حساسیت فصلی چه علت و علائمی دارد و چگونه می‌توان آن را درمان کرد؟

آلرژی یا حساسیت فصلی معمولا با فرا رسیدن فصل بهار گریبان‌گیر بسیاری از افراد می‌شود. عطسه، سرفه، آبریزش بینی، سوزش و آبریزش چشم، خارش گلو، خارش چشم، ورم چشم، سرفه‌ آلرژیک، گرفتگی صدا، بینی و گلو همگی از جمله علائم حساسیت فصلی به شمار می‌روند. در این مقاله از دیجی‌کالا مگ قصد داریم شما را با هر آنچه باید درباره‌ی درمان حساسیت فصلی بدانید، آشنا کنیم. در ادامه با ما همراه باشید.

علت بروز حساسیت فصلی چیست؟

حساسیت در زمانی بروز می‌کند که سیستم ایمنی بدن به ‌طور اشتباه در برابر ماده‌ای که به نام «آلرژن» شناخته می‌شود و چندان خطرناک هم نیست، از خود دفاع می‌کند. در حالت طبیعی، سیستم ایمنی بدن در برابر باکتری و ویروس دست به کار می‌شود.

در شرایطی که آلرژی ایجاد می‌شود، هر زمان که ماده‌ی حساسیت‌زا ظاهر شود، سیستم بدن شروع به کار و مقابله با آن می‌کند. گاهی این ماده‌ی حساسیت‌زا می‌تواند دانه‌ی گرده و قارچ باشد. درست در همین نقطه است که درمان سرفه‌ی آلرژیک، درمان آلرژی بینی و به‌ طور کلی درمان کیپ شدن بینی و دیگر علائم به یک دغدغه تبدیل می‌شود.

هیستامین چیست؟

هیستامین اجازه می‌دهد سیستم ایمنی بدن در برابر مهاجمان خارجی عملکرد بهتری داشته باشد.

بعضی از سلول‌های ایمنی بدن، زمانی که در تماس با آلرژن قرار می‌گیرند، هیستامین ترشح می‌کنند. در واقع هیستامین با افزایش نفوذپذیری مویرگ‌های خونی در برابر گلبول‌های سفید خون و پروتئین‌های دیگر، اجازه می‌دهد سیستم ایمنی بدن در برابر مهاجمان خارجی عملکرد بهتری داشته باشد. اما به‌عنوان یک نتیجه‌ی جانبی، در قسمتی از بدن که هیستامین آزاد می‌شود، علائم التهابی مانند تورم، قرمزی، خارش و خلط ظاهر می‌شود.

علائم رایج حساسیت فصلی

بعضی از افراد به اشتباه حساسیت فصلی را با تب یونجه اشتباه می‌گیرند. اما حساسیت فصلی علائم خاص خود را دارد، که در ادامه به ۴ نمونه از رایج‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم. اگر این علائم را داشتید، یعنی دچار حساسیت فصلی هستید.

۱. تمام علائم رایج حساسیت فصلی را دارید

عطسه کردن، خس خس سینه و آبریزش چشم، از جمله علائم رایج حساسیت فصلی هستند. در صورتی که علائم زیر را تجربه کردید، به احتمال زیاد دچار حساسیت فصلی شده‌اید.

• عطسه کردن مکرر
• آبریزش یا خارش چشم‌ها
• آبریزش بینی
• گرفتگی بینی، گوش‌ها و سینه
• خارش گلو
• پف کردن پلک‌ها

۲. علائم کمتر رایج را دارید

علائمی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم، جزء علائم بسیار رایج هستند. اما ممکن است حساسیت شما با علائم دیگری خود را نشان دهد‌. علائم حساسیت فصلی زیر شیوع کمتری دارند؛

• خس خس سینه
• سرفه کردن
• سردرد خفیف

۳. این علائم را ندارید

بسیاری از علائم در سرماخوردگی و حساسیت فصلی مشترک هستند، بنابراین تشخیص این دو عارضه از یکدیگر دشوار است. به همین دلیل، بررسی علائمی که در این دو بیماری مشترک نیستند، می‌تواند مفید باشد. اگر هر کدام از علائم زیر را تجربه کردید، به احتمال زیاد دچار سرماخوردگی (و نه حساسیت فصلی) شده‌اید؛

• ضعف و خستگی
• احساس درد در کل بدن
• سردرد شدید
• گلودرد (که متفاوت از خارش گلوی ناشی از حساسیت است.)

یک روش دیگر برای تفاوت قائل شدن بین سرماخوردگی و حساسیت، مدت زمانی است که طول می‌کشد تا علائم برطرف شوند. سرماخوردگی معمولا خود به خود طی ۷ تا ۱۰ روز برطرف می‌شود. این در حالی است که حساسیت تا زمانی که درمان شود یا محرک برطرف شود، باقی می‌ماند. این یعنی ممکن است حساسیتتان با توجه به چیزی که به آن حساسیت دارید، چند ماه طول بکشد.

۴. علائمتان فقط در زمان مشخصی از سال بروز می‌کنند

اگر حساسیت فصلی دارید، حتما می‌دانید که علائم در یک زمان مشخص از سال بروز می‌کنند و تقریبا در زمان مشخصی هم برطرف می‌شوند. در بیشتر افراد، علائم حساسیت فصلی در فصل بهار شروع شده و در فصل پاییز تمام می‌شود. با این حال، با توجه به محرک‌های حساسیت، ممکن است تب یونجه (ریتینت آلرژیک) را در هر چهار فصل تجربه کنید.

منظور از تب یونجه، التهاب در بینی است که زمانی اتفاق میفتد که سیستم ایمنی بدن به مواد حساسیت‌زا یا آلرژن‌های موجود در هوا واکنش نشان دهد. علائم تب یونجه عبارتند از گرفتگی و آبریزش بینی، قرمز شدن، خارش و آبریزش چشم‌ها، سرفه کردن و متورم شدن چشم‌ها.

درمان حساسیت فصلی

روش‌های مختلفی برای درمان و بهبود علائم حساسیت فصلی وجود دارد، که در ادامه به بعضی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

آنتی‌هیستامین (مانند قرص سیتریزین)

اگر برای درمان آلرژی و رهایی از این روزهای آزاردهنده به دکتر مراجعه کنید، اولین مرحله‌ی درمان را آغاز کرده‌اید. قرص سیتریزین، لوراتادین، آنتی‌هیستامین دکونژستانت و انواع دیگر قرص‌های آنتی هیستامین که به نام‌های مختلف در داروخانه‌ها عرضه می‌شوند، از معروف‌ترین نجات‌دهنده‌های شیمیایی حساسیت فصلی هستند.

این داروها یکی از حیاتی‌ترین چیزها برای افراد مبتلا به آلرژی محسوب می‌شوند. بیماران می‌توانند با استفاده از این داروها به درمان حساسیت خود کمک کنند. باید صادقانه گفت که راحت‌ترین و سریع‌ترین روش درمان حساسیت فصلی استفاده از داروهای ضدحساسیت است.

اجتناب از آلرژن‌ها

بهترین کار برای درمان حساسیت فصلی، دوری کردن از مواد حساسیت‌زا و محرک‌ها است. به طور مثال می‌توانید برای خنک کردن منزلتان در فصل تابستان، به جای پنکه و کولر، از دستگاه تهویه‌ی هوا استفاده کنید. تا جایی که برایتان مقدور است در منزل بمانید و از گرده‌ی گیاهان دوری کنید. زمانی که دچار تب یونجه می‌شوید، به نکات زیر توجه کنید؛

• پنجره‌های خانه را ببندید‌.
• مدت زمانی که بیرون از خانه می‌گذرانید را محدود کنید.
• در روزهایی که وزش باد شدید است، در منزل بمانید.
• از استعمال دخانیات خودداری کنید، چون این کار تب یونجه را تحریک می‌کند.

تشخیص حساسیت فصلی

تشخیص تب یونجه معمولا از سایر حساسیت‌ها آسان‌تر است. پزشک ممکن است برای تشخیص، گوش‌ها، بینی و گلوی بیمار را معاینه کند. انجام تست آلرژی معمولا ضروری نیست.

نقش تغذیه در حساسیت فصلی

پزشک برای برطرف شدن مشکل شما استفاده از دارو را پیشنهاد می‌کند. یکی دیگر از روش‌های درمان حساسیت فصلی، مصرف خوراکی‌ها و میوه‌هایی است که در کاهش علائم حساسیت فصلی مؤثر  هستند. یک رژیم غذایی سالم، علائم حساسیت را کمتر می‌کند.

باید به این موضوع مهم هم توجه کنید که بعضی از مواد غذایی باعث بدتر شدن حساسیت و علائم شما می‌شوند. بنابراین باید از خوردن آن‌ها اجتناب کنید. در ادامه ابتدا به چند عادت غذایی مؤثر در درمان حساسیت فصلی می‌پردازیم. سپس بدترین مواد غذایی برای حساسیت را به شما معرفی می‎‌کنیم.

۱. امگا ۳ بیشتری بخورید

مصرف امگا ۳ از آنجایی که دارای فواید ضدالتهابی هم هست، به افراد مبتلا به آلرژی توصیه می‌شود.

امگا ۳ یک اسید چرب است و در مواد غذایی‌ مانند ماهی، تخم‌مرغ، گردو، روغن آفتاب‌گردان، تخم کدو، تخم کتان، کنجد و فندق وجود دارد. امگا ۳ به قدری مفید است که مصرف آن در هر سنی پیشنهاد می‌شود. مصرف امگا ۳ از آنجایی که دارای فواید ضدالتهابی هم هست، به افراد مبتلا به آلرژی توصیه می‌شود. می‌توانید قرص روغن ماهی را هم مصرف کنید. البته مثل همیشه توصیه می‌کنیم اول با پزشک مشورت کنید.

۲. از محصولات پروبیوتیک استفاده کنید

ماست و بعضی دیگر از خوراکی‌ها دارای باکتری پروبیوتیک هستند و به همین دلیل، موجب حفاظت از میکروبیوم روده می‌شوند. پروبیوتیک ضدالتهاب است و می‌تواند برای درمان حساسیت فصلی مؤثر باشد.

۳. از خوردن میوه‌های آلرژی‌زا اجتناب کنید

مصرف بعضی از میوه‌ها و مواد غذایی (که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.) می‌تواند علائم حساسیت را تشدید کند. مصرف این خوراکی‌ها موجب خارش گلو و علائمی مانند عطسه و آبریزش بینی می‌شود. حساسیت به مواد خوراکی به این دلیل ایجاد می‌شود که پروتئین موجود در آن‌ها مشابه پروتئین موجود در دانه‌ی گرده است.

افراد حساس به گرده افشانی گیاهان، ممکن است به خوراکی‌هایی مانند هویج، مغزها، هلو و کرفس هم حساس باشند. کسانی که به سبزه و چمن حساسیت دارند، بعد از مصرف گوجه فرنگی، خربزه و طالبی، پرتقال و موز دچار علائم آلرژی می‌شوند.

• سالم‌ترین و مغذی‌ترین میوه‌های جهان کدامند؟

۴. میوه و سبزیجات بیشتری مصرف کنید

خوردن میوه و سبزی یکی از روش‌های درمان حساسیت فصلی به شمار می‌رود و آن هم به دلیل آنتی اکسیدان و ویتامین C موجود در آن‌ها است. ویتامین C یک آنتی‌هیستامین طبیعی است که به بدن در مبارزه با آلرژن‌ها کمک می‌کند و بدن را از علائم بیماری و حساسیت فصلی دور نگه می‌دارد.

• فواید ویتامین C و حقایقی جالب درباره‌ی آن که احتمالا نمی‌دانید

۵. عسل بخورید

عسل برای سلامتی بدن فواید زیادی دارد. در عسل طبیعی به دلیل وجود زنبور در فرآیند آماده‌سازی، میزان کمی گرده وجود دارد که تا حدودی موجب مقاومت بیشتر بدن به دانه‌ی گرده می‌شود.

البته گرده‌ای که در عسل طبیعی دیده می‌شود، از گل به دست می‌آید و با انواع دانه‌های گرده‌ی موجود در درختان و گیاهان که بیشتر افراد به آن‌ها حساسیت نشان می‌دهند، متفاوت است. برای مصرف بیشتر عسل مطمئن شوید که حتی به دوز پایین گرده هم حساسیت ندارید.

بدترین مواد غذایی برای حساسیت فصلی

همان‌طور که بعضی از خوراکی‌ها به بهبود علائم حساسیت فصلی کمک می‌کنند، یک سری مواد غذایی منجر به بدتر شدن آن‌ها می‌شوند. در ادامه به بعضی از این مواد غذایی اشاره می‌کنیم.

۱. سیب

اگر حساسیت دارید، خوردن سیب باعث می‌شود علائمتان بدتر شوند و دهان و گلویتان شروع به خارش کنند. بنابراین در صورت ابتلا به حساسیت فصلی، خوردن سیب را فراموش کنید.

۲. زردآلو

زردآلو هم از جمله دیگر میوه‌های ممنوعه برای افراد مبتلا به حساسیت است. خوردن این میوه به دلیل ترکیباتی که دارد، بدتر شدن علائم حساسیت را به دنبال دارد.

۳. بادام

بعضی از آجیل‌ها، از جمله بادام جزء بدترین مواد غذایی برای حساسیت فصلی به شمار می‌روند. بنابراین حواستان باشد از خوردن آن‌ها خودداری کنید.

۴. موز

اگرچه موز معمولا یک میوه‌ی فوق‌العاده سالم و مقوی تلقی می‌شود، اما افراد مبتلا به حساسیت فصلی باید از خوردن آن اجتناب کنند. کسانی که به گیاه ابروسیا (ragweed) حساسیت دارند، معمولا واکنش آلرژیک مشابهی به موز خواهند داشت.

۵. کاری

کاری از جمله ادویه‌هایی است که مصرف آن برای افراد مبتلا به حساسیت فصلی، چیزی به جز بدتر شدن علائم را به دنبال نخواهد داشت. بنابراین اگر حساسیت فصلی دارید، به یاد داشته باشید که از این ادویه در غذاهایتان استفاده نکنید. از جمله دیگر مواد غذایی و ادویه‌هایی که باعث بدتر شدن حساسیت فصلی می‌شوند، می‌توانیم اقلام زیر را نام ببریم؛

• آلبالو
• گلابی
• کیوی
• هویج
• بادام‌زمینی
• فندق
• خیار
• جعفری
• هندوانه
• پرتقال
• فلفل دلمه‌ای
• کلم بروکلی
• گل‌کلم
• کرفس
• سیر
• پیاز
• کدو
• گشنیز
• فلفل سیاه
• هلو
• گوجه‌فرنگی
• سیب‌زمینی

روش‌هایی برای پیشگیری از آلرژی و حساسیت فصلی

با گذشت زمان، خود فرد متوجه می‌شود که در چه ماه یا فصلی از سال حساسیتش شروع می‌شود. درست است که نمی‌توان زمان را برای نرسیدن فصل حساسیت متوقف کرد، ولی می‌توان با رعایت بعضی راهکارها از بروز حساسیت جلوگیری کرد و یا میزان آن را کاهش داد. در ادامه به این روش‌ها اشاره می‌کنیم.

۱. در زمان مناسب از منزل خارج شوید

کارهای بیرون از خانه را به بعدازظهر، یعنی زمانی که سطح دانه‌های گرده پایین می‌آید، موکول کنید.

اخبار را پیگیری کرده و به میزان گرده‌های موجود در هوا توجه کنید. در روزهای آلوده از خانه بیرون نروید. با دنبال کردن اخبار روز از غلظت مواد آلاینده‌ی موجود در هوا آگاهی پیدا کنید و به هیچ وجه در وضعیت ناسالم از خانه خارج نشوید.

ترجیحا از ساعت ۵ تا ۱۰ صبح بیرون نروید و اگر برایتان مقدور است، کارهای بیرون از خانه را به بعدازظهر، یعنی زمانی که سطح دانه‌های گرده پایین می‌آید، موکول کنید. بعد از بارش باران، بهترین زمان برای بیرون رفتن افراد حساس است.

۲. عامل اصلی حساسیت فصلی را بشناسید

دانه گرده‌ای که این بلا را سرتان آورده، شناسایی کنید و به مکان‌هایی که این درخت‌ها یا گیاهان وجود دارند، نروید. تا حد ممکن در آن فصل به خصوص، به طبیعت و سبزه‌زار نروید و اگر چاره‌ای جز بیرون رفتن ندارید، حتما از ماسک استفاده کنید.

۳. به تمیزی خانه‌ی خود توجه کنید

خانه‌تان را مدام تمیز کنید. وجود گرد و غبار هوا روی وسایل و سطح زمین می‌تواند علائم آلرژی را تشدید کند. برای خشک کردن لباس‌های شسته شده، آن‌ها را در هوای آزاد پهن نکنید.

درون خانه از دستگاه تهویه‌ی هوا استفاده کنید. اگر حساسیتتان شدید است، ملحفه و روتختی‌های خود را هفته‌ای یک‌بار بشویید. از استفاده از فرش‌هایی که پرز زیادی دارند، پرهیز کنید. در طول فصل حساسیت، پنجره‌های خانه و ماشین را بسته نگه دارید.

۴. برنامه‌ی دارویی درمان حساسیت فصلی یا آلرژی را جدی بگیرید

دو هفته قبل از شروع موعد مشخص، مصرف دارو را شروع کرده و به توصیه‌های پیشگیرانه عمل کنید. تزریق بعضی از داروها برای یک فصل کامل شما را از داشتن علائم آزاردهنده خلاص می‌کند.

داروهای ضدحساسیت در بسیاری از مواقع خواب آور هستند. اگر نمی‌خواهید دچار خواب‌آلودگی شوید، حتما در زمان خرید دارو از داروساز عوارض آن را بپرسید. می‌توانید برای جلوگیری از التهاب، با مشورت پزشک از قطره‌های چشم و بینی استفاده کنید.

۵. بهداشت فردی را رعایت کنید

در حین حساسیت فصلی از لنز چشمی استفاده نکنید. اگر دانه‌ی گرده در زیر لنز به دام بیفتد، دچار مشکلات بیشتری خواهید شد. دانه‌های گرده نه تنها به لباس می‌چسبند، بلکه روی مو و پوست بدن هم می‌نشینند.

مشکل این است که این دانه‌ها، ذرات بسیار ریزی هستند که با چشم دیده نمی‌شوند. بعد از بازگشت به خانه و صبح بعد از بیدار شدن از خواب، دوش بگیرید و لباس‌هایتان را عوض کنید. این کار به کاهش علائم حساسیت فصلی کمک می‌کند. توجه کنید که شستن صورت و مو در اولویت قرار دارد.

۶. رطوبت محیط را کم کنید

از آنجایی که قارچ یکی از عوامل حساسیت‌زا است، می‌تواند موجب افزایش مشکلات آلرژیک شود.

قارچ در شرایطی که رطوبت و دمای محیط بالا باشد، رشد بهتری دارد. از آنجایی که قارچ یکی از عوامل حساسیت‌زا است، می‌تواند موجب افزایش مشکلات آلرژیک شود. در روزهای بارانی که رطوبت هوا بیشتر می‌شود، ذرات قارچ ظاهر می‌شوند. پس سعی کنید میزان رطوبت محل زندگی خود را پایین نگه دارید.

۷. از استرس دوری کنید

شاید برایتان جالب باشد که استرس حتی در بروز علائم حساسیت فصلی هم تأثیرگذار است. مدیتیشن و انجام فعالیت‌هایی که میزان استرس را کم می‌کنند، اگر باعث کاهش علائم حساسیت فصلی هم نشود، دست‌کم به حفظ سلامتی بدنتان کمک می‌کنند.

۸. از لوازم غیرضروری و معطر استفاده نکنید

استفاده از عطر یا هر وسیله‌ی دیگر مانند شمع و عود که رایحه‌ی اضافی را در خانه پخش می‌کنند، می‌تواند برای حساسیت فصلی شما مضر باشد. دست‌کم در طول زمانی که حساسیت فصلی به سراغتان می‌آید، از استفاده از این مواد خوشبوکننده در خانه دوری کنید.

عروسک‌های پشمالو بامزه هستند و بسیاری از افراد آن‌ها را دوست دارند. ولی باید بدانید که آن‌ها منبع اصلی جذب گرد و غبار و مواد حساسیت‌زایی مانند دانه‌ی گرده به شمار می‌روند. دست‌کم در فصل حساسیت از این عروسک‌ها دوری کرده یا آن‌ها را به خیریه‌ها اهدا کنید.

۹. کمتر استخر بروید

استخرهای سرپوشیده شرایط بدتری نسبت به استخرهای روباز دارند، چون گاز کلر در فضای کوچکی محبوس می‌شود.

با گرم‌تر شدن هوا در در فصل تابستان، رفتن به استخر هم بیشتر می‌شود. اما یک نکته‌ی منفی درباره‌ی استخرها، وجود کلر در آبشان است. این ماده برای آلرژی مضر است و می‌تواند علا‌ئم آن را بدتر کند. گاز کلر تأثیری مانند دود دارد. استخرهای سرپوشیده شرایط بدتری نسبت به استخرهای روباز دارند، چون گاز کلر در فضای کوچکی محبوس می‌شود.

۱۰. حواستان به الیاف بالش و تشک باشد

درباره‌ی موادی که بالش، لحاف و تشک با آن‌ها پر می‌شوند، تحقیق کنید. بعضی از آن‌ها از پر طبیعی پرندگان درست شده‌اند. در چنین شرایطی شکسته شدن پرهای درون رختخواب و خرد شدن آن‌ها باعث بروز حساسیت می‌شود. افراد حساس بهتر است از الیاف مصنوعی مانند پلی‌استر استفاده کنند.

نکته‌ی پایانی

در این مقاله از دیجی‌کالا مگ درباره‌ی حساسیت فصلی صحبت کردیم. ابتدا به بررسی علائم آن پرداختیم. روش‌های درمان حساسیت را گفتیم و سپس تأثیر تغذیه بر این عارضه را معرفی کردیم. در پایان هم به نحوه‌ی تشخیص و پیشگیری از حساسیت فصلی اشاره کردیم. اگر راهکار مناسبی برای کنترل حساسیت فصلی سراغ دارید، در بخش نظرات با ما و سایر مخاطبان در میان بگذارید.

منبع: cnet, health line, eat this