زمان توجه جدی به تولید مثل در فضا فرا رسیده است
تا کنون آزمایش‌ها و پژوهش‌های فضایی گوناگونی انجام شده اما همچنان تا حد زیادی از یک موضوع مهم غفلت شده است. اکنون که گونه‌ی بشر به‌طور جدی به سکونت فراسوی زمین فکر می‌کند، آیا وقت تحقیق کامل درباره‌ی تولید مثل در فضا نرسیده است؟
پیش از اینکه گونه‌ی بشر بتواند در فراسوی زمین مستقر شود، دانشمندان باید امکان‌سنجی کنند و دریابند که چگونه مردم می‌توانند در فضا تولید مثل کنند. اما چرا این موضوع اهمیت دارد؟
چهره‌های قدرتمند صنعت فضایی مانند «ایلان ماسک» (Elon Musk) و «جف بزوس» (Jeff Bezos) رؤیای آینده‌ای را دارند که در آن میلیون‌ها نفر در فضا زندگی می‌کنند و طبیعتا این جمعیت انبوه در جایی غیر از زمین، باید مستقل باشند.
«گری استرانگ‌من» (Gary Strangman) سرپرست علمی مؤسسه‌ی پژوهش کاربردی‌سازی سلامت فضایی در این زمینه گفت: «بیش از ۲۰ سال از آخرین آزمایش‌های سیستماتیک روی تولید مثل و توسعه‌ی مهره‌داران در پروازهای فضایی می‌گذرد.»
او خاطرنشان کرد: «حالا ما به‌طور فعال در حال برنامه‌ریزی مأموریت‌ها و ساخت موشک‌هایی برای رسیدن به ماه و مریخ هستیم. تولید مثل تقریبا به‌طور قطع با یک مأموریت سه ساله به مریخ مرتبط خواهد بود و ما نمی‌خواهیم اثرات نامطلوب جدی در این زمینه را به‌صورت تصادفی کشف کنیم.»
دانشمندان در سال‌های اخیر آزمایش‌هایی را به ایستگاه فضایی بین‌المللی فرستاده‌اند تا به پرسش‌های گوناگونی درباره‌ی آنچه ممکن است برای تکثیر پستانداران و در نهایت انسان در فضا نیاز باشد، پاسخ دهند.
یک مطالعه که در ماه ژوئن ۲۰۲۱ (خراد ۱۴۰۰) منتشر شد، نشان داد که اسپرم‌های خشک‌شده‌ی انجمادی موش‌هایی که به ایستگاه فضایی بین‌المللی فرستاده شده‌اند تحت تأثیر محیط مدار پایین زمین قرار نگرفته‌اند و پس از بازگشت، باعث به دنیا آمدن نوزادان سالمی می‌شوند.
یک آزمایش قبلی هم توسط روسیه، موش‌های نر و ماده را به مدار فرستاد و به آن‌ها اجازه‌ی تولید مثل داد. در این آزمایش دو موش ماده باردار شدند، اما هیچ کدام منجر به تولد موجود زنده نشدند.
بدین ترتیب آزمایش‌هایی در زمینه‌ی تولید مثل فضایی در جریان است اما برای اینکه بفهمیم برای بچه‌دار شدن انسان‌ها و سایر گونه‌ها در خارج از زمین چه چیزی نیاز است، باید مطالعات عمیق‌تری انجام شود. حتی برخی از دانشمندان اعتقاد دارند که تا کنون توجه کافی برای اختصاص بودجه و پیشبرد این قبیل کارها وجود نداشته است.
تا کنون تمرکز فعالیت‌های فضایی روی فناوری مورد نیاز برای رسیدن به مدار، پشتیبانی از حیات و اختصاص بودجه برای کاوش اعماق فضا بوده است. این‌طور که «ویرجینیا وترینگ» (Virginia Wotring) استاد دانشگاه فضایی بین‌المللی در این زمینه گفت: «همیشه یک مسئله‌ی بزرگ‌تر برای حل وجود داشته است.»
او افزود: «تا کنون خطرات پرواز فضایی (به‌طور معقولی) به خوبی درک شده است، اما هنوز با پیامدهای این خطرات بر لقاح، بارداری، تولد و رشد، به‌سختی آشنایی داریم. این موضوع درباره‌ی همه‌ی گونه‌ها صدق می‌کند اما به‌ویژه درباره‌ی پستانداران و حتی دقیق‌تر از آن، در انسان بسیار اهمیت دارد.»
زنان از نظر تاریخی کمتر در میان فضانوردان حضور داشته‌اند و این موضوع هم به نوبه‌ی خود مطالعه‌ی چگونگی عملکرد بخش‌های مهم تولید مثل مانند کنترل بارداری، قاعدگی و تخمک‌گذاری را دشوارتر می‌کند.
یک کودک در لباس فضایی
Credit: BBC/Daily Express
اکنون پرسش بزرگ این است که عوامل اصلی که می‌توانند به دنیا آوردن نوزادان سالم در فضا را محدود کنند، یا بر چگونگی آن اثر بگذارند، چه هستند؟
حتی آزمایش‌های انجام شده در ایستگاه فضایی هم بسیار محدود بوده‌اند. اسپرم و جنین موش در ایستگاه فضایی بین‌المللی تحت تأثیر محیط تشعشعی قرار نگرفته‌اند، اما از آنجا که انسان‌ها به سمت مقاصد دورتر مانند مریخ پیش می‌روند، ممکن است شرایط با بدتر شدن محیط تشعشعی تغییر کند.
گرانش هم می‌تواند آرایش فیزیکی سلول‌ها در جنین نقش داشته باشد. در این زمینه پژوهشگران هم‌اکنون در حالی تجزیه‌وتحلیل آزمایشی در ایستگاه فضایی هستند که در آن فضانوردان، جنین‌های منجمد موش را کشت دادند تا ببینند که آیا برای رشد به گرانش نیاز دارند یا خیر. «تروهیکو واکایاما» (Teruhiko Wakayama) که بر تولید مثل در فضا تحقیق می‌کند، در این رابطه بیان کرد: «پستانداران به استرس حساس هستند و این موضوع جفت‌گیری را حتی روی زمین هم دشوار می‌کند.»
علاوه بر این موضوعات، به گفته‌ی استرانگ‌من مسائل اخلاقی پیرامون مطالعات تولید مثل انسان هم آزمایش‌های فضایی در این زمینه فضا را محدود می‌کند. اما شاید برخی از مطالعاتی که برای امسال و سال‌های آینده پیشنهاد شده‌اند بتوانند به پاسخ سؤالات مهم درباره‌ی تولید مثل در فضا کمک کنند.
برای نمونه واکایاما و تیم تحقیقاتی او امیدوارند که بتوانند اسپرم‌های خشک‌شده‌ی انجمادی را در سال‌های آینده به «دروازه‌ی ماه» (Lunar Gateway) بفرستند تا رفتار آن‌ها را در مواجهه با محیطی با پرتوزایی بیشتر بسنجند. دروازه‌ی ماه یک پایگاه برنامه‌ریزی‌شده یا ایستگاه مداری ماه است که طی «برنامه‌ی آرتمیس» (Artemis Program) به دور ماه می‌چرخد.
آزمایش پیشنهادی دیگری که احتمالا هنوز ده‌ها سال با پرتاب فاصله دارد، می‌تواند تاردیگریدها، اکستروموفیل‌های میکروسکوپی که در برابر محیط فضایی سرسخت شده‌اند، و نماتدها را به یک سفر میان‌ستاره‌ای بفرستد تا رفتار آن‌ها، از جمله چگونگی تولید مثل دور از زمین را بررسی کند.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از سکونت خانوادگی انسان در مریخ
Credit: National Geographic/Illustration By Robert Murray/Mars Society
منبع: Axios
