چرا گوشی‌های هوشمند به فن نیاز ندارند؟
هر ساله شاهد افزایش قدرت گوشی‌های هوشمند هستیم و حالا گوشی‌های پرچم‌دار از نظر قدرت پردازشی می‌توانند تا حد قابل توجهی به عنوان کامپیوتر هم انجام وظیفه کنند. ولی چرا با وجود بهره‌گیری از این قدرت فوق‌العاده، گوشی‌های هوشمند به فن نیاز ندارند؟ در ادامه به همین موضوع می‌پردازیم.
ریسک‌های قطعات متحرک
سازندگان گوشی‌های هوشمند سال‌هاست که برای نازک‌تر کردن هرچه بیشتر دستگاه‌هایشان تلاش میکنند، اما اگر قرار باشد از فن‌های خنک‌کننده استفاده شود، این گوشیها دیگر تنها چند میلی‌متر ضخامت نخواهند داشت. فن‌ها قطعات حجیمی هستند و برای چرخیدن به فضای کافی نیاز دارند. همچنین، آنها در صورت استفاده نادرست به راحتی آسیب می‌بینند.
اما منظور از ضربه و فشار چیست؟ تقریباً هر کاری که به طور معمول با گوشی خود انجام می‌دهید. پرتاب کردن آن روی مبل یا افتادن از روی تخت به زمین؛ با قاب یا بدون قاب. در چنین شرایطی سایر قطعات داخل گوشی ممکن است به خوبی از این اتفاقات جان سالم به در ببرند، اما فن قطعه‌ی بسیار حساسی است. حتی اگر فن از این ضربات دچار آسیبی نشود، ممکن است حین فعالیت سروصدای زیادی ایجاد کند. همچنین شاید کارایی خود را از دست بدهد و در نتیجه سایر قطعات بسیار داغ شوند.
فن‌ها به فضای زیادی نیاز دارند
دستگاه‌هایی که برای خنک ماندن به فن وابسته هستند، عموماَ در فضاهای تنگ و بسته، عملکرد خوبی ندارند. برای مثال، زمانی که لپ‌تاپ خود را برای انجام کارهای سنگین روی بالش قرار می‌دهید، مشاهده می‌کنید که به سرعت داغ شده و کارایی‌اش افت می‌کند.
حالا تصور کنید نسخه‌ی کوچک‌تر لپ‌تاپ‌تان را درون جیب حمل می‌کنید. اگر این دستگاه بلافاصله داغ نشود که جلب توجه کند، به احتمال زیاد در نهایت خاموش خواهد شد. مطمئناً عمر باتری نیز تحت تأثیر این موضوع قرار خواهد گرفت. حمل آن در کیف دستی شاید کمی بهتر باشد، اما به احتمال زیاد، با تفاوت چندانی روبرو نمی‌شوید.
تراشههای موبایل انرژی کمتری مصرف میکنند
برای تعیین میزان بازدهی انرژی پردازنده مرکزی (CPU)، باید به یک اصطلاح کلیدی توجه کنید: توان طراحی حرارتی (TDP). TDP معمولاً بر حسب وات اندازه‌گیری می‌شود و حداکثر گرمایی را که پردازنده در هنگام اجرای عملیات سنگین تولید می‌کند، نشان می‌دهد. این مقدار، میزان مصرف انرژی دستگاه شما در هر ساعت را مشخص نمی‌کند، اما به شما یک محدوده نهایی از مصرف آن را ارائه می‌دهد.
اسنپدراگون ۸ نسل ۳ از شرکت کوالکام، تراشه موبایلی است که برای گوشی‌های هوشمند رده بالا با قابلیت اجرای بازی‌های بسیار سنگین طراحی شده و در راس کلاس خود قرار دارد. این تراشه دارای TDP برابر با ۱۲.۵ وات است. این مقدار از توان طراحی حرارتی ۵ واتی تراشههای اولیه اسنپدراگون بالاتر محسوب می‌شود، اما با یک پردازنده مرکزی کم‌مصرف اینتل قابل مقایسه است.
کارت گرافیک انویدیا GeForce RTX 4090 دارای TDP برابر با ۴۵۰ وات است و این تنها برای یک قطعه از یک رایانه شخصی است. چنین سطحی از مصرف انرژی برای یک دستگاه تلفن همراه که باید با باتری کار کند، امکانپذیر نیست و همچنین گرمای بیشتری نسبت به چیزی که خنک‌کننده غیرفعال میتواند کنترل کند، تولید می‌کند. بخشی از دلیل نیاز دسکتاپ‌ها و لپ‌تاپ‌ها به فن و بی‌نیازی گوشی شما به آن همین است. همچنین به همین دلیل است که گوشی‌های هوشمند، با وجود پیشرفت‌های چشمگیر، هنوز توانایی مطابقت با قابلیت‌های گرافیکی یک کامپیوتر گیمینگ را ندارند.
اپ‌های موبایل گرمای کمتری ایجاد میکنند
نرم افزار ممکن است به نظر به فضای فیزیکی نیاز نداشته باشد، اما اینطور نیست. نرم افزار انرژی مصرف می‌کند و نرم افزارهای پرمصرف، نیاز به انرژی بیشتری دارند. اگر یک اپلیکیشن دائما با شبکه ارتباط برقرار می‌کند و باعث می‌شود فرآیندهای پس‌زمینه به طور مداوم از حالت تعلیق خارج شوند، در نتیجه مصرف انرژی دستگاه شما را افزایش می‌دهد.
باید بگوییم همه اپلیکیشن‌های موبایل، نمونه‌های درخشان برنامه‌نویسی نیستند. با این حال، زمانی که یک اپلیکیشن موبایل توسعه می‌دهید، تاثیر آن بر عمر باتری، عاملی است که باید به آن اهمیت دهید. اگر اجرای یک اپلیکیشن باعث شود گوشی نیاز به شارژ بیشتری داشته باشد، مطمئن باشید کاربران خود را ناراضی خواهید کرد. با بهینه‌سازی مصرف انرژی اپلیکیشن‌ها، توسعه‌دهندگان می‌توانند نیاز به خنک‌کننده‌های فعال را کاهش دهند.
بهره‌گیری گوشیها از خنک‌کننده‌های غیرفعال
فن‌ها نوعی خنک‌کننده فعال هستند. درحالی‌که گوشی‌های هوشمند به خنک‌کننده غیرفعال وابسته‌اند، یعنی تبادل گرما تنها با استفاده از تفاوت هدایت‌پذیری بین مواد و بدون دخالت هیچ قطعه مکانیکی انجام می‌شود. به زبان ساده‌تر، اجسام می‌توانند بدون نیاز به حرکت هیچ جزئی خنک شوند. روشن کردن کولر گازی برای خنک کردن خانه، خنک‌کننده فعال محسوب می‌شود. باز گذاشتن پنجره، خنک‌کننده غیرفعال است. گوشیها به‌طور کلی از صفحات فلزی بین اجزای الکتریکی و طراحی خاص بخش بیرونی بدنه خود برای دفع گرما استفاده میکنند.
خنک‌کننده غیرفعال برای عملکردهای روزمره بسیار مناسب است، اما برخلاف خنک‌کننده فعال، نمی‌تواند میزان دفع گرما را به‌سرعت افزایش دهد (مشابه باز کردن پنجره). به همین دلیل است که برخی از گوشیها هنگام انجام کارهای سنگین مانند بازی کردن، به‌طور ویژه‌ای داغ می‌شوند. پردازنده مرکزی شما گرمای بیشتری تولید می‌کند و گوشی توانایی جبران آن را ندارد. اینجاست که کاهش فرکانس حرارتی (thermal throttling) وارد عمل شده و با کاهش عملکرد، به قطعات فرصت خنک شدن می‌دهد.
توسعه‌ی روش‌های جایگزین برای فن
در برخی گوشی‌های خاص، از فن برای خنک‌سازی استفاده شده است. کمپانی لنوو در گوشی Legion Phone Duel 2 حتی از دو فن استفاده کرد، اما انتظار نمی‌رود این فناوری به زودی به جریان اصلی گوشی‌های هوشمند راه پیدا کند. تولیدکنندگان گوشی‌های هوشمند به دنبال راه‌های دیگری برای خنک‌کردن دستگاه‌ها در زمان اجرای برنامه‌های سنگین هستند. یکی از این گزینه‌ها، خنک‌سازی با محفظه بخار است که از تبخیر و میعان مایع برای خنک‌کردن قطعات الکترونیکی استفاده می‌کند. برای نمونه، در سری گوشی‌های Samsung Galaxy S23 از سیستم خنک‌سازی محفظه بخار استفاده شده است. اگر بخواهیم به گذشته برگردیم، گوشی Galaxy Note 9 از سیستم خنک‌سازی با آب و کربن بهره می‌برد.
با این حال، به جای قرار دادن فن در داخل گوشی، می‌توان آن را به صورت جداگانه به پشت گوشی وصل کرد. این رویکردی است که ایسوس با خنک‌کننده AeroActive Cooler 6 در پیش گرفت. این خنک‌کننده، یک ابزار جانبی برای ROG Phone 6 است که به دلیل عملکرد عالی گرافیت در انتقال حرارت، از لایه‌های گرافیت در داخل گوشی استفاده می‌کند. جالب است بدانید خنک‌کننده AeroActive Cooler 7 نیز وجود دارد، پس این یک راه‌حل تکرار نشدنی نبوده است.
فن‌ها، هم مزیت‌هایی دارند و هم معایب. از یک سو، باعث افزایش حجم، صدا و ظرافت دستگاه‌ها می‌شوند. از سوی دیگر، قدرت دستگاه را نیز افزایش می‌دهند. برای مثال، اگر گوشی‌های هوشمند مجهز به فن بودند، می‌توانستند قدرتمندتر عمل کنند، اما در عین حال، بسیاری از ویژگی‌های جذاب خود را که آنها را به گوشی‌های عالی تبدیل کرده، از دست می‌دادند. در نتیجه به جای استفاده از فن، نوآوری در زمینه افزایش کارایی بدون نیاز به فن در گوشی‌های هوشمند مورد توجه قرار گرفته است.
منبع: HowToGeek
