ناسا بزرگ‌ترین مریخ‌لرزه‌های تاریخ را ثبت کرد
کاوشگر اینسایت ناسا به‌تازگی سه زلزله‌ی قوی را در مریخ ثبت کرده است که تصویر بسیار واضح‌تری از فضای درونی سیاره‌ی سرخ در اختیار دانشمندان قرار می‌دهد. لرزه‌هایی که رکوردهای ثبت شده توسط اینسایت را از جمله در زمینه‌ی قدرتمندترین مریخ‌لرزه جابه‌جا کرده است.
مقامات ناسا این هفته اعلام کردند که سطح‌نشین «اینسایت» (InSight) در ۲۵ آگوست (۳ شهریور) لرزه‌های ۴٫۲ و ۴٫۱ ریشتری را ثبت کرده است. مریخ‌لرزه‌ی دیگری هم در ۱۸ سپتامبر (۲۷ شهریور) روی داده که تقریبا ۹۰ دقیقه طول کشیده است. رکورد قبلی ثبت شده توسط اینسایت برای لرزه‌های مریخی، در سال ۲۰۱۹ بود که لرزه‌ای با بزرگی ۳٫۷ ریشتر تقریبا ۵ برابر قدرت کم‌تری از لرزه‌های اخیر داشت.
اینسایت (کوتاه‌شده‌ی عبارت کاوش‌های درونی با استفاده از بررسی‌های لرزه‌ای، زمین‌شناختی و انتقال گرما) در نوامبر ۲۰۱۸ در نزدیکی استوای مریخ فرود آمد و وظیفه‌ی کاوش فضای درونی این سیاره را به شیوه‌ای متفاوت بر عهده دارد. ابزارهای علمی اصلی این سطح‌نشین شامل کاوشگر گرمایی و مجموعه‌ی بسیار حساسی از لرزه‌سنج‌ها است. تیم مأموریت همچنین از ابزارهای ارتباطی اینسایت برای ردیابی دقیق مکان آن در مریخ استفاده می‌کنند. این اطلاعات نشان می‌دهد که سیاره چقدر حول محور خود تکان می‌خورد و بدین ترتیب ساختار داخلی آن آشکارتر می‌شود.
کاوشگر حرارتی که با نام «مول» (Mole) شناخته می‌شود در اوایل سال جاری به پایان فعالیت خود رسید. این ابزار هیچ‌گاه نتوانست به عمق زیادی از مریخ دست یابد زیرا خاک مریخی محل قرارگیری سطح‌نشین به‌طرز غیرمنتظره‌ای برای حفاری نامناسب بود. اما لرزه‌سنج‌های مریخ‌نشین در کار خود بسیار موفق بوده‌اند و تا امروز صدها زلزله را ثبت کرده‌اند.
تحزیه‌وتحلیل این لرزش‌ها به تیم اینسایت امکان می‌دهد تا نقشه‌ی داخلی مریخ را با جزئیات ترسیم کنند. برای نمونه مشاهدات سطح‌نشین نشان داد که سیاره‌ی سرخ دارای هسته‌ی بسیار بزرگی است و پوسته‌ی نسبتا نازکی دارد.
طرحی گرافیکی از ابزار علمی مول مریخ‌نشین اینسایت
Credit: DLR
مریخ‌لرزه‌های قدرتمندی که به‌تازگی در این سیاره روی داده می‌تواند به واضح‌تر کردن این تصویر از ساختار داخلی مریخ کمک کند. تیم اینسایت هنوز در حال مطالعه‌ی زلزه‌ی ۱۸ سپتامبر است اما بررسی لرزه‌های قبلی تا حدودی کامل شده است. برای نمونه داده‌ها نشان می‌دهد که مریخ‌لرزه‌ی ۴٫۲ ریشتری از حدود ۸۵۰۰ کیلومتری اینسایت سرچشمه گرفته است.
به گفته‌ی ناسا این دورترین مریخ‌لرزه‌ای است که تاکنون توسط اینسایت شناسایی شده است و حتی با منطقه‌ای که تا کنون عامل بسیاری از لرزه‌های قدرتمند بوده هم بسیار فاصله دارد. جایی به نام «گوداله‌ی سربروس» (Cerberus Fossae) با فاصله‌ی حدود ۱۶۰۰ کیلومتر از اینسایت که گدازه‌های آتشفشانی تا چند میلیون سال پیش در آن جریان داشته‌اند.
اگرچه کانون دقیق این لرزه هنوز مشخص نیست اما ناسا در بیانیه‌ای خاطرنشان کرد: «یک احتمال بسیار زیاد دره مارینر (Valles Marineris) است. مجموعه دره‌ای بسیار طولانی که در خط استوای مریخ کشیده شده است. مرکز تقریبی این مجموعه در حدود ۹۷۰۰ کیلومتری از اینسایت قرار دارد.»
لرزه‌ی ۴٫۱ ریشتری اما بسیار نزدیک‌تر به سطح‌نشین و در فاصله‌ی ۹۲۵ کیلومتری روی داده است. این لرزه سریع و با فرکانس بالا بود در حالی که لرزه‌ی ۴٫۲ ریشتری بسامد پایین‌تری داشت. «بروس بانردت» (Bruce Banerdt) پژوهشگر اصلی اینسایت از آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا درباره‌ل قدرتمندترین زلزله‌ی ثبت شده گفت: «حتی پس از دو سال ثبت داده‌های گوناگون، به‌نظر می‌رسد که این دو مریخ‌لرزه اطلاعات جدیدی به ما داده و دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی است.»
اولین سلفی سطح‌نشین اینسایت پس از فرود در سطح مریخ
Credit: NASA/JPL-Caltech
اینسایت و کنترل‌کنندگان آن برای ثبت و گزارش این لرزه‌های جدید تلاش زیادی کرده‌اند. از زمان فرود سطح‌نشین گردوغبار زیادی روی آن جمع شده است که توان خروجی را به میزان زیادی کاهش می‌دهد. این مشکل اخیرا با حرکت مریخ در مدارش که در حال دور شدن از خورشید بود، شدیدتر هم شد. سیاره‌ی سرخ در ۱۲ جولای به دورترین نقطه نسبت به زمین رسید.
بنابراین تیم مأموریت به‌طور موقت چندین ابزار را برای صرفه‌جویی در انرژی و امکان فعالیت بخاری‌های داخلی کاوشگر خاموش کرد و مقداری از گردوغبار روی پنل‌های خورشیدی را هم پاک کرد. این کار با استفاده از بازوی رباتیک سطح‌نشین برای زدودن شن از صفحات خورشیدی انجام شد.
به گفته‌ی اعضای تیم این تلاش‌ها باعث شد تا اینسایت هنگام اوج مداری، در سطح نسبتا پایداری از کارایی باقی بماند. بانردت گفت: «اگر در اوایل امسال اقدام سریعی نمی‌کردیم، ممکن بود برخی از ابزارهای مهم علمی را از دست بدهیم.»
تیم اینسایت هم‌اکنون در حال بررسی این موضوع است که آیا عملیات پاکسازی گردوغبار بیشتری هم انجام دهد یا خیر؟ هرچند این فعالیت باید پس از مقابله‌ی خورشیدی مریخ انجام شود. زیرا در این زمان خورشید میان زمین و مریخ قرار می‌گیرد و ارتباطات با کاوشگر را مختل می‌کند، بنابراین امکان اشکال در دستورها وجود خواهد داشت.
بدین ترتیب ارسال دستور به اینسایت از ۲۹ سپتامبر (۷ مهر) احتمالا به مدت دو هفته متوقف خواهد شد و طبق اعلام ناسا این تعلیق در ۱۴ اکتبر (۲۲ مهر) پایان خواهد یافت.
عکس کاور: ابزار لرزه‌نگار مریخ‌نشین اینسایت در تاریخ ۲۰ جولای ۲۰۲۱ (۲۹ تیر) که در آن گردوغبار نشسته بر ابزارهای کاوشگر ازجمله دوربین به‌خوبی مشخص است.
Credit: NASA/JPL-Caltech
منبع: Space
درود خدمت همه عزیزان
اصلا کاری به کسی و چیزی ندارم!
فقط ببینین اونا کجان و ما کجاییم!
واقعا با وجود چنین کشور ها و پیشرفت هایی دنیا جای قشنگیه.
التماس تفکر