فوران عظیم خورشیدی به مدارگرد اروپا برخورد کرد
مدارگرد خورشیدی اروپا، درست پیش از پرواز مهم خود به سمت سیاره‌ی زهره، با یک فوران عظیم پلاسما از سمت خورشید روبه‌رو شد.
یک رویداد عظیم «پرتاب جرم تاجی» (CME) که فوران ذرات باردار از اتمسفر بالایی خورشید (تاج) است، روز ۳۰ آگوست (۸ شهریور) در خورشید روی داد و بخشی از آن به سمت سیاره‌ی زهره پرتاب شد. اندکی بعد، حبابی از مواد خورشیدی در حالی به مدارگرد رسید، که برای آخرین پرواز خود از کنار دومین سیاره‌ی منظومه‌ی شمسی آماده می‌شد.
خوشبختانه این کاوشگر ناسا و آژانس فضایی اروپا طوری طراحی شده است که این نوع فوران‌های شدید را اندازه‌گیری و به آسانی می‌تواند در برابر حمله‌ی خورشیدی مقاومت کند.
این فضاپیما دارای ۱۰ ابزار علمی برای مشاهده‌ی سطح خورشید، جمع‌آوری داده‌ها درباره‌ی پرتاب جرم تاجی، باد خورشیدی و میدان مغناطیسی خورشید است. طبق اعلام آژانس فضایی اروپا برخی از این ابزارها به دلیل خطر بالقوه‌ی تابش شدید نور خورشید از جو بسیار بازتابنده‌ی ناهید، در هنگام نزدیک شدن به این سیاره خاموش شدند.
با این حال، مدارگرد خورشیدی موفق شد اندازه‌گیری‌های ارزشمندی از محیط خود در طول برخورد جرم تاجی خورشید انجام دهد و افزایش ذرات پر انرژی خورشیدی را شناسایی کند. در رویدادهای خشن خورشیدی، ذراتی مانند پروتون، الکترون و حتی اتم‌های هلیوم یونیزه شده از خورشید پرتاب و به سرعت‌های نسبیتی نزدیک می‌شوند.
چنین ذراتی خطر تشعشع را برای فضانوردان به همراه دارند و می‌توانند به فضاپیماها آسیب برساند. بنابراین درک حرکات و رفتار آن‌ها در فضا برای محافظت از حیات و فناوری چه در زمین و چه در فضا ارزشمند خواهد بود.
پرتاب جرم تاجی برخورد کرده به مدارگرد خورشیدی، که توسط رصدخانه‌ی خورشیدی و هلیوسفریک (سوهو) ثبت شده است.
Credit: ESA/NASA SOHO
این فضاپیما پس از آن در ساعت ۰۱:۲۶ به وقت گرینویچ در ۴ سپتامبر (ساعت ۰۵:۵۶ روز ۱۳ شهریور به وقت تهران) به نزدیک‌ترین فاصله از سیاره‌ی زهره رسید. «خوزه-لوئیس پلون-بیلون» (Jose-Luis Pellon-Bailon) مدیر عملیات مدارگرد خورشیدی ناسا در این رابطه گفت: «این گذر نزدیک، به لطف برنامه‌ریزی زیاد ما برای دینامیک پرواز و مراقبت جدی تیم کنترل پرواز، دقیقا طبق برنامه پیش رفت.»
گذر نزدیک در درجه‌ی اول به این منظور انجام شد که مدارگرد بتواند مدار خود را تغییر دهد و به خورشید نزدیک‌تر شود. با این حال، در طول پرواز کاوشگر موفق شد مشاهدات بیشتری از میدان مغناطیسی اسرارآمیز سیاره‌ی زهره انجام دهد.
مدارگرد خورشیدی در سال ۲۰۲۰ به فضا پرتاب شد و دو سال و نیم از مأموریت ده ساله‌ی خود را برای تصویربرداری ثبت تصاویر خورشید از نزدیک‌ترین فاصله و مطالعه‌ی خواص میدان مغناطیسی آن، سپری کرده است. این فضاپیما برای تغییر مسیر و کج کردن مدار خود به خارج از صفحه‌ی دایره‌البروج، که سیارات در آن به دور خورشید می‌چرخند، از گرانش سیاره‌ی ناهید استفاده می‌کند.
این تغییر مسیرها به همراه بازدید از زهره، در نهایت کمک می‌کند تا مدارگرد خورشیدی برای اولین بار قطب‌های ناشناخته‌ی خورشید را هم رصد کند. این مناطق، کلید هدایت چرخه‌ی ۱۱ ساله‌ی فعالیت ستاره است. چرخه‌ی فعالیت خورشید دوره‌ی اوج و فرود تولید لکه‌های خورشیدی، شراره‌ها و فوران‌هاست که بر آب‌وهوای فضایی اطراف زمین هم تاثیر می‌گذارد.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از مدارگرد خورشیدی اروپا
Credit: ESA
