۷ توصیه‌ی کاربردی برای محافظت از چشم‌ها در برابر نور خورشید
بسیاری از مردم از اثرات خطرناک اشعه‌ی ماوراء بنفش (UV) روی پوست می‌ترسند، اما تعداد کمی از آن‌ها متوجه‌ی خطری هستند که اشعه‌ی UV می‌تواند برای چشم‌ها داشته باشد.
هم اشعه‌ی ماوراء بنفشی که از نور خورشید منشاء می‌گیرد و هم اشعه‌ی ماوراء بنفش منابع مصنوعی، هر دو، می‌توانند به بافت‌های سطحی چشم و همچنین قرنیه و عدسی آسیب برسانند. علاوه بر این، UV می‌تواند درست مثل آفتاب‌سوختگی پوست سطح جلوی چشم را بسوزاند. بنابراین همان‌طور که با استفاده از کرم ضدآفتاب از پوست خود محافظت می‌کنید، باید به فکر حفظ سلامت چشم‌ها و بینایی خودتان هم باشید.
تأثیر اشعه‌ی ماوراء بنفش روی چشم‌ها
پرتوهای فرابنفش، پرتوهای نامرئی هستند که بخشی از انرژی تولید شده توسط خورشید را تشکیل می‌دهند. این پرتوها علاوه بر خورشید، می‌توانند توسط منابع مصنوعی مانند دستگاه‌های جوشکاری، تخت‌های برنزه و لیزر هم منتشر شوند. به‌طور کلی، سه نوع اشعه‌ی UV وجود دارد:
- اشعه‌ی ماوراء بنفش A یا UVA
- اشعه‌ی ماوراء بنفش B یا UVB
- اشعه‌ی ماوراء بنفش C یا UVC
اشعه‌ی UVC توسط لایه‌ی ازون جذب می‌شود و به همین دلیل خطری برای انسان ندارد. اما قرار گرفتن در معرض اشعه‌های UVA و UVB می‌تواند اثرات نامطلوبی روی چشم و بینایی داشته باشد. مواجهه‌ی طولانی‌مدت با این دو اشعه‌ی خطرناک صدمات قابل توجهی ایجاد می‌کند.
شاخص UV شدت تابش اشعه‌ی ماوراء بنفش را نشان می‌دهد و تخمین می‌زند که چه مدت ممکن است طول بکشد تا خورشید باعث آسیب‌دیدگی شود. هر چقدر این شاخص بالاتر باشد، تأثیر اشعه‌ی ماوراء بنفش روی پوست و چشم بیشتر است. شاخص ۱ تا ۳ نشان می‌دهد که خطر مواجهه با نور خورشید کم است، اما اگر این شاخص ۸ تا ۱۰ باشد، احتمال آسیب‌دیدگی در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید بسیار بالا است.
اشعه‌ی ماوراء بنفش در تمام طول سال وجود دارد، اما در فصول بهار و تابستان قوی‌تر است. به خاطر داشته باشید که این اشعه در روزهای ابری هم وجود دارد و می‌تواند از سطوح (مانند برف، ماسه و آب) منعکس شود. بنابراین، نگاه نکردن به نور خورشید برای محافظت از چشم‌ها کافی نیست.
اثرات کوتاه‌مدت UV
اگر بدون توجه به اقدامات احتیاطی برای مدت زمان کوتاهی در معرض مقدار زیادی اشعه‌ی ماوراء بنفش قرار بگیرید، احتمالاً چشم‌های شما مشکلی به نام برف‌کوری یا فوتوکراتیت (Photokeratitis) را تجربه خواهند کرد. فوتوکراتیت یک نوع التهاب قرنیه است که در اثر مواجهه‌ی کوتاه‌مدت با اشعه‌ی ماوراء بنفش و معمولاً در اثر انعکاس UV از سطح برف و یخ رخ می‌دهد.
فوتوکراتیت ممکن است دردناک باشد و به بروز علائمی مانند قرمزی چشم، احساس جسم خارجی یا احساس شن در چشم، حساسیت شدید به نور و ریزش اشک منجر شود. معمولاً این مشکل موقتی است و به‌ندرت باعث آسیب دائمی چشم می‌شود.
اثرات بلندمدت UV
قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض اشعه‌ی ماوراء بنفش می‌تواند با خطرات جدی‌تری همراه باشد. تحقیقات نشان داده است که مواجهه با مقادیر کمی از اشعه‌ی ماوراء بنفش در طی یک دوره‌ی طولانی احتمال ابتلا به کاتاراکت (آب مروارید) را افزایش می‌دهد و ممکن است باعث آسیب‌دیدگی شبکیه‌ی چشم شود که مملو از اعصاب است و در بینایی نقش مهمی دارد. معمولاً آسیب شبکیه قابل برگشت نیست.
آسیب تجمعی ناشی از مواجهه‌ی مکرر با اشعه‌ی UV ممکن است به بیماری مزمن چشم منجر شود و همچنین خطر ابتلا به سرطان پوست در اطراف پلک را افزایش دهد.
قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض اشعه‌ی ماوراء بنفش عامل خطر ناخنک (Pterygium) است. در مبتلایان به ناخنک، در اثر رشد خوش‌خیم بافت پیوندی و عروق ملتحمه، یک ضایعه‌ی مثلثی شکل از ملتحمه (سفیدی چشم) روی قرنیه (سیاهی چشم) کشیده می‌شود.
چگونه از چشم‌های خود محافظت کنیم؟
هنوز مشخص نیست که دقیقاً چقدر باید در معرض اشعه‌ی ماوراء بنفش خورشید قرار بگیرید که بینایی و چشم‌های شما آسیب ببینند. با این حال، رعایت نکات زیر احتمال آسیب‌دیدگی چشم‌ها را کاهش می‌دهد:
۱. عینک آفتابی بزنید
چشم پزشکان توصیه می‌کنند هنگام کار یا ورزش در فضای باز یا انجام هر کار دیگری در زیر نور خورشید از عینک آفتابی باکیفیت و کلاه‌ی لبه‌دار استفاده کنید. فراموش نکنید که در زمستان هم عینک آفتابی بزنید، به خصوص زمانی که هوا برفی است. چراکه اشعه‌ی ماوراء بنفش می‌تواند از سطح برف منعکس شود.
برای محافظت کافی از چشم‌ها، عینک آفتابی شما باید بتواند ۹۹ تا ۱۰۰ درصد اشعه‌ی UVA و UVB و ۷۵ تا ۹۰ درصد نور مرئی را مسدود کند. همچنین باید از نظر رنگ کاملاً هماهنگ و بدون نقص باشد. استفاده از لنزهای خاکستری باعث می‌شود در تشخیص رنگ‌ها کمتر دچار اشتباه شوید.
۲. از کلاه استفاده کنید
عینک آفتابی به محافظت از چشم‌ها کمک می‌کند، اما نمی‌تواند تمام زوایا را پوشش دهد. هنوز هم روزنه‌هایی وجود دارند که از طریق آن‌ها نور خورشید می‌تواند به چشم‌های شما دسترسی پیدا کند. برای محافظت کامل از چشم‌ها و صورت بهتر است از یک کلاه‌ی بزرگ و لبه‌دار استفاده کنید.
۳. به دنبال سایه باشید
قرار گرفتن در زیر نور خورشید برای سلامتی مفید است و به تولید ویتامین D در بدن کمک می‌کند، بنابراین مجبور نیستید همیشه از آن دوری کنید. اما سعی کنید در فواصل زمانی منظم، به‌خصوص وقتی نور خورشید خیلی شدید است، در سایه قرار بگیرید. سایه اثرات اشعه‌ی ماوراء بنفش را کاهش داده و به شما کمک می‌کند از بدن خود محافظت کنید.
۴. فضای بیرون از منزل را در نظر بگیرید
به این فکر کنید که تابستان امسال کجا هستید. مراقبت از چشم در محیط‌های مختلف ممکن است به تجهیزات متفاوتی نیاز داشته باشد. به‌عنوان مثال، اگر زمان زیادی را در استخر می‌گذرانید، به عینک شنا احتیاج دارید. اگر در ساحل هستید، استفاده از کلاه و عینک آفتابی ضروری است و اگر در شهر به‌سر می‌برید، ممکن است استفاده از عینک آفتابی کافی باشد.
اگر از لنزهای تماسی استفاده می‌کنید، همیشه قطره‌ی چشمی در دسترس داشته باشید تا در صورت تحریک یا خشک شدن چشم‌ها از آن استفاده کنید. همچنین در صورتی که عینک طبی می‌زنید، حتماً کلاه به همراه داشته باشید. برنامه‌ریزی و آینده‌نگری جزء مهم مراقبت‌های پیشگیرانه است.
۵. مراقب کودکان باشید
به یاد داشته باشید که از چشم‌های کودکان و نوجوانان خود هم در برابر اشعه‌ی ماوراء بنفش محافظت کنید. معمولاً بچه‌ها بیشتر از بزرگسالان وقت خود را زیر نور خورشید می‌گذرانند و به همین دلیل محافظت نکردن از چشم‌های آن‌ها احتمال بروز آسیب‌های جدی را در آینده بالا می‌برد.
چشم‌های افراد کم سن و سال بیش از دیگران در معرض آسیب‌های مرتبط با اشعه‌ی ماوراء بنفش قرار دارد. چون برخلاف چشم بزرگسالان، چشم کودکان نمی‌تواند به‌طور مؤثر پرتوهای فرابنفش را فیلتر کند. به همین دلیل، پرتوهای بیشتری به شبکیه‌ی چشم می‌رسند.
اگر متوجه پلک زدن مکرر، مالش چشم‌ها یا قرمزی آن‌ها شدید، کودک را برای مدتی دور از نور خورشید نگه دارید. در این شرایط، کمپرس سرد می‌تواند به تسکین درد چشم‌ها کمک کند.
۶. عادت‌های خوب را به کودکان آموزش دهید
محافظت از چشم را باید از سنین پایین شروع کنید. در روزهای گرم تابستان، همراه با فرزندتان عینک آفتابی بزنید و از کلاه استفاده کنید تا او را به انجام این کار تشویق کرده باشید. با کودک در مورد اهمیت مراقبت از پوست و چشم صحبت کنید تا عادت‌های خوب در او پرورش پیدا کنند.
۷. به‌طور منظم به چشم پزشک مراجعه کنید
فرقی ندارد که از عینک طبی یا لنز تماسی استفاده می‌کنید یا خیر، در هر صورت هم شما و هم فرزندان‌تان باید به‌طور منظم به چشم پزشک مراجعه کنید تا از سلامت چشم‌های خود مطمئن شوید. معاینه‌ی چشم‌ها هر ۳ سال یکبار برای کودکان و هر ۴ تا ۵ سال یکبار برای بزرگسالان به تشخیص مشکلات بینایی کمک می‌کند.
کلام پایانی
تابستان فصل شنا، بازی و تفریح در زیر نور خورشید است. اگرچه استفاده کرم ضدآفتاب برای محافظت از نور خورشید رایج است، اما بسیاری از مردم محافظت از چشم‌ها را فراموش می‌کنند یا نادیده می‌گیرند، به‌خصوص اینکه ممکن است تأثیر نور خورشید روی چشم‌ها به‌سرعت مشخص نشود.
با این حال، چشم‌ها در برابر نور خورشید آسیب‌پذیر هستند و بدون محافظت مناسب احتمال دارد دچار آسیب جدی شوند. استفاده از عینک آفتابی باکیفیت و کلاه‌ی لبه‌دار در محافظت از چشم‌ها نقش زیادی دارد و به شما کمک می‌کند که تابستان امن و سالمی داشته باشید.
منابع: verywellhealth, mathervisiongroup
