۸ فیلم اسپایدرمن (مرد عنکبوتی) از جمله «راهی به خانه نیست» از بهترین تا بدترین

کله شبکه‌ای، خزنده دیوار، تهدید. این‌ها همه القابی‌ است که در طول دو دهه‌ای که از پخش فیلم‌های مردعنکبوتی (اسپایدرمن) می‌گذرد، به او نسبت داده شده. درست است که پیتر پارکر به شکل‌های مختلف مثل لایو اکشن، انیمیشن و فیلم‌هایی با اکران‌های پرسروصدا روی پرده‌ی نقره‌ای رفته است، اما تمام این حضورها عالی نبوده. در طول این دوران سه نوجوان رادیواکتیوشده توانسته‌اند به‌عنوان پیتر پارکر با تار تنیدن راهشان را به صحنه‌ی سینما بگشایند و در عین‌حال تصاویر کتاب‌های کمیک را زنده کنند.

مردعنکبوتی را به‌راحتی می‌توان یکی از شناخته‌شده‌ترین ابرقهرمانان دنیای مارول کمیکس و حتی کل دنیای کمیک دانست. اگرچه این باعث شده تا همواره توقع از فیلم‌های سینمایی این ابرقهرمان بالا باشد، اما نمایش‌های اکران‌شده در طول این دو دهه همیشه به خوبی آن‌چه توقع می‌رفت نبودند. از زمان اولین حضور مردعنکبوتی در فرم سینمایی، بحث بر سر کیفیت هر نسخه به سرعت به یکی از مباحث داغ سینمایی تبدیل می‌شد. بحث بر سر «بهترین» و «بدترین» مردعنکبوتی با اکران فیلم‌های بیشتر از این ابرقهرمان همچنان داغ‌تر خواهد شد. اما حالا که مردعنکبوتی: راهی به خانه نیست اکران شده، زمان مناسبی برای سر زدن به این مبحث است.

۹. مردعنکبوتی شگفت‌انگیز ۲ (The Amazing Spider-Man 2)

• سال تولید: ۲۰۱۴
• کارگردان: مارک وب
• بازیگر نقش مرد عنکبوتی: اندرو گارفیلد

پس از اینکه شهر نیویورک تحت محاصره اسکورپ قرار می‌گیرد، از پیتر پارکر (اندرو گارفیلد) خواسته می‌شود که اقدامی کند و قهرمانی باشد که شهر از او توقع و همزمان به آن نیاز دارد. پارکر که تنها فکر و ذکرش گوئن استیسی (اما استون) است، از قبول مسئولیت مردعنکبوتی بودن سر باز می‌زند و فقط از کسانی محافظت می‌کند که به آنها اهمیت می‌دهد.

مردعنکبوتی شگفت‌انگیز ۲ یکی از فیلم‌هایی‎ست که طرفداران بر سر آن اختلاف نظر زیادی دارند. دخالت‌های بیش از حد سونی باعث شده تا فیلم تبدیل به چیزی بین داستانی شود که کارگردان مارک وب قرار بود بگوید و آنچه استودیو می‌خواست ببیند. انتخاب «دین دی‌هان» برای بازی در نقش چنین شخصیت شروری واقعا عجیب بود. شخصیت الکترو با بازی «جیمی فاکس» انگار فقط نوشته شده بود تا تهدید دیگری هم در شهر وجود داشته باشد. سکانس آخر هم که تلاش شده بود تا در آن همه‌چیز بهم مرتبط شود، در نهایت تبدیل به یک آشفتگی شلوغ و بی‌معنی شده بود.

۸. مردعنکبوتی ۳ (Spider-Man 3)

• سال تولید: ۲۰۰۷
• کارگردان: سم ریمی
• بازیگر نقش مرد عنکبوتی: توبی مگوایر

بر خلاف دو فیلم دیگر سه‌گانه‌ی مردعنکبوتی سام ریمی، دفاع از مردعنکبوتی ۳ کار سختی است. به عنوان آخرین فیلم یک مجموعه، اتفاقات زیادی برای تبدیل به یک پایان متمایز از سه‌گانه توبی مگوایر رخ می‌دهد. گفته می‌شود که در این فیلم، مردعنکبوتی به‌اندازه‌ی دشمنانش قوی است، اما در واقع این شرورهای فیلم مردعنکبوتی ۳ هستند که مشکل دارند. طرح داستان این فیلم می‌توانست فرصت خوبی برای تمرکز بر نورمن آزبورن (ویلم دفو)، هری آزبورن (جیمز فرانکو) و انتقال نقش گرین گابلین از پدر به پسر باشد. در این صورت فرنچایز با رویارویی پارکر با نزدیک‌ترین دوستش به پایان می‌رسید. اما متاسفانه ریمی برنامه‌های دیگری داشت.

به جای پیروی از یک خط داستانی به دنبال دو فیلم قبل، دو شرور دیگر وارد داستان می‌شوند. با ورود ونوم و مردشنی به فیلم، مردعنکبوتی ۳ داستانی را که واقعاً باید می‌گفت به دست فراموشی می‌سپارد و کمیت را فدای کیفیت می‌کند. به این ترتیب ارتباط این فیلم با باقی فیلم‌هایی که مگوایر در آن‌ها نقش پارکر را بازی کرده بود، می‌گسلد و فیلم از آن‌چه شخصیت مردعنکبوتی قرار بود نشان دهد جدا فاصله می‌گیرد. شاید این همان چیزی بود که ریمی واقعا قصد داشت به اجرا درآورد، اما به نظر می‌رسد که نتوانسته به خوبی دیدگاه خود را با مخاطبان به اشتراک بگذارد.

۷. مردعنکبوتی: بازگشت به خانه (Spider-Man: Homecoming)

• سال تولید: ۲۰۱۷
• کارگردان: جان واتس
• بازیگر نقش مرد عنکبوتی: تام هالند

قبل از اینکه مردعنکبوتی: راهی به خانه نیست خود را به‌عنوان فیلمی معرفی کند که همه در سال ۲۰۲۱ انتظارش را می‌کشند، تام هالند باید پس از اولین حضور رسمی‌اش در کاپیتان آمریکا: جنگ داخلی (۲۰۱۶) خود را در جایگاه مردعنکبوتی جدید دنیای سینمایی مارول بشناساند. هالند احتمالا دقیق‌ترین نسخه‌ی مارول از پارکر دنیای کامیک است:  پسری با چشم‌های درشت، قیافه‌ای بچه‌سال و بیش از حد مشتاق که زندگی دوگانه‌ای به‌عنوان دانش‌آموزی دبیرستانی و مردعنکبوتی مهربان محله دارد.

ممکن است ظاهر پسرانه و شخصیت انفجاری این بازیگر با بازیگران قبلی نقش مردعنکبوتی متفاوت باشد، اما مردعنکبوتی: بازگشت به خانه همچنان همان داستانی را روایت می‌کند که در همه‌ی فیلم‌های مردعنکبوتی گفته می‌شود، فقط با یک شخصیت پدر و شروری جدید در بازی. با وجود اینکه این فیلم به حد کافی برای مخاطبان امروزی پر زرق و برق و مدرن است، اما آنقدری بدیع نیست که بتوان آن را گامی رو به جلو برای دنیای سینمایی مارول دانست.

نسخه هالند از پارکر به مذاق کسانی خوش آمد که یا از طریق تجربه زندگی خود توانستند با شخصیت او ارتباط برقرار کنند یا از این شاکی بودند که مگوایر و گارفیلد اصلا نتوانستند به شخصیت «بچه دبیرستانی اجتماع‌گریز» مردعنکبوتی دست پیدا کنند. جدای از این دو مورد، ممکن است کسانی که مشتاق بودند تا درباره‌ی شخصیت پارکر بیشتر بدانند هم کم‌کم او را دوست داشته باشند. درهرحال مردعنکبوتی: بازگشت به خانه یک مردعنکبوتی امروزی را به مخاطبان امروزی نشان می‌دهد که قرار است مقدمه‌ای برای عصر جدید دنیای سینمایی این شخصیت باشد.

۶. مردعنکبوتی شگفت‌انگیز (The Amazing Spider-Man)

• سال تولید: ۲۰۱۲
• کارگردان: مارک وب
• بازیگر نقش مرد عنکبوتی: اندرو گارفیلد

حضور کوتاه گارفیلد در دو فیلم به عنوان اسپایدرمن همچنان بحث برانگیز است و درباره‌ی میراث او در این نقش همچنان در بین طرفداران اختلاف نظر وجود دارد. اولین فیلم او کاملا با داستان کلاسیک تبدیل پارکر به مردعنکبوتی مطابقت دارد هرچند گارفیلد نسبت به مگوایر بسیار پخته‌تر ایفای نقش می‌کند، بازی او به عنوان مردعنکبوتی این حس را منتقل می‌کند که پارکر شیطنت‌ها و رفتارهای پسرانه‌اش (که هالند بعد از او اجرا کرد) را از دست داده و خونسردی ظاهری این بازیگر هم هیچ شباهتی به واکنش‌های احساسی و انفجاری پیتر پارکر دنیای کامیک نداشت. مردعنکبوتی شگفت‌انگیز نشان داد که گارفیلد برای نقش مردعنکبوتی مناسب‌تر از نقش پیتر پارکر جوان بوده است.

این فیلم جزء یکی از کم‌ریسک‌ترین فیلم‌های مارول هم به حساب می‌آید. داستانی قدیمی، مجموعه بازیگران شناخته‌شده و طرحی داستانی که اصلا خودش را به چالش نمی‌کشد. شاید «مردعنکبوتی شگفت‌انگیز» برای تازه‌واردان به ژانر ابرقهرمانی شروع خوب و سرراستی باشد، اما وقتی به پتانسیل‌هایی که داشت نگاه می‌کنیم، درمی‌یابیم که شاید فیلم حیف شده باشد.

۵. مردعنکبوتی (Spider-Man)

• سال تولید: ۲۰۰۲
• کارگردان: سم ریمی
• بازیگر نقش مرد عنکبوتی: توبی مگوایر

قبل از توسعه‌ی دنیای سینمایی مارول، ریمی داستان ارجینال ساده‌ای‌ را ارائه کرد که موضوعی منحصربه‌فرد را به نمایش می‌گذاشت. این داستان زندگی عریان یک قهرمان را از طریق داستانی جذاب نشان می‌داد، مضافاً به شخصیتی که در کمیک از پارکر تصویر شده بود وفادار بود. مگوایر در نقش پارکر قوی‌تر از نقش مردعنکبوتی ظاهر شد و مشروعیت قهرمانی از سطح خیابان را به تصویر می‌کشید. تمرکز مگوایر بر جنبه‌های شخصی زندگی پارکر است، زمانی که لباس عنکبوتی را نپوشیده. او به جنبه‌های انسانی مردعنکبوتی می‌افزاید. دیدن زندگی روزمره‌ی پارکر در حالی که سعی دارد شخصیت عنکبوتی خود را از دیران مخفی نگه دارد، لحن انسانی فوق‌العاده‌ای به نقش ابر قهرمانی مگوایر بخشیده است.

۴. مردعنکبوتی: دور از خانه (Spider-Man: Far From Home)

• سال تولید: ۲۰۱۹
• کارگردان: جان واتس
• بازیگر نقش مرد عنکبوتی: تام هالند

قبل از اکران «مردعنکبوتی: راهی به خانه نیست»، «مردعنکبوتی: دور از خانه» جانی به سه‌گانه‌ی بازگشت به خانه هالند می‌دمد و به او کمک می‌کند تا با خودش در این نقش راحت‌تر باشد. هالند در این فیلم در مقایسه با «مردعنکبوتی: بازگشت به خانه» پیچیدگی‌های کمتری دارد، که در نتیجه فرصتی برای او فراهم می‌آید تا شخصیت پارکر را فراتر از نوجوانی مضطرب که مسئولیت‌های ابرقهرمانی به او داده شده، به تصویر بکشد. درست است که «مردعنکبوتی: دور از خانه» در بعضی دقایق به فیلمی نوجوانانه تبدیل می‌شود، اما در کل هالند را وادار می‌سازد تا از پیله‌ی نقش پارکر که طی فیلم قبل در آن پنهان شده بود، بگذرد و بیشتر در قالب مردعنکبوتی فرو رود. این فیلم مشخصاً از اشتباهات و ایرادات فیلم قبل درس عبرت گرفته است. استودیو مارول این‌بار نشان داد زمانی که واقعا بخواهد صحنه‌هایی نفس‌گیر از طریق جلوه‌های ویژه تولید کند، چه اتفاقی می‌افتد. به جای دست‌وپازدن‌های مستأصل پس از شکست در فیلم «مردعنکبوتی: بازگشت به خانه»، دنباله‌ی این فیلم فرصتی در اختیار هالند می‌گذارد تا با این فیلم انفرادی ثانویه تکانی به خود بدهد و به مردعنکبوتی‌ای تبدیل شود که برای پیشبرد فرانچایز و دنیای سینمایی مارول به آن نیاز بود.

۳. مردعنکبوتی ۲ (Spider-Man 2)

• سال تولید: ۲۰۰۴
• کارگردان: سم ریمی
• بازیگر نقش مرد عنکبوتی: توبی مگوایر

این بهترین فیلم بلند مگوایر در نقش مردعنکبوتی است و خودش هم این را می‌داند. مردعنکبوتی ۲ به خوبی پا را از پیش درآمد خود فراتر گذاشته و بدون شک با تمام کارهایی که رایمی به‌درستی در فرنچایز مردعنکبوتی انجام داده، پیش رفته است. رایمی و مگوایر جذاب در اوایل دهه ۲۰۰۰ به بهترین نحو ممکن فیلمی فوق‌العاده را بر اساس کمیک بوک خلق کردند. حتی می‌توانیم کمی فراتر رویم و ادعا کنیم که مردعنکبوتی ۲ احتمالاً بزرگترین اکران استودیو مارول قبل از سال ۲۰۰۸ به حساب می‌آید. این فیلم نه تنها راه را برای حضور ژانرهای کمیک بوکی بر پرده‌ی سینما هموار کرد بلکه نشان داد که مردعنکبوتی واقعا درباره‌ی چیست.

۲. مردعنکبوتی: سفر به دنیای عنکبوتی (Spider-Man: Into the Spider-Verse)

• سال تولید: ۲۰۱۸
• کارگردان: باب پرسیچتی، پیتر رمزی و رودنی روثمن

«مردعنکبوتی: سفر به دنیای عنکبوتی» قطعاً سورپرایزی از سوی سونی‌پیکچرز بود اما از نوع دوست‌داشتنی‌اش. این انیمیشن مملو از خلاقیت، تصمیم می‌گیرد پارکر را در پس‌زمینه قرار داده و داستانی متفاوت را روایت کند. مایلز مورالس (شمیک مور) اولین حضور خود بر پرده‌ی نقره‌ای را با موفقیت این لایو اکشن پشت‌سر می‌گذارد. اگرچه نیش عنکبوت رادیواکتیو مورالس و کنار آمدن با غم از دست دادن عمویش دو ضربه‌ای‌ است که در دیگر فیلم‌های مردعنکبوتی هم یافت می‌شود، اما شباهت‌ها همین‌جا به پایان می‌رسد. سونی پیکچرز طرح کلی شناخته‌شده‌ی داستان را می‌گیرد و آن را به چیزی فراتر از آن‌چه از لایواکشن انتظار می‌رود ارتقا می‌دهد.

۱. اسپایدرمن: راهی به خانه نیست (Spider-Man: No Way Home)

منبع: MovieWeb