرزندپروری آسان نیست، به اندازه پرداخته نشده است. فرزندپروری در بهترین حالت چالش‌برانگیز است. در بدترین حالت، می‌تواند به شدت سخت باشد. پدر و مادر شدن تغییری اساسی در زندگی فرد است. تعداد کمی از رویدادهای دیگر زندگی این قدرت را دارند که اولویت‌ها، برنامه‌ها، احساسات و رفاه شما را کاملاً تغییر دهند. تعداد بسیار کمی از ما (بخوانید هیچ یک از ما) واقعاً برای تغییری به این بزرگی و تغییرات دیگری که در پی خواهد داشت آماده هستیم.
شاید فکر می‌کردیم زندگی‌مان قبلاً هم شلوغ بوده است، بچه‌ها هم در این شلوغی به دنیا می‌آیند. اما وقتی ما پدر و مادر می‌شویم، مشغله اغلب خفه‌کننده می‌شود. کودکان هجوم دائمی از خواسته‌ها را به همراه دارند. بزرگ کردن آن‌ها اغلب شبیه تلاش برای ضربه زدن به یک هدف متحرک است. بدون راهنمایی روشن درباره‌ی اینکه آیا ما آن را به درستی انجام می‌دهیم یا نه ما تمایل داریم این عدم اطمینان را به عنوان شکست در نظر گیریم. باید بگوییم که در واقع، این بدتر از شکست و کاملاً دردناک است.
این اغراق نیست. در چندین مطالعه درباره‌ی عدم اطمینان، شکست و درد، محققان دریافتند که مردم از عدم اطمینان بیشتر از بازنده بودن، نتیجه منفی یا درد می‌ترسند. در یک آزمایش، شرکت‌کنندگانی که مطمئن نبودند شوک دردناکی دریافت خواهند کرد، به‌طور قابل‌توجهی استرس بیشتری نسبت به آن‌هایی که می‌دانستند شوک در راه است، داشتند. بزرگ کردن کودکان گاهی اوقات می‌تواند مانند یک دوره‌ی طولانی انتظار برای آن شوک باشد. مغز ما ابهام را به عنوان یک تهدید درک می‌کند.
ندانستن آنچه قرار است اتفاق بیفتد بسیار استرس‌زاتر از پیش‌بینی اتفاق بد است. وقتی می‌دانیم بدترین اتفاق در راه است، می‌توانیم برای آن آماده شویم. وقتی نمی‌دانیم چه چیزی در راه است، نمی‌توانیم کاری بیشتر از نگرانی و صبر انجام دهیم. کودکان این حس عدم اطمینان را به طرق مختلف تحریک می‌کنند.
اول اینکه، آن‌ها طبیعتاً غیرقابل پیش‌بینی هستند. والدین در یک حالت تقریباً دائمی از اضطراب درجه پایین هستند زیرا سعی می‌کنند هر تهدید احتمالی (یا ناراحتی که تعداد زیادی از آن وجود دارد) را پیش‌بینی کنند. دیگر اینکه، هیچ راهی برای دانستن اینکه آیا کار والدگری را به خوبی انجام می‌دهید یا نه وجود ندارد و راستش را بخواهید، احتمالاً برای حدود سی سال یا بیشتر متوجه نخواهید شد.
والدین می‌توانند به جای تسلیم شدن در برابر استرس مداوم، کنترل تنها چیزی را که در اختیار دارند، یعنی لحظه حال را در اختیار بگیرند. انتخاب رها کردن اضطراب و تمرکز بر آنچه در حال حاضر اتفاق می‌افتد، مزایای قدرتمندی دارد.
مزایای فرزندپروری آگاهانه
- خشم، استرس و اضطراب را کاهش می‌دهد؛
- به غیرفعال کردن پاسخ جنگ یا گریز کمک می‌کند؛
- باعث می‌شود احساس آرامش بیشتر و بر احساسات خود کنترل بیشتری داشته باشید؛
- انرژی عاطفی کمتری مصرف می‌کند؛ به شما کمک می‌کند تا با فرزندان خود ارتباط برقرار کنید؛
- خودتنظیمی و انعطاف‌پذیری عاطفی را توسعه می‌دهد؛
- مکانیسم‌های مقابله‌ای مثبت را برای کودکان مدل می‌کند؛
- اعتماد به نفس و اعتماد را در رابطه والدین و فرزند ایجاد می‌کند؛ تعاملات مثبت و عاشقانه را تشویق می‌کند؛
پنج مهارت فرزندپروری مثبت چیست؟
فرزندپروری مثبت رویکردی برای تربیت فرزند است که ریشه در احترام متقابل، محبت و انتظارات روشن دارد. با تمرکز بر فرزندپروری پاسخگو (نه واکنشی)، به خوبی با شیوه‌های ذهن‌آگاهی و فرزندپروری آگاهانه هماهنگ است. متیو سندرز و تروور مازوچلی ( Matthew Sanders and Trevor Mazzucchelli) در مقاله خود با عنوان «قدرت فرزندپروری مثبت» از تحقیقات رشدی برای ترسیم پنج مهارت کلیدی برای فرزندپروری مثبت استفاده می‌کنند. این‌ها محیطی امن و جذاب، محیط یادگیری مثبت، نظم و انضباط قاطعانه، انتظارات واقع‌بینانه و مراقبت از خود والدین را فراهم می‌کنند.
۱. محیط امن و جذاب
هرچه محیط آموزشی شما برای کودکان مناسب‌تر باشد، کمتر مجبور خواهید بود نه بگویید. خانه خود را به گونه‌ای چیدمان کنید که برای کودکانی که در آنجا زندگی می‌کنند آسان و راحت باشد. می‌توانید خوراکی‌های میان وعده را در قفسه‌هایی قرار دهید که به راحتی در دسترس هستند، یا اسباب‌بازی‌ها را در ظرف‌های شفاف ذخیره کنید تا به راحتی ببینید که کجا هستند. کمک به فرزندان برای ایجاد استقلال بخش مهمی از رشد کودک است.
۲. محیط یادگیری مثبت
کودکان با عشق به یادگیری متولد می‌شوند و مراقب آن‌ها اغلب معلم مورد علاقه آن‌هاست. وقتی آن‌ها با سؤال یا هیجان به سراغ شما می‌آیند، عشق خود به یادگیری را با شما در میان می‌گذارند. با حوصله و مشتاقانه به سؤالات آن‌ها پاسخ دهید. ممکن است چیزهایی برای شما قدیمی باشد، اما همه چیز برای آن‌ها کاملاً جدید است.
۳. انضباط قاطعانه
فرزندپروری مثبت به این معنا نیست که به فرزندانتان اجازه دهید هر کاری که می‌خواهند انجام دهند. این بدان معنی است که شما انتظارات و مرزهای واضحی را تعیین می‌کنید که آن‌ها درک می‌کنند. ثبات برای بچه‌ها مهم است. به آن‌ها کمک می‌کند تا دنیای خود را درک کنند و عدم اطمینان را به حداقل برسانند. همچنین به نوجوانان می‌آموزد که محیط آن‌ها قابل پیش‌بینی و امن است.
۴. انتظارات واقع‌بینانه
ما به عنوان یک پدر و مادر، از فرزندانمان انتظار داریم که اشتباه کنند و ما آماده هستیم که آن‌ها را در هر حال دوست داشته باشیم. اما اغلب به آن‌ها نوعی حس شفقت داریم که به خودمان نداریم. شما فرزندان خود را با استانداردهای بالا نگه می‌دارید و اگر آن‌ها را رعایت نکردند با درک و حمایت با آن‌ها برخورد می‌کنید. مهم است که همین لطف را به خودتان هم بکنید. هر روز عالی یا حتی خوب پیش نخواهد رفت. اما شما همیشه این توانایی را دارید که انتخاب کنید در حال حاضر چگونه پیش رود.
۵. خودمراقبتی والدین
ذهن آگاهی و در واقع، هر نوع کار درونی زمانی که به نیازهای اولیه خود رسیدگی کرده باشید بسیار بسیار آسان‌تر است. فرزندپروری مثبت تعهد به شهادت نیست. فقط زمانی واقعا کار می‌کند که به اندازه کافی پایدار باشید تا سرعت خود را کاهش دهید و پاسخ بهینه خود را انتخاب کنید.
شما را نمی‌دانم، اما ما مطمئناً وقتی گرسنه، خسته، تشنه یا از نظر عاطفی خسته هستیم، بهترین خودمان نیستیم. مراقبت از خود سخت‌تر از چیزی است که فکر می‌کنید مخصوصاً وقتی بچه‌های کوچکی دارید. اما کار درونی را بسیار آسان‌تر می‌کند. سلامت روان ما به طور مستقیم با سلامت جسمانی ما مرتبط است و غفلت از یکی اغلب باعث واکنش بیشتر در دیگری می‌شود.
خودمراقبتی نیز نباید همیشه به طور کامل انجام شود. توسعه ذهن‌آگاهی به شما کمک می‌کند متوجه شوید که چه زمانی احساس خستگی، گرسنگی یا عدم تعادل می‌کنید. به هر حال، قهوه چیز فوق‌العاده‌ای است اما نه زمانی که فقط روی آن می‌توانید بدوید.
چگونه می‌توانم مراقب بچه‌ها باشم؟
اگر مانند اکثر والدین هستید، به این فکر می‌کنید که این کار خیلی خوب به نظر می‌رسد، اما چطور باید سرعتم را کم کنم و مراقب بچه‌هایم باشم؟ پاسخ این است، فقط انجام دهید.
قبل از اینکه حتی سعی کنید شروع کنید باور کنید که استرس، عصبانیت و دویدن برای هیچ، پیش‌نیاز تربیت بچه‌های شاد نیستند. وقتی را تصور کنید که بچه‌ها را برای رفتن به مدرسه آماده می‌کنید، نیمه بیدار هستید، بچه‌ها گرسنه هستند، فقط یک لنگه جوراب خود را پیدا می‌کنید و می‌توانید احساس کنید که شروع به از دست دادن آرامش خود کرده‌اید.
این روش بیدار شدن در صبح می‌تواند به یک عادت تبدیل شود. این خبر بدی است. خبر خوب این است که عادت‌ها را می‌توان شکست یا بهتر از آن، می‌توان آن‌ها را با عادت‌هایی جایگزین کرد که برای شما و خانواده‌تان بهتر عمل می‌کنند. چگونه یک عادت را ترک کنیم؟ ما با شناسایی رفتاری که می‌خواهیم تغییر دهیم شروع می‌کنیم و متوجه می‌شویم که چه زمانی اتفاق می‌افتد و متعهد به انجام کاری متفاوت می‌شویم.
اگر از دویدن خود در صبح خسته شده‌اید، بنشینید و تصمیم بگیرید که چه چیزی بزرگ‌ترین تفاوت را در روز شما ایجاد می‌کند. هنگامی که متعهد به انجام کاری متفاوت شدید، خواهید دید که گزینه‌ها پیش روی شما خود را نشان می‌دهند. وقتی احساس می‌کنیم گیر کرده‌ایم دوست داریم تا آنجا که می‌توانیم راه‌های زیادی برای تغییر یک موقعیت در ذهنمان ایجاد کنیم. بیایید با محتمل‌ترین‌ها شروع کنیم و با تمام شدن ایده‌ها، مسخره‌ها را پاک کنیم. مثلا:
راه‌هایی برای سهولت بیشتر کارها در صبح:
- شب قبل لباس‌های مدرسه را بیرون بیاور؛
- ۳۰ دقیقه زودتر از خواب بیدار شو تا برای خودت وقت داشته باشی؛
- به بچه‌ها برای رسیدن به موقع به مدرسه جایزه بدهید؛
- در رختخواب بمانید و از همسرتان بخواهید این کار را انجام دهد؛
- روی بچه‌ها آب بریزید و بیدار شدن و دوش گرفتن را با هم ترکیب کنید؛
- بچه‌ها را با لباس خواب به مدرسه بفرستید، با این ادعا که فکر می‌کردم روز لباس خواب است (فقط یک یا دو بار کار می‌کند)؛
- به خانه‌ای در نزدیکی مدرسه نقل مکان کنید؛
- به راننده اتوبوس رشوه بدهید تا بچه‌ها را به جای شما آماده کند؛
- تغییر شغل دهید و راننده اتوبوس شوید و بچه‌ها را با خود سر کار ببرید؛
- تصمیم مدرسه در خانه را عملی کنید و برای همیشه از شر اتوبوس مدرسه راحت شوید؛
بیشتر اوقات این کار باعث خنده می‌شود ولی همچنین باعث می‌شود شروع به تفکر متفاوت درباره‌ی موقعیت کنید. گاهی اوقات، حتی با یک راه‌حل قابل اجرای جدید روبه‌رو می‌شوید. اما حتی وقتی این اتفاق نمی‌افتد، احساس خواهید کرد که بیشتر استرس خودم را کنترل کرده‌اید و کمتر از موقعیت آزار می‌بینید زیرا می‌دانید که می‌توان آن را تغییر داد.
انجام این کار آسان نیست، اما واقعاً تنظیم کردن و توجه کامل به فرزندتان نیز می‌تواند مفید باشد. بچه‌ها صدای پس‌زمینه خوبی تولید نمی‌کنند. کودکان خردسال طوری طراحی شده‌اند که توجه شما را به خود جلب کنند، بالاخره برای بقا به آن نیاز دارند. دفعه بعد که متوجه شدید توجهتان بین فرزندانتان و مسئولیت‌های دیگرتان تقسیم شده است، ابتدا سعی کنید یک نفس عمیق بکشید.
سپس هر چیزی را که روی آن کار می‌کنید کنار بگذارید و ببینید فرزندتان به چه چیزی نیاز دارد. البته ممکن است انجام این کار همیشه دشوار باشد. ممکن است احساس کنید کار زیادی انجام نمی‌دهید. اما به طور واقع‌بینانه، این احتمال وجود دارد که توجه بی‌نظیر شما برای چند دقیقه، بیشتر از چند ساعت چندوظیفه‌ای بودن، در رفتار فرزندتان تفاوت ایجاد کند.
نکات کلیدی برای فرزندپروری آگاهانه
اگر فرزندپروری آگاهانه راه‌حلی سریع برای همه‌ی چالش‌های زندگی خانوادگی بود، خوب می‌شد. واقعیت این است که همیشه روزهایی وجود خواهند داشت که در آن احساس ناامیدی خواهید کرد. فرزندپروری همیشه با چالش‌هایی همراه خواهد بود، اما شما می‌توانید نگاه خود را به آن‌ها تغییر دهید.
ممکن است راه جدیدی برای مقابله با موقعیت‌های استرس‌زا پیدا کنید. تا زمانی که مایل به کنجکاوی درباره‌ی دنیای درونی خود هستید، این کار والدین آگاه را به درستی انجام می‌دهید.
منبع: VeryWellMind
