سنگین‌ترین ستاره کشف شده شاید کم‌جرم‌تر از تصور قبلی باشد
تصویر تازه‌ی پرجرم‌ترین ستاره‌ی شناخته شده در جهان نشان می‌دهد که جرم این ستاره شاید کمتر از چیزی باشد که پیش از این تصور می‌شد.
ستاره‌شناسان با استفاده از تلسکوپ جمنای جنوبی در شیلی، از ستاره‌ی R136a1 که با فاصله‌ی ۱۶۰ هزار سال نوری از زمین در مرکز سحابی رتیل در ابر ماژلانی بزرگ قرار دارد، دریافتند که جرم این ستاره‌ی غول‌پیکر و دیگر ستاره‌های مشابه می‌تواند به اندازه‌ی تصور قبلی زیاد نباشد.
ستاره‌شناسان هنوز به‌طور کامل روند تشکیل ستارگان غول‌پیکر با بیش از ۱۰۰ برابر جرم خورشید را درک نکرده‌اند و یکی از دلایل آن چالش‌برانگیز بودن رصد چنین اجرامی است که معمولا در قلب خوشه‌های ستاره‌ای پوشیده از غبار قرار دارند.
اکنون اما با کمک ابزار «زورو» (Zorro) تلسکوپ جمنای جنوبی، دقیق‌ترین تصویر از ستاره‌ی R136a1 آشکار شده است. این ابزار از روشی به نام «تصویربرداری لکه‌ای» (Speckle Imaging
) بهره می‌برد و ضمن ترکیب هزاران تصویر با نوردهی کوتاه از ستارگان اعماق کیهان، اثر تاری جو زمین را خنثی می‌کند.
در حالی که مشاهدات قبلی R136a1 را بین ۲۵۰ تا ۳۲۰ برابر جرم خورشید تخمین می‌زدند، رصدهای اخیر نشان می‌دهد که جرم این ستاره احتمالا حدود ۱۷۰ تا ۲۳۰ برابر جرم خورشید است. هرچند باز هم عنوان پرجرم‌ترین ستاره‌ی شناخته شده را به خود اختصاص می‌دهد.
«ون ام. کالاری» (Venu M. Kalari) نویسنده‌ی اصلی این پژوهش که برای چاپ در «استروفیزیکال ژورنال» (Astrophysical Journal) پذیرفته شده است، گفت: «این یافته نشان می‌دهد که حد بالای جرم ستاره‌ها نیز ممکن است کمتر از چیزی باشد که قبلا تصور می‌شد.»
مقایسه‌ی ابعاد ستارگان؛ R136a1 در پس‌زمینه دیده می‌شود.
Credit: ESO/M. Kornmesser
روشنایی و دمای یک ستاره بر پایه‌ی جرم آن است و به همین دلیل ستارگان پرجرم‌تر، درخشان‌تر و داغ‌تر به‌نظر می‌رسند. پیش از این ستاره‌شناسان جرم R136a1 را با مقایسه‌ی روشنایی و دمای آن با پیش‌بینی‌های نظری تخمین زده بودند اما چون تصویربرداری با ابزار زورو، روشنایی R136a1 را با دقت بیشتری از ستاره‌های اطراف آن جدا می‌کرد، اخترشناسان روشنایی و جرم آن را با دقت بالاتری تعیین کردند.
ستارگان عظیمی مانند R136a1 با رشد سریع، تنها طی چند میلیون سال می‌سوزند و سپس یک مرگ آتشین با انفجارهای ابرنواختری را تجربه می‌کنند. بقایای چنین انفجارهایی عناصر سنگین را به کهکشان‌های میزبان وارد می‌کنند و مسئول تشکیل ستاره‌ها و سیارات جدید هستند.
این سرنوشت بیشتر ستارگانی است که بیش از ۱۵۰ برابر خورشید جرم دارند. با این حال به گفته‌ی پژوهشگران اگر جرم ستارگان کمتر از تصور قبلی باشد، شاید ابرنواخترها هم کمتر از حد انتظار روی دهند.
عکس کاور: تصویربرداری جدید تلسکوپ جمنای از R136a1
Credit: Gemini Observatory/NOIRLab/NSF/AURA/University of Alaska Anchorage
منبع: Space
