حفره‌ی اسرارآمیز عظیمی با عرض ۵۰۰ سال نوری در کهکشان راه شیری کشف شد

ستاره‌شناسان حفره‌ی عظیمی در کهکشان راه شیری کشف کرده‌اند که تصور می‌شود میلیون‌ها سال پیش پس از یک انفجار عظیم ستاره‌ای شکل گرفته است و می‌تواند کلید دستیابی به نقش ابرنواخترها در زایش ستارگان باشد.

چندی پیش بود که دانشمندان یک شکستگی عجیب را در یکی از بازوهای راه شیری شناسایی کردند. اکنون یک مطالعه‌ی جدید که ۲۲ سپتامبر (۳۱ شهریور) در نشریه‌ی Astrophysical Journal Letters منتشر شده، از کشف یک منطقه‌ی خالی عظیم در کهکشان ما خبر می‌دهد. این حفره‌ی حبابی-شکل ۵۰۰ سال نوری عرض دارد و میان مناطق تشکیل‌دهنده‌ی ستاره‌ها در صورت‌های فلکی «برساوش» (Perseus) و «ثور» (Taurus) یا «گاو» قرار گرفته است.

تصور می‌شود که خوشه‌های ستاره‌ساز از گاز و گردوغبار، که به ابرهای مولکولی معروف هستند، به صورت پی‌درپی از یک ابرنواختر یا انفجار ستاره‌ای یکسان که حدود ۱۰ میلیارد سال پیش پایان یافته است، شکل گرفته‌اند. به گفته‌ی پژوهشگران این کشف جدید ممکن است اطلاعات بیشتری درباره‌ی نقش ابرنواخترها در تشکیل ستاره‌ها فراهم کند.

«شموئل بیالی» (Shmuel Bialy) نویسنده‌ی اصلی این مطالعه از مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونیان (CfA) گفت: «در سطح این حباب غول‌پیکر، صدها ستاره وجود دارند یا در حال شکل‌گیری هستند.»

او افزود: «ما دو نظریه داریم. یا یک ابرنواختر در هسته‌ی این حباب منفجر شده و گاز را به بیرون هل داده است تا چیزی را که امروز ابرحباب برساوش-ثور (Perseus-Taurus Supershell) می‌نامیم شکل دهد یا مجموعه‌ای از ابرنواخترها که طی میلیون‌ها سال رخ داده‌اند، به مرور این حفره را گسترش داده‌اند.»

شبیه‌سازی چگونگی شکل‌گیری ابرحباب برساوش-ثور از یک انفجار ابرنواختری
Credit: Jasen Chambers/Center for Astrophysics, Harvard & Smithsonian

محققان با استفاده از داده‌های فضاپیمای نقشه‌بردار ستاره‌ای «گایا» (Gaia) آژانس فضایی اروپا برای نخستین بار توانستند نقشه‌ی ابرهای مولکولی ابرحباب برساوش-ثور را به‌صورت سه‌بعدی ترسیم شکل دهند و این حفره‌ی عظیم را که در نقشه‌های دوبعدی قبلی این منطقه مبهم بود، آشکار کنند.»

• پل ستاره‌ای آبی در راه شیری

«کاترین زاکر» (Catherine Zucker) دیگر نویسنده‌ی این مطالعه از CfA هم گفت: «ما چندین دهه قادر به مشاهده‌ی این ابرها بودیم اما هیچ‌گاه شکل، عمق یا ضخامت آن‌ها را نمی‌دانستیم. همچنین مطمئن نبودیم که این ابرها در چه فاصله‌ای قرار دارند. اکنون با درصد اندکی عدم قطعیت می‌دانیم که در کجا هستند و این به ما امکان می‌دهد که حفره‌ی عظیم را تشخیص دهیم.»

این تیم نقشه‌ی سه‌بعدی ابرهای مولکولی را با استفاده از یک نرم‌افزار مد‌سازی داده با نام «گلو» (Glue) تهیه کرد که توسط «آلیسا گودمن» (Alyssa Goodman) دیگر همکار این مطالعه توسعه داده شد. تیم تحقیقاتی مناطق تشکیل ستاره را نقشه‌برداری کرد تا دریابد که گاز و گردوغبار آزاد شده در طول انفجار ستاره‌ای چگونه خود را در ابرهای مولکولی قرار می‌دهند و ستارگان جدیدی ایجاد می‌کنند.

یافته‌های دانشمندان نشان می‌دهد که ابرهای مولکولی برساوش و ثور در نتیجه‌ی یک موج شوک ابرنواختری شکل گرفته‌اند و نشان‌دهنده‌ی تأثیرات قدرتمند چنین انفجارهای ستاره‌ای هستند. بیالی تأکید کرد: «این نشان می‌دهد که وقتی یک ستاره می‌میرد، ابرنواختر آن زنجیره‌ای از رویدادها را ایجاد می‌کند که در نهایت ممکن است منجر به تولد ستاره‌های جدید شود.»

عکس کاور: طرحی گرافیکی از حفره‌ی عظیم در ابرهای مولکولی صورت‌های فلکی برساوش-گاو
Credit: Alyssa Goodman/Center for Astrophysics, Harvard & Smithsonian

منبع: Space