تاریخچه‌ی مختصر و مفید نبرد مرورگرهای وب
بعد از پیدایش اینترنت، کاربران برای وب‌گردی نیاز به یک ابزار داشتند. این ابزار مرورگر وب بود که طی چند دهه‌ی گذشته، چندین مرورگر وب با قابلیت‌های مختلف ظاهر شده‌اند. در این مطلب به طور مختصر و مفید به نبرد بین مرورگرهای وب طی این سال‌ها می‌پردازیم.
اولین مرورگرهای وب
تیم برنرز-لی که خالق اینترنت محسوب می‌شود، اولین مرورگر وب هم را هم توسعه داده است. این مرورگر که WordWideWeb نام داشت در سال ۱۹۹۰ عرضه شد ولی اولین مرورگری که توانست محبوبیت زیادی کسب کند، NCSA Mosaic بود که در سال ۱۹۹۳ به دست کاربران رسید. Mosaic اولین مرورگری بود که عکس‌ها را در کنار متن نمایش می‌داد. پیش از این مرورگر، سایر مرورگرها به جای عکس یک آیکن نمایش می‌دادند و کاربران با کلیک بر آیکن موردنظر، می‌توانستند عکس را در یک برنامه‌ی جداگانه مشاهده کنند.
در آن زمان، شرکت‌های زیادی مجوز توسعه‌ی مرورگرهای مبتنی بر Mosaic را خریداری کردند که مارک اندرسن یکی از همین افراد بود. این فرد مرورگر Mosaic Netscape را توسعه داد که در نهایت به عنوان Netscape Navigator تغییر نام پیدا کرد. در سال ۱۹۹۵ با معرفی این مرورگر، نبرد مرورگرهای وب آغاز شد.
۱۹۹۶: دوران اوج Netscape
در سال ۱۹۹۵، محبوبیت اینترنت چندین برابر شد. Netscape Navigator به شدت محبوب بود و مایکروسافت با استفاده از کد‌های Mosaic، اولین نسخه‌ی اینترنت اکسپلورر را منتشر کرد. مایکروسافت مرتبا آپدیت‌های جدیدی برای اینترنت اکسپلورر منتشر می‌کرد و خیلی زود از نظر عملکردی به رقیب قدرتمندی برای Netscape Navigator تبدیل شد. اوایل ۱۹۹۶، Netscape Navigator بیش از ۸۰ درصد از بازار را در اختیار داشت و اینترنت اکسپلورر فقط توسط حدود ۱۰ درصد از کاربران مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما تا پایان ۱۹۹۶، سهم بازار اینترنت اکسپلورر از ۲۰ درصد عبور کرد.
۱۹۹۸: غلبه‌ی اینترنت اکسپلورر
مایکروسافت چندین نسخه از اینترنت اکسپلورر را از سال ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۸ منتشر کرد و فرایند ادغام این مرورگر با سیستم‌عامل ویندوز را کلید زد. همین فعالیت‌ها پای مایکروسافت را به دادگاه کشاند زیرا دولت آمریکا این شرکت را متهم به محدود کردن کاربر و جلوگیری از حذف اینترنت اکسپلورر کرده بود.
صرف‌نظر از مشکلات حقوقی پیش آمده، این تاکتیک‌ها به وضوح برای مایکروسافت موفقیت‌آمیز بود. از سوی دیگر نام رقیب اصلی اینترنت اکسپلورر به Netscape Communicator تغییر پیدا کرد و محبوبیت آن با سرعت زیادی رو به کاهش بود. در سه‌ماهه‌ی سوم ۱۹۹۸، این دو مرورگر تنها نام‌های بزرگ این بازار بودند و هرکدام حدود ۴۸ درصد از بازار را در اختیار داشتند. در پایان سال ۱۹۹۸، سهم بازار اینترنت اکسپلورر به ۶۵ درصد رسیده بود ولی رقیب آن فقط ۴۰ درصد از این بازار را در اختیار داشت. بنابراین مایکروسافت در نخستین نبرد مرورگرهای وب، برنده شده بود.
۲۰۰۴: تولد فایرفاکس از خاکستر Netscape
برای سال‌ها در بازار مرورگرها، اینترنت اکسپلورر حرف اول را می‌زد و در سال ۲۰۰۳ سهم این مرورگر به ۹۵ درصد رسیده بود. اما در همین مدت، یک نام جدید و جذاب در حوزه‌ی مرورگرها به نام فایرفاکس ظاهر شد.
یک سازمان غیرانتفاعی به نام بنیاد موزیلا در سال ۲۰۰۳ به منظور ایجاد جانشینی برای Netscape تشکیل شد. در ابتدا این مرورگر تازه‌نفس Phoenix (ققنوس) نام داشت و سپس نام Firebird و در نهایت فایرفاکس برای آن انتخاب شد. در نوامبر ۲۰۰۴ اولین نسخه از این مرورگر رسما منتشر شد. در همین حال، اپل هم تصمیم گرفت وارد بازار مرورگرهای وب شود. در ژانویه ۲۰۰۳، استیو جابز اولین مرورگر اپل را به نام سافاری رسما معرفی کرد.
تا انتهای ۲۰۰۴، اینترنت اکسپلورر با داشتن سهم ۹۰ درصدی همچنان حرف اول را می‌زد ولی فایرفاکس موفق شد حدود ۵ درصد از این سهم بازار را از آن خود کند و به جایگاه دوم رسید. در رتبه‌ی سوم هم سافاری با سهم ۱ درصدی قرار داشت. در این سال آتش نبرد مرورگرهای وب دوباره داغ شد.
۲۰۰۸: ورود گوگل کروم به رقابت
فایرفاکس به مرور زمان محبوبیت بسیار بیشتری پیدا کرد. از سوی دیگر اپل مرورگر سافاری را برای ویندوز XP و ویندوز ۷ بهینه‌سازی کرد و بنابراین برخی کاربران ویندوزی هم به استفاده از مرورگر سافاری روی آوردند. تا انتهای ۲۰۰۸، اینترنت اکسپلورر حدود ۶۵ درصد از این بازار را در اختیار داشت و سهم فایرفاکس و سافاری به ترتیب به ۲۰ و ۵ درصد می‌رسید. در این میان یک رقیب جدید وارد نبرد شد.
در سپتامبر ۲۰۰۸، گوگل نسخه‌ی بتا مرورگر کروم را برای ویندوز منتشر کرد و تا دسامبر ۲۰۰۸ که این نسخه به پایداری رسید، موفق شد توجه ۱ درصد از کاربران اینترنت را جلب کند. یک سال بعد، گوگل نسخه‌ی بتای همین مرورگر را در اختیار کاربران کامیپوترهای اپل و سیستم‌های لینوکسی قرار دارد و تا انتهای ۲۰۰۹ موفق شد سهم بازار خود را به ۵ درصد افزایش دهد. در این میان فایرفاکس برای مدت کوتاهی توانست از اینترنت اکسپلورر پیشی بگیرد اما در نهایت این گوگل کروم بود که تاج و تخت اینترنت اکسپلورر را تصاحب کرد.
۲۰۱۲: افول اینترنت اکسپلورر
بعد از ۱۴ سال سلطنت در بین مرورگرهای وب که البته این سلطنت تا حد زیادی به دلیل پیش‌فرض بودن در ویندوز محقق شده بود، اینترنت اکسپلورر مقام اول را از دست داد. گوگل کروم فقط طی سه سال توانست فایرفاکس را پشت سر بگذارد و یک سال بعد هم موفق به کنار گذاشتن گوگل کروم شد.
اما چگونه این اتفاق رخ داد؟ اول از همه باید بگوییم که فقدان رقابت معنادار در بین مرورگرهای وب، منجر به کاهش شدید توسعه‌ی اینترنت اکسپلورر شده بود. به عنوان مثال بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۶، فقط یک نسخه‌ی جدید از این مرورگر در اختیار کاربران قرار گرفت. به همین خاطر کاربران زیادی از این مرورگر دل خوشی نداشتند و به سرعت به سمت فایرفاکس و گوگل کروم رفتند.
همچنین یکی از مهم‌ترین دلایل محبوبیت گوگل کروم این بود که به سرعت آپدیت می‌شد و قابلیت‌های جدید پیدا می‌کرد. با وجود اینکه گوگل کروم در سال ۲۰۰۸ معرفی شده بود، اما تا پایان ۲۰۱۲ به نسخه ۲۳ رسیده بود. همچنین سرعت و سبک بودن این مرورگر در مقایسه با رقبا، نقش مهمی در محبوبیت زیاد آن ایفا کرد. همین محبوبیت کروم باعث شد فایرفاکس هم سرعت توسعه را افزایش دهد و البته اپل در سال ۲۰۱۲ خبر توقف توسعه‌ی این مرورگر برای ویندوز را اعلام کرد.
۲۰۱۷: ادامه‌ی سلطنت گوگل کروم
تا سال ۲۰۱۷، دیگر مشخص شده بود که گوگل کروم برنده‌ی دومین نبرد مرورگرهای وب است. در این سال سهم اینترنت اکسپلورر و فایرفاکس به کمتر از ۵ درصد رسید. حتی Opera که برای سال‌ها بازیگر کوچکی در این بازار بود، موفق شد اینترنت اکسپلورر را پشت سر بگذارد. در این سال کروم توجه بیش از ۵۰ درصد از کاربران را جلب کرده بود و در رتبه‌ی دوم هم سافاری با سهم ۱۵ درصدی دیده می‌شد.
در نهایت مایکروسافت مرگ اینترنت اکسپلورر را پذیرفت. این شرکت در سال ۲۰۱۵ در کنار ویندوز ۱۰ از مرورگر مایکروسافت اج رونمایی کرد که البته تا سال ۲۰۱۷ به سهم فقط ۱ درصدی دست یافته بود. در این میان، نسخه‌ی موبایل مرورگرهای وب روز‌به‌روز توجه بیشتری را جلب می‌کردند. در بین گوشی‌های اندرویدی، مرورگر کروم به شدت محبوب بود که البته با توجه به پیش‌فرض بودن این مرورگر، چنین محبوبیتی کاملا قابل انتظار بود و از سوی دیگر، کاربران آیپد و آیفون به طور گسترده از سافاری استفاده می‌کردند.
۲۰۲۳: اندروید و آیفون/کروم و سافاری
بعد از برنده شدن کروم در دومین نبرد مرورگرهای وب، تغییر و تحول خاصی در این حوزه پدید نیامده است. بر اساس آخرین گزارش‌های منتشر شده، کروم حدود ۶۰ درصد سهم بازار در اختیار دارد و سافاری با داشتن سهم ۲۰ درصدی رتبه‌ی دوم را از آن خود کرده است. همچنین مایکروسافت در چند سال اخیر با جذاب‌تر کردن مرورگر مایکروسافت اج، موفق شده برای این مرورگر توجه ۵ درصد از کاربران را جلب کند.
اما با توجه به اینکه اکثر کاربران اینترنت برای دسترسی به سایت‌ها از گوشی استفاده می‌کنند، در بازار موبایل هم کروم و سافاری حرف اول را می‌زنند. تقریبا تمام گوشی‌های اندرویدی با مرورگر کروم عرضه می‌شوند و تمام آیفون‌ها و آیپدها هم مجهز به مرورگر سافاری هستند.
خوشبختانه هم گوگل و هم اپل اشتباه مایکروسافت را در مورد اینترنت اکسپلورر تکرار نکرده‌اند و این دو مرورگر-به‌خصوص کروم-مرتبا آپدیت‌های مفیدی دریافت می‌کنند. متاسفانه فایرفاکس دیگر نتوانست موفقیت سال‌های ابتدایی دهه ۲۰۰۰ را تکرار کند و حالا با داشتن سهم ۳ درصدی، تقریبا هم‌رده‌ی Opera و مرورگر Samsung Internet قرار دارد.
با توجه به وضعیت فعلی، به نظر می‌رسد به این زودی‌ها قرار نیست با سومین نبرد مرورگرهای وب روبرو شویم. اما تاریخ تکنولوژی بارها نشان داده که شرکت‌های بزرگ هرچقدر هم جایگاه محکمی داشته باشند، ممکن است دیر یا زود در معرض تهدید قرار بگیرند. حدود سه دهه قبل، مرورگرهایی مانند Mosaic و Netscape Navigator غول‌های قدرتمندی بودند که حالا دیگر کمتر کاربری این مرورگرها را می‌شناسد و فقط در مطالب مربوط به تاریخ اینترنت، نام آن‌ها مطرح می‌شود.
منبع: HowToGeek
