۱۰ انیمه فلسفی که بینندگان را وادار به تفکر عمیق‌تر می‌کنند
چیزی در مورد انیمه‌ها وجود دارد که بینندگان را وادار می‌کند عمیقاً در مورد زندگی، مرگ، عشق و مفاهیمی از این دست فکر کنند. از اولین انیمه که اوایل قرن بیستم منتشر شد تا به حال، حدود صد سال است که اکثر مجموعه‌ها و فیلم‌های انیمه‌ای با موضوعات فلسفی سر و کار دارند.
با ورود فناوری‌های جدید در دهه‌های ۸۰ و ۹۰، این موضوعات به بررسی رابطه انسان‌ها با قلمرو سایبری هم گسترش یافت. با این حال هنوز هم موضوعات عمیق‌ترین انیمه‌ها بررسی مسائل معنوی وجود انسان، اخلاق و روانشناسی است. در این میان، سریال‌ها و فیلم‌هایی کاملاً فلسفی هستند و ارزش چندین بار تماشا را دارند.
۱. شبح درون پوسته (Ghost In The Shell)
- سال تولید: ۱۹۹۵
- کارگردان: مامورو اوشی
- ژانر: علمی-تخیلی/ اکشن
- امتیاز IMDB به فیلم: ۷.۹ از ۱۰
اکثر طرفداران انیمه موافقند که انیمه «روح در پوسته» که اولین بار در سال ۱۹۹۵ در ژاپن منتشر شد، در کاوش ایده‌های فلسفی در رتبه‌ی بالایی قرار دارد. این فیلم داستان سرگرد موتوکو کوساناگی است که ذهنش به بدنی مصنوعی منتقل شده است.
او حالا با این شرایط به دنبال شکار ابر هکری بی‌جسم به نام پاپت مستر است، یک برنامه هوش مصنوعی که کاملاً خودآگاه شده و پس از دزدیدن بدن مصنوعی دیگری به عنوان یک موجود مجسم به دنبال پناهندگی است. پس از این فیلم، انیمه‌ای به عنوان دنباله‌ی این انیمه با نام « بی‌گناهی» (Innocence) و همچنین یک اقتباس لایو اکشن و یک نسخه‌ی انیمیشنی ساخت نتفلیکس از این انیمه منتشر شد. با این حال، نسخه اصلی در سؤالاتی که در مورد واقعی بودن یا نبودن مخلوقات عصر سایبری مطرح می کند، منحصر به فرد است.
۲. سایکو-پاس (Psycho-Pass)
- سال انتشار: ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۳
- کارگردان: نائویوشی شیوتانی
- ژانر: علمی-تخیلی/ تریلر
- امتیاز IMDB به فیلم: ۸.۲ از ۱۰
«سایکو پاس» تریلری روانشناختی سایبرپانک است که در ژاپن آینده اتفاق می‌افتد، جایی که تکنولوژی‌ای به نام سیستم سیبیل جامعه را اداره می‌کند. در این جامعه با قرار دادن دستگاهی به نام سایکو-پس در بدن شهروندان شخصیت، وضعیت روحی و احتمال اشتیاق آنها برای ارتکاب جرم اندازه‌گیری می‌شود و درصورت بالاتر بودن مشخصه‌ی آخر از حدی معین، به مقامات هشداد داده می‌شود تا آن فرد را دستگیر کنند.
موفقیت فصل اول این سریال باعث شد تا دو فصل دیگر و چندین فیلم و قسمت ویژه هم برای آن ساخته شود که همگی تقریبا موفق و محبوب بودند. درست مانند «شبح درون پوسته» این انیمه‌ی سریالی هم سوالات مهمی در مورد هوش مصنوعی و احساسات مطرح می‌کند. به علاوه این انیمه با قرار دادن مخاطب در طرف قربانی و نجات‌یافته این چالش بزرگ را مطرح می‌کند که آیا مجازات افراد قبل از ارتکاب جرم منصفانه است؟
۳. شهر اشباح (Spirited Away)
- سال تولید: ۲۰۰۱
- کارگردان: هایائو میازاکی
- ژانر: فانتزی/ دارم
- امتیاز IMDB به فیلم: ۸.۶ از ۱۰
یکی از شاهکارهای استودیو گیبلی ، «شهر اشباح»، داستان چیهیرو اوگینو ده ساله است که به طور تصادفی وارد دنیای کامی، دنیای ارواح در فولکلور ژاپنی می‌شود. والدین او در حال گشت و گذار در یک پارک متروکه و بعد از خوردن از غذاهای فستیوال برگزار شده در پارک، تبدیل به خوک می‌شوند. چهیرو هم سعی می‌کند با مشغول به کار شدن در حمام در دنیای ارواح، راهی برای آزادی والدینش بیابد.
چیهیرو در سفرش با شخصیت‌های جالب زیادی روبرو می‌شود که هر کدام نماد موضوعاتی مانند طمع، تنهایی، بی‌گناهی و دوستی هستند و در نهایت با پشت سر گذاشتن اتفاقاتی که هرکدام پیامی عمیق و فلسفی دارند، موفق می‌شود والدینش را آزاد کند.
۴. آبی تمام عیار (Perfect Blue)
- سال تولید: ۱۹۹۷
- کارگردان: ساتوشی کن
- ژانر: تریلر
- امتیاز IMDB به فیلم: ۸.۵ از ۱۰
«آبی کامل» یکی دیگر از انیمه‌های کلاسیک است که در دهه ۹۰ منتشر شد. تریلری روانشناختی که زندگی ستاره‌ی پاپ، میما کیریگو، یکی از اعضای یک گروه سه‌گانه جی-پاپ به نام CHAM را دنبال می کند! میما تصمیم می‌گیرد خوانندگی را کنار بگذارد و به سراغ بازیگری برود اما قربانی یک تعقیب و گریز و شاهد قتل‌های وحشتناک می‌شود.
در نتیجه‌ی این اتفاقات میما دیگر نمی‌تواند واقعیت را از تخیلی تشخیص دهد، دچار توهم شده و میمای ستاره پاپ شروع به تعقیب او می‌کند. فیلم با یک پیچ و تاب تکان‌دهنده به پایان می‌رسد و در انتها موضوع اصلی فیلم آشکار می‌شود: بیماری روانی.
۵. ارگو پراکسی(Ergo Proxy)
- سال تولید: ۲۰۰۶
- کارگردان: شوکُو موراسه
- ژانر: علمی-تخیلی/ تریلر
- امتیاز IMDB به فیلم: ۷.۹ از ۱۰
یکی دیگر از تریلرهای روانشناختی سایبرپانک، ارگو پراکسی، زندگی مشترک انسان‌ها با ماشین‌ها را بررسی می‌کند. این انیمه فلسفی در دنیای پسا آخرالزمانی اتفاق می‌افتد که در آن شهرها به صورت گنبدی ساخته شده‌اند تا از مردم در برابر یک فاجعه زیست محیطی محافظت کنند.
در این شهرها انسان‌ها و ماشین‌ها در صلح و آرامش با هم زندگی می‌کنند تا اینکه برخی از این ماشین‌ها به خودآگاهی می‌رسند و مرتکب یک سری قتل می‌شوند. مانند بسیاری دیگر از ساخته‌های این ژانر، این انیمه هم سوالات فلسفی زیادی در مورد هوش مصنوعی مطرح می‌کند. چیزی که ارگو پراکسی را در این زمینه خاص می‌کند این است که بینندگان با بحث غریزه در مقابل پرورش هم مواجه می‌شوند.
۶. دفتر مرگ (Death Note)
- سال تولید: ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۷
- کارگردان: تِتسورو آراکی
- ژانر: فانتزی
- امتیاز راتن تومیتوز: ۱۰۰ از ۱۰۰
با وجود اینکه از انیمه «دفتر مرگ» فیلم‌ها و سریال‌های لایو اکشن زیادی اقتباس شده است، نسخه‌ی اولیه‌ی این انیمه سریالی ۳۷ قسمتی عمیقاً فلسفی است و سؤالات زیادی درمورد اخلاق و اصول اخلاقی را مطرح می‌کند.
لایت یاگامی دانش‌آموز دبیرستانی است که دفترچه یادداشت شینیگامی را پیدا می‌کند. هر که نامش در این دفتر نوشته شود، می‌میرد. لایت که در ابتدا مظلوم و نجیب به نظر می‌رسد، از این طریق شروع به کشتن جنایتکاران می‌کند. همه‌ی این اتفاقات این سوال را در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند که آیا درست است که کسی قدرت کشتن بی‌رویه را داشته باشد؟ در این صورت چه کسی تصمیم‌‌های آن شخص را قضاوت می‌کند که چه کسی سزاوار زندگی است و چه کسی نه؟
۷. موشی‌شی (Mushishi)
- سال تولید: ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۶
- کارگردان: هیروشی ناگاهاما
- ژانر: ماوراء طبیعی
- امتیاز IMDB به فیلم: ۸.۵ از ۱۰
«موشی‌شی» داستان مردی به نام گینکو است که می‌تواند موجودات یا ارواحی به نام موشی را ببیند و با آنها ارتباط برقرار کند. با وجود اینکه موشی‌ها برای اکثر انسان‌ها قابل مشاهده نیستند، اما این موجودات بعضاً می‌تواند خطرناک هم باشد. گینکو در ژاپن به جایی که این موجودات با انسان‌ها تعامل داشته‌اند سفر می‌کند تا اوضاع را بررسی کند و هر آسیبی که ممکن است موشی‌ها ایجاد کرده باشند را جبران کند.
محتوای اصلی این انیمه مسائل مربوط به سلامت روان است، چرا که متوجه خواهیم شد موشی‌ها در واقع تمایل دارد بر افرادی با گذشته آسیب‌زا تأثیر بگذارند یا در جسم آنها ساکن شوند. به علاوه این پیام را هم به همراه دارد که انسان نباید در نظم طبیعت دخالت کند.
۸. مونونوکه (Mononoke)
- سال تولید: ۲۰۰۷
- کارگردان: کنجی ناکامورا
- ژانر: وحشت/ فانتزی
- امتیاز IMDB به فیلم: ۸.۲ از ۱۰
انیمه سریالی «مونونوکه» (که هیچ ارتباطی با فیلم «شاهزاده مونونوکه» ندارد) انیمه‌ای آوانگارد است که سری هم به دنیای معنوی و روحانی می‌زند. «مونونوکه» داستان یک فروشنده داروی دوره‌گرد با نام «دارو فروش» است که با مونونوکه، ارواحی که خود را به انسان‌هایی که دچار افسردگی و با احساسات منفی هستند متصل می‌کنند، مبارزه می‌کند.
این انیمه هم مانند «موشی‌شی» درکنار مضامین مادی و معنوی چشمگیرش به مسائل مربوط به سلامت روان هم می‌پردازد و وجود دنیایی معنوی را بررسی می‌کند که فراتر از آنچه می‌بینیم وجود دارد.
۹. تجربیات سریالی لین (Serial Experiments Lain)
- سال تولید: ۱۹۹۸
- کارگردان: ریوتارو ناکامورا
- ژانر: علمی-تخیلی
- امتیاز IMDB به فیلم: ۸.۱ از ۱۰
مانند «شبح درون پوسته» و «سایکو پاس»، این انیمه در ژانر وحشت روانشناختی سایبرپانک هم سوالاتی در مورد تکنولوژی و اینترنت می‌پرسد. لین دانش‌آموزی دبیرستانی و درونگراست که وقتی ایمیل‌هایی از همکلاس فوت شده‌اش به نام چیسا یومودا دریافت می‌کنند، یک سری اتفاقات عجیب و غریب برایش می‌افتد و او تصمیم می‌گیرد در مورد آنها تحقیق کند. دانشجوی متوفی در ایمیل‌هایش مدعی است که نمرده است بلکه جنبه‌ی فیزیکی خود را رها کرده و خدا را یافته است. این انیمه به بررسی ماهیت واقعیت، درک انسان از آن و آگاهی انسان می‌پردازد.
۱۰. پاپریکا (Paprika)
- سال تولید: ۲۰۰۶
- کارگردان: ساتوشی کن
- ژانر: علمی-تخیلی/ تریلر
- امتیاز IMDB به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
بسیاری معتقند که فیلم «تلقین» (Inception) به شدت از انیمه «پابریکا» الهام گرفته است. یک تروریست رویا دستگاهی را می دزدد که به او اجازه می‌دهد روی رویاهای دیگران تأثیر بگذارند و برای آنها کابوس ایجاد کند. دکتر آتسوکو چیبا، روانشناس و محقق، وظیفه پیدا می‌کند تا وارد رویاهای افراد شده و مقصر را پیدا کند. با ورود به رویای افراد، آتسوکو تبدیل به کارآگاه رویا به نام پاپریکا می‌شود.
این انیمه فلسفی به بررسی ناخودآگاه می پردازد و واقعیت را زیر سوال می‌برد، چرا که دنیای رویا و واقعیت در نهایت شروع به ادغام می‌کنند.
منبع: GAMERANT
