کاوشگر جونو یک سیگنال رادیویی در قمر مشتری شناسایی کرد

امیر نیک‌رو

۲۳ دی ۱۳۹۹ | ۱۹:۳۰ ۲۴ دی ۱۳۹۹ زمان مورد نیاز برای مطالعه: ۲ دقیقه

ناسا به‌تازگی دو مأموریت کاوش سیاره‌ای از جمله مأموریت کاوشگر جونو را تمدید کرد و اکنون به‌نظر می‌رسد که کشف یک سیگنال رادیویی در قمر گانیمد سیاره‌ی مشتری در این تصمیم‌گیری بی‌تأثیر نبوده است.

اگرچه این کشف، نشانه‌ای از حیات فرازمینی نیست اما همچنان جذاب است زیرا نخستین باری است که چنین سیگنالی از یک قمر دریافت می‌شود. «پاتریک ویگینز» (Patrick Wiggins) از متخصصان ناسا در یوتا در این زمینه گفت: «این E.T نیست. بلکه یک ویژگی طبیعی است.»

فضاپیمای جونو که در سال ۲۰۱۱ به فضا پرتاب شد و در سال ۲۰۱۶ به این سیاره رسید، با سرعت ۱۸۰ هزار کیلومتر بر ساعت در حال گذر از منطقه‌ی قطبی مشتری بود که به این منبع رادیویی، معروف به «انتشار رادیویی دکامتریک» رسید. اگرچه تنها ۵ ثانیه موفقی به ثبت انتشار این امواج رادیویی شد، اما همین زمان برای تأیید منبع کافی بود.

به گفته‌ی ناسا، امواج رادیویی دکامتریک فرکانس‌هایی بین ۱۰ تا ۴۰ مگاهرتز دارند، اما هرگز بیشتر از ۴۰ مگاهرتز نیستند. این آژانس خاطرنشان کرد: «تصور می شود الکترون‌هایی که به صورت مارپیچ در میدان مغناطیسی مشتری قرار می‌گیرند علت نویز رادیویی است که ما می‌شنویم.» دانشمندان از اواسط دهه‌ی ۱۹۵۰ میلادی از امواج رادیویی مشتری اطلاع داشته‌اند، اما این نخستین بار است که چنین پدیده‌ای از منشأ گانیمد قمر مشتری، دیده می‌شود. یافته‌ای که به‌تازگی در نشریه‌ی Geophysical Research Letters منتشر شده است.

صدای عبور فضاپیمای جونو از میدان مغناطیسی مشتری را بشنوید

اگرچه کشف این سیگنال رادیویی در گانیمد توسط جونو قابل توجه است اما دانشمندان پیش از این هم پدیده‌های عجیبی را در این قمر مشتری کشف کرده‌اند. در سال ۲۰۱۸ محققان به کمک کاوشگر گالیله، امواج الکترومغناطیسی «خارق‌العاده» را که به آن‌ها «امواج کُر» (Chorus Waves) هم گفته می‌شود در این قمر شناسایی کرده بودند.

به دلیل آنکه گانیمد بزرگترین قمر مشتری است، سال‌ها ستاره‌شناسان را مجذوب خود کرده است. در سال ۲۰۱۵ هم تلسکوپ فضایی هابل ناسا و آژانس فضایی اروپا، شواهدی را در رابطه با وجود اقیانوس زیرسطحی در گانیمد مشاهده کرد.

فضاپیمای جونو هم به جز یافته‌ی اخیر، اطلاعات بسیاری درباره‌ی مشتری به ما دده است. از جمله تصاویر جالب توجه و دیده نشده‌ای را ثبت کرده و همچنین طوفان بیضی‌شکل آن با نام «سفید برفی» را به تصویر کشیده است.

علاوه بر گانیمد قمرهای دیگر مشتری هم در مرکز توجه هستند. از جمله دانشمندان معتقدند که اروپا، ششمین قمر بزرگ منظومه‌ی شمسی، اقیانوسی را در خود جای داده است که می تواند قابل سکونت باشد. در آگوست ۲۰۱۹ (مرداد ۱۳۹۸) ناسا تأیید کرد که برای کشف بیشتر این جرم آسمانی، مأموریتی به قمر اروپا می‌فرستد.

همچنین در حالی که قرار بود مأموریت فضاپیمای جونو در جولای سال ۲۰۲۱ پایان یابد اما اکنون ناسا آن را تا سپتامبر ۲۰۲۵ یا پایان عمر آن، هر کدام که زودتر فرا برسد، تمدید کرده است. بدین ترتیب این کاوشگر نه تنها به رصد غول گازی منظومه‌ی شمسی ادامه خواهد داد، بلکه طی پروازهای نزدیک به حلقه‌های این سیاره و قمرهای آن گانیمد، اروپا و آیو نگاه خواهد کرد.