مریخ‌نورد پشتکار برای جمع‌آوری نخستین نمونه سنگ‌های مریخ آماده می‌شود
با گذشت از بیش از ۵ ماه آزمایش و بررسی، اکنون مریخ‌نورد پشتکار ناسا آماده است تا نخستین نمونه‌های سنگی را از سطح دهانه‌ی جزرو مریخ جمع‌آوری کند. محلی که می‌تواند همچنان پس از میلیاردها سال بقایای حیات میکروبی را در ذخیره‌های دریاچه‌ی باستانی مریخ حفظ کرده باشد.
«توماس زوربوچن» (Thomas Zurbuchen) مدیر علوم ناسا گفت: «۵۲ شال پیش هنگامی که نیل آرمسترانگ نخستین نمونه‌ها را از دریای آسایش (Mare Tranquillitatis) در ماه گرفت، روندی را آغاز کرد تا دانسته‌های انسان از ماه دوباره تعریف شود. من امیدوارم نخستین نمونه‌های جمع‌آوری شده توسط مریخ‌نورد پشتکار و کاوشگرهای پس از آن، همین کار را برای مریخ انجام دهند. ما در آستانه‌ی عصر تازه‌ای از علوم و اکتشافات هستیم.»
مریخ‌نورد «پشتکار» (Perseverance) ۱۸ فوریه (۱ اسفند) بر روی مریخ فرود آمد. دقیقا پشت ساختار دلتا-مانندی که چند میلیارد سال پیش بر اثر جربان آب وارد شده به دریاچه‌ای به عرض ۴۵ کیلومتر شکل گرفته است. از هنگام فرود تا کنون مریخ‌نورد به سمت جنوب حرکت کرده است و تپه‌های شنی خطرناکی را برای رسیدن به یک منطقه‌ی سنگی امیدوارکننده با نام «سنگ سخت کف دهانه» پشت سر گذاشته است.
«جنیفر تروسپر» (Jennifer Trosper) مدیر پروژه‌ی پشتکار گفت: «شاید مانند بسیاری از افراد ما هم واقعا در یک سفر جاده‌ای بوده‌ایم. این سفر با نخستین کار علمی ما همراه است و طی ان ما نخستین نمونه‌های خود را از سطح مریخ جمع‌آوری خواهیم کرد.»
دانشمندان هنوز مشخص نکرده‌اند که آیا سنگ‌های موجود در مجاورت پشتکار، رسوبی و از نوعی هستند که ممکن است در کف یک دریاچه‌ی باستانی یافت شود و یا احتمالا منشأ آتشفشانی دارند. اما تردیدی وجود ندارد که دهانه‌ی جزرو یک بار پر از آب بوده و باعث شده تا آب از ساختار‌های دره-مانند خارج شود و رسوباتی را ایجاد کند که یک دلتای کاملا واضح را شکل داده‌اند.
مریخ‌نورد پشتکار با استفاده از یک ابزار ساینده سنگ‌ها را سوراخ می‌کند.
Credit: NASA/JPl-Caltech
«کن فارلی» (Ken Farley) دانشمند این پروژه هم گفت: «احتمالا شگفت‌آورترین چیزی که تا کنون دیده‌ایم این است که وقتی تصاویر دلتا را مشاهده می‌کنیم، شواهد واضحی می‌بینیم که نشان می‌دهد اینجا واقعا یک دریاچه وجود داشته و زمانی سطح آب بسیار بالا بوده است.»
او افزود: «اما ما همچنین امکان دیدن لایه‌های بالاتری را داریم که تنها از روی سطح می‌توان آن‌ها را دید و از مدار مریخ ممکن نیست. این لایه‌های گوناگون نشان می‌دهد که دریاچه در دوره‌هایی هم دارای سطح پایین‌تر و سیلاب بوده که می‌تواند سیل‌های ناگهانی بوده باشد و تخت سنگ‌های بزرگ را در بالای دلتا جابه‌جا کرده باشد.»
او با اشاره به اینکه دریاچه دارای چندین فاز فعال بوده، افزود: «این یک جنبه‌ی ویژه و جالب برای این محیط به‌شمار می‌رود که می‌تواند چندین رویداد را در خود ثبت کرده باشد و حاکی از چندین دوره‌ی زمانی مناسب برای جست‌وجوی شواهدی از حیات باستان در این سیاره باشد.»
مریخ‌نورد پشتکار مجهز به سیستم جمع‌آوری و نگهداری نمونه‌ی پیچیده‌ای است که برای استخراج نمونه‌های مرکزی کوچک با استفاده از یک مته‌ی ضربه‌ای در انتهای بازوی رباتیک مفصلی طراحی شده است. نمونه‌های جمع‌آوری شده را می‌توان در یک سازوکار داخلی قرار داد تا تجزیه‌وتحلیل اولیه انجام شود و سپس در لوله‌های کوچک بسته‌بندی و ذخیره شود. این نمونه‌ها در نهایت در یک یا چند مخزن بر روی سطح رسوب می‌کنند.
ناسا و آژانس فضایی اروپا قصد دارند اواخر دهه‌ی جاری میلادی مریخ‌نورد دیگری را به دهانه‌ی جزرو بفرستند تا نمونه‌ها را بازیابی کند. این مأموریت رباتیک نمونه‌ها را در یک موشک کوچک قرار می‌دهد و به مدار پرتاب کند تا یک فضاپیمای دیگر آن‌ها را برای تجزیه‌وتحلیل با استفاده از امکانات آزمایشگاهی، به زمین بیاورد.
پشتکار به ۴۳ لوله‌ی نمونه‌گیری مجهز است از جمله پنج لوله با عنوان «شاهد» که برای محافظت از هر گونه آلودگی که ممکن است با فضاپیما از زمین به مریخ برده شده باشد، استفاده می‌شوند و هنگام رسیدن نمونه‌ها بررسی می‌شوند.
به گفته‌ی تروسپر: «خبر خوب این است که همه‌ی آزمایش‌ها تا کنون عالی کار کرده‌اند و بنابراین ما آماده‌ی نمونه‌برداری هستیم. من از این اتفاق بسیار هیجان‌زده‌ام. ما آماده‌ایم و انتظار داریم که نخستین نمونه را در هفته‌های اول آگوست (نیمه‌های مرداد) جمع‌آوری کنیم.»
عکس کاور: مته‌ی نصب شده روی بازوی رباتیک مریخ‌نورد پشتکار
Credit: NASA/JPL-Caltech
منبع: Astronomy Now
