۸ فیلم «کشتار با اره‌برقی در تگزاس» از بدترین تا بهترین

فیلم کشتار با اره‌برقی در تگزاس ساخته‌ی توب هوپر از فیلم‌های ترسناک جریان‌ساز و درجه‌یکی بود که روی آثار بسیاری تأثیر گذاشت،‌ و فرنچایزی با آن به راه افتاد که در کنار مجموعه‌فیلم‌هایی مثل «هالووین» (Halloween) یا «جمعه ۱۳ام» (Friday the 13th) ادامه یافت. ماجراجویی‌های خونین و پرخشونت صورت‌چرمی و خانواده‌ی آدم‌خوار و دیوانه‌اش، تماشاگران زیادی را طی این چهل سال گذشته به وحشت انداخته‌ و سبکی جدید در ژانر وحشت به وجود آورده‌. فیلم کشتار با اره‌برقی که سال ۱۹۷۴ اکران شد، خشونت را به شکلی واقعی و آزاردهنده نمایش می‌داد و مو بر تن مردم سیخ می‌کرد، به شکلی که تا پیش از آن سابقه نداشت.

• ۱۰ فیلم ترسناک دهه‌ی ۷۰ میلادی که مسیر ژانر وحشت را عوض کردند
• ۱۰ فیلم ترسناک برتر که در روشنایی روز می‌گذرند

در آن زمان‌ها همه به خاطر ادعای فیلم، گمان می‌کردند که داستانش بر اساس فاجعه‌ای واقعی نوشته شده و به خاطر همین، با تلفیقی از انزجار و ترس و هیجان به تماشای آن می‌نشستند. بعد از قسمت اصلی، عنوان کشتار با اره‌برقی همچنان پرطرفدار باقی ماند و هفت دنباله‌ی دیگر برایش ساختند.

چیزی که سری فیلم‌های کشتار با اره‌برقی در تگزاس را از سایر فیلم‌های ترسناک متمایز کرده، تأثیری است که روی ژانر وحشت و سبک فیلم‌سازی این دست آثار گذاشته، تأثیری که هنوز هم حسش می‌کنیم. این فیلم حقیقتا پدر زیرژانر اسلشر است و چهار سال پیش از بروز و ظهور مایکل مایرز در هالووین به مردم دنیا معرفی شد. اولین فیلمی بود که در آن چند دختر و پسر جوان را می‌دیدیم که یکی یکی به دست قاتلی روانی سلاخی می‌شوند، چیزی که بعدها بارها و بارها و بارها در فیلم‌های ترسناک گوناگون تکرار شد. بدون شک فیلم‌های ترسناک معاصر مدیون کشتار با اره‌برقی در تگزاس هستند.

با توجه به اینکه به‌ زودی قرار است قسمت جدیدی از آن اکران شود، بد نیست نگاهی بیندازیم به مجموعه‌فیلمی که تمام این جریان‌ها را آغاز کرد. از اولین فیلم که سال ۱۹۷۴ آمد تا آخرین و تازه‌ترینش که محصول ۲۰۱۷ بود، البته به ترتیب کیفیت ساختار و داستان و شخصیت‌هایشان.

۸. کشتار با اره‌برقی در تگزاس: نسل بعدی (Texas Chainsaw Massacre: The Next Generation)

• محصول: ۱۹۹۵
• کارگردان: کیم هنکل
• بازیگران: متیو مک‌کانهی، رنه زل‌وگر، رابرت جکس، تونی پرنسکای
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۳.۳ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز: ۱۶%

این فیلم وقتی ساخته شد که متیو مک‌کانهی و رنه زل‌وگر هنوز ستاره نشده بودند. مدیران استودیو به خاطر کیفیت به‌شدت پایین آن از انتشارش صرف نظر کردند و تا مدت‌ها در گوشه‌ای خاک خورد. تا اینکه مک‌کانهی و زل‌وگر چهره‌هایی مطرح و پرطرفدار شدند و تهیه‌کننده‌های فیلم به نظرشان رسید می‌توانند حالا آن را منتشر کنند و روی حضور این دو چهره مانور دهند و مردم را به دیدنش ترغیب کنند.

اما صرف نظر از فرآیند تولید و پخش عجیب‌وغریبش، کشتار با اره‌برقی در تگزاس: نسل بعدی فیلم واقعا بدی است. از فیلم‌های اسلشر دیگر گرته‌برداری زیادی کرده و حال‌وهوای دبیرستانی به فیلم بخشیده، به این امید که با تماشاگران نسل جدید ارتباط بگیرد، اما دقیقا از همین جنبه است که ضربه خورده. نسل بعدی یک فیلم ۹۰ دقیقه‌ای تلخ و جدی است که سرگرمتان می‌کند، ولی نتوانسته از شخصیت‌ها و موقعیت‌هایش بهره ببرد تا دنیایی بامعنا بسازد.

فیلم تا حد زیادی روی کلیشه‌های اسلشر و دیالوگ‌های تکراری تمرکز کرده و آن غافلگیری نهایی‌اش هم به جای اینکه جذاب به نظر برسد و مخاطب را از رودست خوردن به هیجان بیاورد، غیرمنطقی و بدون پشتوانه است.

۷. اره‌برقی تگزاس سه‌بعدی (Texas Chainsaw 3D)

• محصول: ۲۰۱۳
• کارگردان: جان لوسنهاپ
• بازیگران: الکساندرا داداریو، تانیا ریموند، تام بری، پال را
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۴.۸ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز: ۱۹%

با اینکه هنوز یک دهه هم از اکران این فیلم نگذشته، به‌شدت کهنه به نظر می‌رسد و نمی‌تواند با مخاطب امروزی ارتباط برقرار کند. سازندگان این فیلم می‌خواستند روی موج جدید فیلم‌های سه‌بعدی و بازسازی فرنچایزهایی مثل «کابوس در خیابان الم» (A Nightmare on Elm Street) سوار شوند تا مگر به موفقیت برسند و سعی کردند کشتار با اره‌برقی در تگزاس را به شکل جدیدی بسازند.

این فیلم یک شاهکار بی‌بدیل نیست، ولی حداقل هواداران کشتار با اره‌برقی را سر ذوق می‌آورد چون در سکانس افتتاحیه‌اش همان حس‌وحال دهه هفتادی فیلم اصلی را دقیقا بازآفرینی کرده‌اند. اما به جز این فصل ابتدایی، فیلم اره‌برقی تگزاس سه‌بعد چیز قابل دفاع دیگری ندارد و پر شده از دیالوگ‌های دم دستی و موقعیت‌های عاشقانه‌ی بچگانه و ایده‌های داستانی غیرمنطقی. البته چندتایی صحنه‌ی تماشایی هم دارد که برای همان یک بار دیدن خوب است، ولی در کل از قسمت‌های خوب و ماندگار کشتار با اره‌برقی در تگزاس نیست.

۶. صورت‌چرمی: کشتار با اره‌برقی در تگزاس ۳ (Leatherface: The Texas Chainsaw Massacre III)

• محصول: ۱۹۹۰
• کارگردان: جف بر
• بازیگران: آر. ای میهایلوف، ویگو مورتنسن، کیت هاج
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۵.۱ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز: ۱۹%

سومین فیلم مجموعه‌ی کشتار با اره‌برقی در تگزاس لزوما فیلم بدی نیست، فقط به شکل دردناکی میان‌مایه است. فیلم نسل بعدی حداقل تلاش کرده بود مسیر متفاوتی را در پیش بگیرد (اگرچه نتیجه‌اش فاجعه‌بار بود)، اما کشتار با اره‌برقی در تگزاس ۳ رسما کپی همان قسمت اول است و هیچ‌چیزش را تغییر نداده‌اند. البته همه چیزش شبیه آن فیلم نیست، چون نوآوری‌ها و جذابیت‌های آن را ندارد چون فیلم اصلی شخصیت‌های درگیرکننده و اتمسفری باورپذیر داشت و حس می‌کردیم همه چیز واقعی است.

بهترین بخش قسمت سوم کشتار با اره‌برقی در تگزاس، نقش‌آفرینی ستاره‌ی ارباب حلقه‌ها یعنی ویگو مورتنسن در آن است که یکی از اولین بازی‌های مهم عمرش به حساب می‌آید. مورتنسن نقش یکی از اعضای دیوانه و مجنون خانواده‌ی سایر را بازی می‌کند و حسابی به چشم می‌آید، ولی در صحنه‌هایی که او حضور ندارد فیلم افت می‌کند و جذابیتش را از دست می‌دهد.

با تماشای این فیلم متوجه می‌شوید که هیچ‌کدام از دست‌اندرکاران دو فیلم اول در آن نقشی نداشته‌ است، یک کشتار با اره‌برقی در تگزاس است که با هدف جذب انبوهی از مخاطبان ساخته شده و هدف هنری والایی ندارد و قرار نبوده با ایده‌های جدید، بیننده را شوکه و حیرت‌زده کند. یک فیلم پر از ایده‌های تکراری است که ذره‌ای خلاقیت ندارد.

۵. صورت‌چرمی (Leatherface)

• محصول: ۲۰۱۷
• کارگردان: الکساندر باستیلو، جولین ماری
• بازیگران: سم استرایک، استیفن دورف، ونسا گرس، لیل تیلور
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۵ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز: ۳۰%

تازه‌ترین فیلمی که در سری فیلم اره‌برقی تگزاس ساخته و اکران شد سراغ ایده‌های جدیدی رفت و سعی کرد مسیر همیشگی این فیلم‌ها را تکرار نکند. با اینکه همه چیز به خوبی جواب نداد و به نتیجه‌ی خیلی جذابی نرسیدند، ولی کارگردان‌های فیلم الکساندر باستیلو و جولین ماری به خاطر جسارتشان شایسته‌ی توجه هستند.

داستان صورت‌چرمی در اواسط دهه‌ی ۵۰ میلادی می‌گذرد و ماجرای تعدادی از آدم‌ها را روایت می‌کند که از یک آسایشگاه روانی فرار کرده‌اند و می‌خواهند از چنگ مأمور قانونی بی‌رحم به نام هل هارتمن (با بازی استیفن دورف) بگریزند. این فیلم از جهات زیادی مخالف رویکرد همیشگی کشتار با اره‌برقی در تگزاس پیش می‌رود؛ خانواده‌ی سایر تنها در ابتدای ماجرا دیده می‌شوند، و در طول فیلم واقعا نمی‌فهمیم صورت‌چرمی کیست.

صورت‌چرمی بیشتر شبیه یک فیلم معمایی و کارآگاهی است، همه می‌دانیم که از بین این فراری‌های آسایشگاه روانی، یکی قرار است در آینده همان قاتل آدم‌خوار معروفی شود که با اره‌برقی به جان مردم می‌افتد، ولی دقیقا نمی‌دانیم کدامشان. همین حدس‌ها و گمانه‌زنی‌ها فیلم را سرپا نگه می‌دارد و با اینکه اثری ماندگار نیست و ویژگی‌های یک تجربه‌ی سینمایی منحصربه‌فرد را ندارد، ولی پیشنهاد جدید و جذابی مطرح می‌کند و جان تازه‌ای به این فرنچایز می‌دمد. در طول فیلم لحظه‌های ترسناک و دلهره‌آور زیادی می‌بینیم و داستانش هم مدام ما را وادار می‌کند که نتیجه را حدس بزنیم و صورت‌چرمی را در بین آن‌ها پیدا کنیم. چیزی که خیلی از کشتار با اره‌برقی‌های دیگر موفق به انجامش نشدند.

پنج دقیقه‌ی نهایی فیلم تعدادی از بهترین لحظاتی است که در کل این مجموعه‌فیلم دیده‌ایم و به این ترتیب فیلم صورت‌چرمی به ما ثابت می‌کند که امتحان کردن ایده‌های جدید همیشه بهتر از تکرار فرمول‌های قدیمی است.

۴. کشتار با اره‌برقی در تگزاس نسخه ۲۰۰۳ (The Texas Chainsaw Massacre)

• محصول: ۲۰۰۳
• کارگردان: مارکوس نیسپل
• بازیگران: جسیکا بیل، اریک بالفور، جاناتان توکر، اریکا لیرسن
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۶.۲ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز: ۳۷%

مایکل بی و استودیو فیلم‌سازی‌اش سال ۲۰۰۳ یک ریبوت و بازتولید اساسی از کشتار با اره‌برقی در تگزاس ساختند و این مجموعه‌فیلم را از برزخی بی‌پایان نجات دادند. خیلی از ایده‌های جذاب فیلم اصلی دست‌نخورده باقی ماند (چند دختر و پسر جوان که در تگزاس سفر می‌کنند، برخوردی آزاردهنده با یک مسافر بین راهی، و یک خانواده‌ی آدم‌خوار) ولی نکته‌ی مهم و تأثیرگذاری فیلم مارکوس نیسپل مؤلفه‌های تازه‌ای است که به داستان اضافه کرده.

ستاره‌ی این نمایش کسی نیست جز آر. لی ارمی بازیگر فیلم «غلاف تمام فلزی» (Full Metal Jacket) که در فیلم نقش کلانتری فاسد به نام هویت را بازی کرده. تک‌تک دیالوگ‌هایی که می‌گوید سرشار از تهدید و شرارت است، و ارمی با مهارتی دلپذیر تمام صحنه‌هایی را که در آن حضور دارد مال خود می‌کند و بیشتر از بقیه به چشم می‌آید.

ریبوت کشتار با اره‌برقی در تگزاس فیلم بی‌نقصی نیست و در جاهایی مثل خیلی دیگر از فیلم‌های ترسناک آن سال‌ها روی مؤلفه‌های غیرجذاب تکیه کرده، چیزهایی مثل خون کامپیوتری و دیالوگ‌های پس‌زننده. اما با همه‌ی این‌ها، یکی از بهترین بازتولید‌هایی است که تا به حال ساخته شده،‌ با اینکه همه می‌دانیم به پای فیلم اصلی نمی‌رسد.

۳. کشتار با اره‌برقی در تگزاس: سرآغاز (The Texas Chainsaw Massacre: The Beginning)

• محصول: ۲۰۰۶
• کارگردان: جاناتان لیبسمن
• بازیگران: جوردانا بوروستر، تیلور هندلی، دیورا برد، مت بامر
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۵.۸ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز: ۱۴%

فیلمی که به‌عنوان پیش‌درآمدی برای ریبوت سال ۲۰۰۳ کشتار با اره‌برقی ساخته شد، به شکل عجیبی بهتر از قبلی بود و تجربه‌ی ماندگارتری رقم می‌زد. داستان فیلم سرآغاز با پس‌زمینه‌ی جنگ ویتنام روایت می‌شود و در آن ماجرای چند دختر و پسر جوان را در اواخر دهه‌ی ۶۰ میلادی می‌بینیم که نظرهای متضادی درباره‌ی این جنگ و دخالت کشورشان در آن دارند، و این اولین‌باری بود که یک فیلم کشار با اره‌برقی صراحتا درباره‌ی مسئله‌ای سیاسی حرف می‌زد.

اختلاف نظرهای بین دین (یک وطن‌پرست طرفدار جنگ) و برادرش اریک (که قصد داشت از اعزام به جنگ سر باز بزند) لحظات واقعا جالبی را خلق کرده که شخصیت‌های داستان را بیشتر به ما معرفی می‌کند، چیزی که این مجموعه‌فیلم معمولا سراغش نمی‌رفت. حرف‌های ضد جنگ تأثیرگذاری هم آن وسط زده می‌شود که به خاطرش باید ممنون شلدون ترنر فیلم‌نامه‌نویس آن باشیم که با جسارت سراغ چنین مضامینی رفته.

البته که به سیاق همیشگی فیلم‌های کشتار با اره‌برقی، کلی خون و خون‌ریزی هم در گوشه و کنار فیلم می‌بینیم. بر خلاف عنوان فیلم که از سرآغاز حرف می‌زند، در اینجا قرار نیست سرآغاز ماجرای خونین صورت‌چرمی را ببینیم، به جای آن سال‌های ابتدایی خانواده‌ی هوییت را پیش از داستان ریبوت سال ۲۰۰۳ می‌بینیم.

آر لی ارمی در این فیلم هم حضور دارد و شخصیتش نسبت به قبل شرارت و خباثت بیشتری نشان می‌دهد. با اینکه صورت‌چرمی حضور کمتری در این فیلم دارد، ولی فیلم سرآغاز از معدود مواردی است که یک پیش‌درآمد بهتر از فیلم اصلی از آب در آمده.

۲. کشتار با اره‌برقی در تگزاس ۲ (The Texas Chainsaw Massacre2)

• محصول: ۱۹۸۶
• کارگردان: توب هوپر
• بازیگران: کارولین ویلیامز، بیل موزلی، جیم سیدو، دنیس هاپر
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۵.۶ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز: ۴۷%

بعد از سال ۱۹۷۴ و موفقیت حیرت‌انگیز کشتار با اره‌برقی در تگزاس، و حرف‌وحدیث‌های ترسناکی که حول واقعی بودن داستانش شکل گرفت، انتظار و توقع مردم از دنباله‌ی آن به‌شدت بالا بود. توب هوپر، که حالا به لطف فیلم‌های دیگری مثل «ارواح خبیثه» (Poltergeist) و «فان‌هاوس» (The Funhouse) کارگردانی مطرح و شناخته‌شده در ژانر وحشت بود، با قسمت دوم کشتار با اره‌برقی در تگزاس همه را غافلگیر کرد و چیزی خلاف انتظار همه‌ی مردم تحویل داد.

شاید خیلی‌ها بگویند کشتار با اره‌برقی ۲ از خیلی جهات یک فیلم ترسناک نیست، حتی در دسته‌بندی ژانری آن‌ هم کمدی/ترسناک قید شده چون لحظات عجیب و خنده‌داری دارد. در این قسمت نقدهایی علیه صنعت گوشت و دام مطرح می‌شود و موقعیت‌های کمدی اسلپ‌استیک بین اعضای خانواده‌ی سایر جریان دارد، و دیگر مثل قسمت قبلی با اتمسفر و فضایی ترسناک و خفقان‌آور طرف نیستیم.

شاید بعضی‌ها با دیدن قسمت دوم سرخورده شوند، ولی همین نوآوری و به هم ریختن انتظارها نشان‌دهنده‌ی سبک کارگردانی توب هوپر است. او به جای اینکه روی موج موفقیت‌های فیلم اصلی سوار شود و عینا همان را تحویل مخاطب دهد، ایده‌هایش را برداشت و با آن‌ها کاری را کرد که هیچ‌کس توقع نداشت، و چنین جسارتی تحسین‌برانگیز است.

دنیس هاپر در نقش لفتی درخشان ظاهر شده و با چنان مهارت و ظرافتی به ایفای نقش پرداخته که وقتی به فصل پایانی و دیوانه‌وار فیلم می‌رسید و او اره‌برقی به دست به درون یک غار می‌دود و فریاد می‌کشد، نفستان را در سینه حبس می‌کند و از اینکه این فیلم چقدر متفاوت است به وجد می‌آیید.

هر چیزی که کشتار با اره‌برقی در تگزاس به تماشاگران معرفی کرده بود، در قسمت دومش به هم می‌ریزد و شکلی کاملا تازه به خودش می‌گیرد. احتمالا باید چند باری به تماشای آن بنشینید تا کاملا درک کنید با چه اثر عجیب‌وغریبی طرف هستید. ولی مطمئن باشید که کمدی‌ ترسناکی بهتر از آن گیرتان نخواهد آمد.

۱. کشتار با اره‌برقی در تگزاس (The Texas Chain Saw Massacre)

• محصول: ۱۹۷۴
• کارگردان: توب هوپر
• بازیگران: گونار هانسن، ماریلین برنز، ادوین نیل، تری مک‌مین
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۵ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز: ۸۹%

فیلم ترسناکی که توب هوپر سال ۱۹۷۴ ساخت و حسابی جریان‌ساز و موفق شد به دلیل خوبی جایگاهش را در بین بهترین آثار ترسناک تاریخ سینما تثبیت کرده است، و با اینکه ۵۰ سال از آن گذشته، هنوز هم ترسناک و آزاردهنده و حیرت‌انگیز است و با دیدنش فراموشش نخواهید کرد.

در این دوره و زمانه که همه جا پر شده از خون‌های کامپیوتری و دیجیتالی، اسلشرهای پر از دل و روده و ترس‌های یکهویی ناگهانی، تعلیق مرگباری که در تک‌تک دقایق کشتار با اره‌برقی در تگزاس جریان دارد بیشتر از همیشه تأثیر خودش را می‌گذارد. هوپر خیلی حساب‌شده و سر حوصله از خشونت استفاده می‌کند (به ندرت خون‌وخون‌ریزی را جلو دوربین می‌بینیم) و ترس و وحشت از درون ذهن خودتان و تصوری که می‌کنید شکل می‌گیرد، که تأثیرگذارترین و تکان‌دهنده‌ترین ترس ممکن است. به خاطر همین است که هراس موجود در فیلم تا مدت‌ها درون شما می‌ماند و از یادتان نمی‌رود.

اولین فیلم کشتار با اره‌برقی در تگزاس فقط یک فیلم اسلشر بی‌نقص نیست، بلکه پدر ژانر وحشت معاصر به حساب می‌آید. البته که فیلم‌های ترسناک مطرح و موفق دیگری هم قبل آن آمدند – از جمله جن‌گیر (The Exorcist) که سال ۱۹۷۳ یعنی یک سال قبلش اکران شد- اما تصویر باورپذیر و به شکل آزاردهنده‌ ملموسی که این فیلم از خشونت نشان می‌داد نمونه و مانندی نداشت و میراث فیلم را تا همین امروز هم ماندگار نگه داشت.

در تک‌تک ثانیه‌های این فیلم تنش و تعلیقی عجیب خوابیده، از مسافر بین راهی دیوانه‌ای که خودش را زخمی می‌کند گرفته تا صحنه‌ی جنون‌آمیز پشت میز شام، کشتار با اره‌برقی در تگزاس سرشار از موقعیت‌هایی است که ذهن و روانتان را تکان می‌دهد. این فیلم ژانر ترسناک را از نو تعریف کرد و تأثیرش را در فیلم‌های امروزی هم می‌توانید حس کنید.

منبع: thefilmagazine