انقلاب زمستانی چیست و چه ارتباطی با شب یلدا دارد؟

درست مثل عید نوروز، شب یلدا را هم هم‌زمان با یک رویداد نجومی جشن می‌گیریم. شب یلدا تقریبا هم‌زمان با رویدادی است که به آن انقلاب زمستانی می‌گویند؛ لحظه‌ای که خورشید به نقطه‌ای خاص از آسمان می‌رسد و رسما فصل زمستان در نیمکره‌ی شمالی شروع می‌شود.

تمام ماجرا به انحراف ۲۳٫۵ درجه‌ای محور زمین مربوط می‌شود. این انحراف، دلیل اصلی ایجاد فصل‌ها و کم و زیاد شدن طول شب و روز است. وقتی زمین دور خورشید می‌چرخد، به دلیل انحراف ۲۳٫۵ درجه‌ای و ثابت بودن جهت انحراف، زاویه‌ی تابش خورشید به دو نیمکره تغییر می‌کند.

در شش ماه اول سال، نیمکره‌ی شمالی نسبت به نیمکره‌ی جنوبی، نور بیشتری از خورشید دریافت می‌کند. در شش ماه دوم سال، نیمکره‌ی جنوبی بیشتر از نورخورشید بهره‌‌مند می‌شود.

حالا برگردیم به زمین و ببینیم در آسمان سیاره‌ی ما چه اتفاقی می‌افتد. ناظر زمینی این پدیده را به شکل تغییر ارتفاع خورشید از افق مشاهده می‌کند.

در اولین روز تابستان یا همان انقلاب تابستانی، خورشید به بیشترین ارتفاعش از افق می‌رسد و مسیری طولانی را در آسمان طی می‌کند. در این روز، در نیمکره‌ی شمالی شاهد بلندترین روز سال هستیم.

اما ۶ ماه بعد، در اولین روز زمستان یا همان انقلاب زمستانی، خورشید در نیمکره‌ی شمالی کمترین ارتفاع را از افق دارد تا کوتاه‌ترین روز و طولانی‌ترین شب سال را شاهد باشیم. درست همان شبی که ما یلدا را جشن می‌گیریم.

اما ماجرا برای ساکنان نیمکره‌ی جنوبی کاملا برعکس آن چیزی است که در نیمکره‌ی شمالی اتفاق می‌افتد و درست در همین زمان که ما در سرمای زمستان یلدا را جشن می‌گیریم، مردم استرالیا برای برگزاری کریسمس در هوای گرم تابستان آماده می‌شوند!